IBAITAP: Tác phẩm kể về chiến thắng của người anh hùng Đăm San trước Mtao Mxây. Chiến thắng của Đăm Săn diễn ra như thế nào? Sau khi giành được chiến thắng chàng đã làm những gì? Những hình ảnh so sánh được tác giả sử dụng trong bài có tác dụng gì? Cùng ibaitap tìm hiểu bài học “ Chiến thắng Mtao Mxây” hôm nay nhé.

I. HOÀN CẢNH SÁNG TÁC TÁC PHẨM CHIẾN THẮNG MTAO- MXÂY.

Tác phẩm được trích trong Sử Thi Đăm Săn.

II. TÓM TẮT TÁC PHẨM CHIẾN THẮNG MTAO- MXÂY.

Tù trưởng Mtao Mxây ghen tị vì Đăm Săn có một người vợ đẹp nên đã nhân lúc Đăm Săn lên rẫy mà đến phá buôn làng bắt Hơ Nhị về làm vợ mình. Khi Đăm Săn trở về nhà đã đến nhà Mtao Mxây khiêu chiến để đòi lại vợ của mình. Chàng thách Mtao Mxây đọ dao nhưng hắn không dám đồng ý đến khi chàng dọa đốt nhà hắn mới chịu xuống múa kiếm. Hai người đánh nhau quyết liệt Mtao Mxây run sợ trước sự tài giỏi cùng bản lĩnh của Đăm Săn. Chàng đâm Mtao Mxây nhưng không thể đâm thủng được áo giáp của hắn, nhớ trời giúp chỉ cho cách nên chàng mới đánh rơi được áo giáp của Mtao Mxây và giành chiến thắng. Bằng tài năng cùng bản lĩnh và sức mạnh của mình chàng đã cứu được vợ trở về và cắt đầu Mtao Mxây bêu ra đường khiến quân lính của hắn bái phục và đi theo. Chiến thắng của Đăm Săn vô cùng vẻ vang và được người người ngưỡng mộ.

III. BỐ CỤC TÁC PHẨM CHIẾN THẮNG MTAO- MXÂY.

Tác phẩm có thể chia thành 3 phần như sau:

• Phần 1 từ đầu cho đến cắt đầu Mtao Mxây đem bêu ngoài đường: Cảnh trận đánh trước  Mtao Mxây và Đăm Săn.
• Phần 2 tiếp theo cho đến họ đến bãi ngoài làng, rồi vào làng: Đăm Săn cùng nô lệ trở về sau chiến thắng Mtao Mxây.
• Phần 3 còn lại: Đăm Săn ăn mừng chiến thắng.

IV. HƯỚNG DẪN SOẠN TÁC PHẨM CHIẾN THẮNG MTAO- MXÂY.

Câu 1: Hãy tóm tắt diễn biến trận đánh để so sánh tài năng và phẩm chất của hai tù trưởng. (SGK Ngữ văn 10 tập 1- trang 36)

Lời giải chi tiết:

Diễn biến trận đánh của Đăm Săn và Mtao Mxây:

• Đăm Săn đến nhà Mtao Mxây khiêu chiến đòi lại vợ nhưng hắn không chịu giao chiến ngay. 
• Khi Đăm Săn dọa đốt nhà và có được lời hứa rằng sẽ không đâm khi Mtao Mxây xuống cầu thang, hắn mới chịu xuống.

– Hiệp đấu đầu tiên: Hai bên múa khiên

• Mtao Mxây mua trước tỏ ra yếu ớt, kém cỏi. 
• Đến lượt Đăm Săn, chàng tỏ ra mạnh mẽ và tài giỏi hơn hẳn nhưng vẫn giữ thái độ bình tĩnh, thản nhiên.

⇒ Đăm Săn đã đâm trúng Mtao Mxây nhưng không đâm thủng được áo giáp của hắn.

– Hiệp thứ hai: 

• Được trời giúp, Đăm Săn đã ném chày trúng tai Mtao Mxây và đâm thủng được giáp của hắn.

⇒ Đăm Săn chiến thắng, cứu được vợ về và cắt đầu Mtao Mxây bên ra đường khiến quân lính của Mtao Mxây bái phục và đi theo mình. Dân làng trong làng Mtao Mxây ngưỡng mộ và theo Đăm Săn về làng mới.

Câu 2: Phân tích những câu nói và hành động của đông đảo dân làng đối với việc thắng thua của hai tù trưởng để chỉ ra thái độ tình cảm của cộng đồng Ê-đê đối với mục đích của cuộc chiến nói chung, đối với người anh hùng sử thi nói riêng. (SGK Ngữ văn 10 tập 1- trang 36)

Lời giải chi tiết:

Cuộc chiến của Đăm Săn và Mtao Mxây là cuộc chiến tranh mang tính thống nhất cộng đồng chứ không phải chiến tranh xâm lược cướp bóc và chiếm giữ vì vậy mà thái độ của dân làng của cả hai bên đều có nét riêng:

• Phía Mtao Mxây: sau khi Mtao Mxây thất bại, số đông nô lệ đều tâm phục và nghe theo lời Đăm Săn. Điều này chứng tỏ họ luôn mơ ước về một tập thể giàu có, hùng mạnh và có người lãnh đạo tài ba dũng cảm.
• Phía Đăm Săn: tưng bừng đón vị anh hùng của mình chiến thắng trở về. Họ sửa soạn vui mừng tấp nập, không chỉ mừng buôn sóc được mở mang, hùng mạnh giàu có mà còn là để tiếp đón những người dân mới bằng sự chân thành.

Câu 3: Phần cuối đoạn trích chú ý nhiều đến việc miêu tả cảnh chết chóc hay cảnh ăn mừng chiến thắng? Hãy phân tích ý nghĩa của sự lựa chọn ấy để làm rõ thái độ, cách nhìn nhận của tác giả về ý nghĩa thời đại của cuộc chiến tranh bộ tộc về tầm vóc lịch sử của người anh hùng trong sự phát triển của cộng đồng. (SGK Ngữ văn 10 tập 1- trang 36)

Lời giải chi tiết:

Phần cuối của đoạn trích chú ý nhiều đến cảnh ăn mừng chiến thắng. Điều đó có ý nghĩa rằng:

• Cuộc chiến dừng lại khi Mtao Mxây thất bại nhưng sự thất bại ấy không làm dân làng lo sợ hoang mang mà họ lập tức đi về phía Đăm Săn và hòa nhập cùng cộng đồng mới một cách tự nhiên. Dân làng của Đăm Săn cũng vậy họ chào đón những người bạn mới một cách chân thành khiến không khí buổi tiệc mừng chiến thắng ấy tưng bừng, náo nhiệt.
• Lựa chọn ấy của tác giả thể hiện rằng tác giả đã nhận ra  tính tất yếu của cuộc chiến tranh đó là chiến tranh không kìm hãm sự phát triển của xã hội Ê-đê mà trái lại nó giúp tập thể hợp thành một tập thể lớn mạnh hơn. Và như vậy họ mới trở thành một dân tộc trư­ởng thành thực sự. Sự lựa chọn thể hiện nghệ thuật này cũng là cách để ca ngợi tầm vóc cùng sứ mệnh lịch sử của người anh hùng, chỉ có những người ưu tú của thời đại mới có đủ sức mạnh thống nhất các thị tộc lại với nhau và giúp những thị tộc trở thành một cộng đồng lớn mạnh, giàu có. 

Câu 4: Hãy phân tích giá trị miêu tả, biểu cảm của câu văn có dùng lối so sánh, phóng đại khi miêu tả nhân vật, khung cảnh diễn ra sự việc. (SGK Ngữ văn 10 tập 1- trang 36)

Lời giải chi tiết:

Biện pháp so sánh được dùng là: Những lần Đăm Săn múa khiên, biện pháp so sánh tương phản nhằm tạo ra sự đối lập giữa cảnh múa khiên của  Đăm Săn và Mtao Mxây.

Những câu sử dụng lối nói phóng đại là: 

• Chàng múa trên cao, gió như bão; chàng múa dưới thấp, gió như lốc
• Đoàn người đông như bầy cà tông, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến như mối

⇒ Việc sử dụng chúng có tác dụng:

• Như đòn bẩy để miêu tả chi tiết, cụ thể và làm nổi bật vẻ đẹp cùng vị thế của người anh hùng.
• Những hình ảnh được sử dụng để so sánh với Đăm Săn đều được lấy từ thiên nhiên và vũ trụ. Điều này thể hiện rằng nhân dân muốn khẳng định sức mạnh và tầm vóc của các anh hùng có thể sánh ngang với vũ trụ.

Câu hỏi: Theo anh (chị), vai trò của thần linh (Ông Trời) và vai trò của con người đối với cuộc chiến đấu và chiến thắng của Đăm Săn được thể hiện như thế nào? (SGK Ngữ văn 10 tập 1- trang 36)

Lời giải chi tiết:

Sự xuất hiện của thần linh vào chiến thắng của Đăm Săn thể hiện sự gắn bó mật thiết với nhau giữa con người và thần linh. Hay nó là dấu vết của tư duy thần thoại trong sử thi, dấu vết của một xã hội chưa có sự phân hóa giai cấp rạch ròi. Từ câu chuyện cho thấy thần linh cũng chỉ là người cố vấn, gợi ý chứ không phải là người quyết định kết quả của cuộc chiến. Trong mối quan hệ với thần linh, người anh hùng vẫn giữ được vai trò quyết định, có tính độc lập riêng. Sự sắp đặt câu chuyện như vậy là cách đề cao vai trò của anh hùng và tinh thần dân chủ của thời thị tộc cổ xưa.