IBAITAP: Mỗi một tác phẩm đều sẽ mang những giá trị nghệ thuật riêng biệt, nó cũng sẽ để lại trong người đọc những cảm xúc, dư âm khác nhau. Chiếc lá cuối cùng là câu chuyện nói về tấm lòng cao cả của con người với nhau trong hoàn cảnh khó khăn. Hãy cùng ibaitap đến với bài học “ Chiếc lá cuối cùng” để hiểu thêm về tác phẩm này nhé.

I. HOÀN CẢNH SÁNG TÁC TÁC PHẨM “CHIẾC LÁ CUỐI CÙNG”

Đoạn trích “Chiếc lá cuối cùng” nằm ở phần cuối truyện trong số 600 truyện ngắn của nhà văn Ô Hen-ri.

II. TÓM TẮT TÁC PHẨM “CHIẾC LÁ CUỐI CÙNG”

Truyện ngắn “Chiếc lá cuối cùng” là câu chuyện nói về tấm lòng cao cả giữa Giôn-xi và cụ Bơ Men dành cho nhau lúc khó khăn. Mùa đông năm ấy, Giôn xi mắc căn bệnh ung thư phổi và tuyệt vọng trước cuộc sống. Cô tự nhủ với mình rằng khi nào chiếc lá cuối cùng trên cây thường xuân ngoài kia rụng xuống cũng là lúc cô buông bỏ tất cả để ra đi. Biết được ý nghĩ ngu ngốc của Giôn xi cụ Bơ men vô cùng lo lắng. Cụ Bơ men là một họa sĩ già cũng mắc chứng ung thư phổi, cả đời cụ khao khát có một kiệt tác nhưng chưa thực hiện được. Để giúp Giôn xi có niềm tin vào cuộc sống, trong đêm mưa bão cụ đã vẽ nên kiệt tác chiếc lá cuối cùng. Sau đêm mưa tuyết đó cụ Bơ men đã qua đời, Giôn xi cứ ngỡ rằng chiếc lá ấy đã không còn nhưng nó vẫn mạnh mẽ ở đó. Cuối cùng Giôn xi cũng đã lấy lại được hi vọng, cô có thêm động lực và đã vượt qua được căn bệnh ấy. Sau đó cô mới biết chiếc lá đó là do cụ Bơ men vẽ bằng cả tấm lòng trong đêm mưa tuyết để giúp cô lấy lại hy vọng sống.

III. BỐ CỤC TÁC PHẨM “CHIẾC LÁ CUỐI CÙNG”

Có thể chia thành 3 phần:

• Phần 1 (từ đầu cho đến… Hà Lan): Giôn xi mắc bệnh ung thư phổi và không có hy vọng rằng mình sẽ tiếp tục được sống.
• Phần 2 (tiếp theo cho đến… chăm nom- thế thôi): Giôn xi lấy lại được hy vọng sống và chiến thắng căn bệnh.
• Phần 3 (còn lại): Sự thật về kiệt tác chiếc lá cuối cùng thứ giúp cô có lại hy vọng sống. 

IV. HƯỚNG DẪN SOẠN TÁC PHẨM “CHIẾC LÁ CUỐI CÙNG”

Câu 1: Những chi tiết nào trong văn bản nói lên tấm lòng thương yêu và hành động cao cả của cụ Bơ-men đối với Giôn-xi? Tại sao nhà văn bỏ qua đoạn văn cụ đã vẽ chiếc lá trong đêm mưa tuyết? Vì sao có thể nói chiếc lá cuối cùng là một kiệt tác. (SGK Ngữ Văn 8 Tập 1- trang 90)

Lời giải chi tiết:

– Những chi tiết nói lên tấm lòng thương yêu cao cả của cụ Bơ- men dành cho Giôn-xi là:

• Lo sợ nhìn ra cửa sổ, lo sợ chiếc lá sẽ rụng xuống.

⟶ Cụ Bơ men khi biết ý nghĩ của Giôn xi vô cùng tức giận nhưng vẫn vội vã tới thăm Giôn-xi, lo lắng cho Giôn-xi.

• Trong đem mưa gió cụ Bơ men đã âm thầm vẽ chiếc lá cuối cùng với hy vọng mang lại hy vọng sống cho Giôn xi.

⟶ Tình yêu thương và sự hy sinh quên mình của cụ vì Giôn-xi.

– Tác giả muốn dành sự bất ngờ đặc biệt ở cuối truyện nên đã không để sự việc cụ Bơ men đã vẽ chiếc lá.

– Chiếc lá thường xuân cuối cùng trở thành kiệt tác là bởi:

• Nó sống động giống như thật, khiến cả Xiu và Giôn-xi đều không thể nhận ra.
• Nó giúp Giôn xi lấy lại được sức sống, giúp cô vượt qua căn bệnh quái ác. Nhưng nó cũng đã phải đánh đổi bằng sự hy sinh cả mạng sống của cụ Bơ men. 

Câu 2: Tìm những bằng chứng để khẳng định Xiu không hề được cụ Bơ men cho biết ý định vẽ một chiếc lá thay cho chiếc lá cuối cùng rụng xuống. Nếu Xiu được biết thì truyện có kém hấp dẫn không? Vì sao? (SGK Ngữ Văn 8 Tập 1- trang 90)

Lời giải chi tiết:

– Những bằng chứng khẳng định Xiu không hề được cụ Bơ men cho biết ý định sẽ vẽ chiếc lá thay cho chiếc lá thường xuân cuối cùng là: 

• Khi cụ Bơ- men làm mẫu cho Xiu vẽ hai người không nói năng gì với nhau.
• Khi Giôn-xi muốn kéo mành lên để xem chiếc lá ấy đã rụng xuống chưa, Xiu làm theo một cách chán nản.
• Khi thấy chiếc lá cuối cùng vẫn còn ở đó sau đêm mưa gió cả hai vô cùng ngạc nhiên.
• Sau này khi bác sĩ nói Xiu mới biết rằng cụ Bơ- men ốm.

⟶ Việc Xiu không biết chuyện cụ Bơ men vẽ chiếc lá cuối cùng làm cho tác phẩm thêm phần bất ngờ, thú vị. Nó cũng chứng tỏ được cho người đọc sự quan tâm, lo lắng cũng như tình cảm của Xiu dành cho Giôn xi.

Câu 3: Thử hình dung tâm trạng căng thẳng của Giôn-xi, của Xiu và bạn đọc khi hai lần Giôn-xi ra lệnh kéo mành lên. Nguyên nhân sâu xa nào quyết định tâm trạng hồi hộp của Giôn-xi? Tại sao nhà văn kết thúc truyện bằng lời kể của Xiu mà không để Giôn-xi phản ứng gì thêm? (SGK Ngữ Văn 8 Tập 1- trang 90)

Lời giải chi tiết :

– Nhân vật Giôn-xi vô cùng yếu đuối và tuyệt vọng:

• Phó mặc số phận cho chiếc lá, khi chiếc lá rụng cũng là lúc cô kết thúc cuộc sống của mình.
• Mặc dù Xiu hết lòng chăm sóc và yêu thương như Giôn xi luôn thờ ơ, bỏ mặc bản thân.

– Phản ứng của Giôn xi trước hai lần kéo mành:

• Lần đầu tiên: Giôn-xi lo sợ rằng chiếc lá thường xuân cuối cùng rụng xuống, Xiu lo lắng.
• Lần thứ 2: Cả hai đều rất ngạc nhiên và sững sờ khi chiếc lá vẫn còn đó.

– Sự hồi sinh của Giôn-xi là do:

• Hình ảnh chiếc lá thường xuân dồi dào sức sống, nó mạnh mẽ vượt qua cơn mưa bão. Chính hình ảnh đó đã giúp Giôn xi có niềm tin và động lực sống hơn.
• Cô không muốn phụ lòng của Xiu và cụ Bơ-men

– Nhà văn kết thúc truyện bằng lời kể của Xiu mà không để Giôn xi phản ứng gì thêm là vì:

• Nhà văn muốn người đọc tự hình dung phản ứng của Giôn xi.
• Khẳng định rằng dư vị của tình người, của niềm tin và cả của sự hi sinh vẫn sẽ còn mãi.

Câu 4: Chứng minh truyện Chiếc lá cuối cùng của O Hen-ri, qua đoạn trích này được kết thúc trên cơ sở hai sự kiện bất ngờ, đối lập nhau tạo nên hiện tượng đảo ngược tình huống hai lần, gây hứng thú cho người đọc. (SGK Ngữ Văn 8 Tập 1- trang 90)

Lời giải chi tiết :

– Tác phẩm có hiện tượng đảo ngược tình huống hai lần:

• Giôn-xi mắc chứng ung thư phổi, cô tuyệt vọng chờ chết. Cụ Bơ- men lại vẫn khỏe mạnh.
• Cuối cùng, Giôn-xi có lại niềm tin và khỏi bệnh. Còn cụ Bơ-men ra đi sau hai ngày dầm mưa gió suốt đêm để vẽ chiếc lá cuối cùng.

– Hiện tượng đảo ngược tình huống truyện dùng để:

• Tạo sự bất ngờ và thú vị cho truyện.
• Khẳng định rằng nghệ thuật chân chính sẽ mang lại sự hồi sinh cho con người.
• Thể hiện tình yêu thương cao cả, những rung cảm trước tình cảm của những người nghèo khổ.