Câu 1: Tìm từ Hán Việt trong câu sau: “Thái độ đối xử với động vật là một tiêu chí đánh giá sự văn minh của một cá nhân hoặc cộng đồng”. Em hiểu “văn minh” có nghĩa là gì? Cách đối xử với động vật như thế nào được coi là kém văn minh, lạc hậu? (SGK Ngữ văn 6 tập 2- trang 53)

Lời giải chi tiết:

– Từ Hán Việt trong câu trên là: thái độ, động vật, tiêu chí, văn minh, cá nhân, cộng. 

– Văn minh có nghĩa là quy tắc ứng xử tôn trọng lẫn nhau, cư xử với nhau theo đúng phép tắc và lịch sự.

– Cách cư xử với động vật được cho là kém văn minh là: đánh đập, ngược đãi, hành hạ, săn bắt, sử dụng các sản phẩm và ăn thịt các loài vật quý hiếm.

Câu 2: Đọc các câu sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới: “Đại dương bao quanh lục địa. Rồi mạng lưới sông ngòi chằng chịt. Lại có những hồ nằm sâu trong đất liền lớn chẳng kém gì biển cả” (Khan hiếm nước ngọt). (SGK Ngữ văn 6 tập 2- trang 53)

a) Xếp các từ in nghiêng vào hai nhóm: từ thuần Việt, từ Hán Việt.

b) Xếp các từ thuần Việt, Hán Việt thành các cặp đồng nghĩa.

c) Tìm thêm hoặc đặt câu có sử dụng một trong các từ đại đương, lục địa.

Lời giải chi tiết:

a. Sắp xếp như sau:

• Từ thuần Việt: đất liền, biển cả.
• Từ Hán Việt: đại dương, lục địa.

b. Sắp xếp như sau:

• Đất liền – lục địa
• Đại dương- biển cả

c. Câu chứa từ “đại dương”, “lục địa”:

• Đại dương là một món quà quý gía đem lại cho con người rất nhiều sản vật.
• Châu Nam Cực là một lục địa khô cằn, khó phát triển.

Câu 3: Phân tích văn bản Khan hiếm nước ngọt: (SGK Ngữ văn 6 tập 2- trang 53)

a) Chủ đề của văn bản là gì?

b) Xác định các đoạn văn và chủ đề của mỗi đoạn.

c) Nội dung các đoạn văn phục vụ cho chủ đề của văn bản như thế nào?

d) Dựa vào hiểu biết về các phép liên kết đã học ở tiểu học, hãy chỉ ra và phân tích một phép liên kết câu ở một đoạn văn trong văn bản.

Lời giải chi tiết:

a. Chủ đề của văn bản là: sự khan hiếm của nước ngọt.

b. Đoạn văn và chủ đề của mỗi đoạn là: 

• Đoạn 1 (Từ đầu cho đến …nhầm to): Sự nhầm tưởng về việc không bao giờ thiếu nước trên trái đất.
• Đoạn 2 (Tiếp theo đến …trập trùng núi đá): Lý do nguồn nước ngọt  khan hiếm.
• Đoạn 3 (Đoạn còn lại): Những phương hướng giải quyết vấn đề khan hiếm nguồn nước ngọt.

c. Nội dung các của các đoạn văn đều phục vụ cho việc làm sáng tỏ chủ đề của văn bản:

• Đoạn 1: Giới thiệu về vấn đề khan hiếm nước ngọt.
• Đoạn 2: Chứng minh rằng vì sao lại khan hiếm nước ngọt.
• Đoạn 3: Nêu ra một số giải pháp tiết kiệm nước ngọt.

d. Trong đoạn 1 tác giả đã sử dụng phép liên kết câu thay thế khi chọn những từ đồng nghĩa về biển như: đại dương, biển cả.

Câu 4: Đọc và đặt nhan đề phù hợp cho văn bản sau: (SGK Ngữ văn 6 tập 2- trang 53)

Một buổi tối, tôi cùng Gia-ca-ri-a (Zakaria), đứa con trai lên tám của tôi, đọc tạp chí truyền hình để chọn chương trình xem.

– Có một cuộc thi hoa hậu nè! – Tôi phấn khởi nói

Gia-ca-ri-a hỏi tôi thi hoa hậu là gì. Tôi giải thích rằng đó là cuộc thi chọn ra người phụ nữ đẹp nhất và tốt bụng nhất

Ngay sau đó, con trai tôi đã làm tôi vô cùng xúc động khi ngạc nhiên hỏi tôi:

– Mẹ ơi, sao mẹ không tham dự cuộc thi đó?

(Theo sách Hạt giống tâm hồn và ý nghĩa cuộc sống)

Lời giải chi tiết:

Một số nhan đề có thể đặt cho đoạn văn trên là: Hoa hậu trong lòng em hoặc Người đẹp nhất.

Câu 5: Đọc các đoạn văn sau và tìm câu chủ đề của mỗi đoạn: (SGK Ngữ văn 6 tập 2- trang 53)

a. Chăm sóc vật nuôi sẽ giúp trẻ có một cơ hội tuyệt vời để tìm hiểu về hậu quả. Khi các thú cưng không được chăm sóc tốt, kết quả sẽ thấy rõ ràng trong thực tế. Ví dụ: Nếu cá không được cho ăn, cá sẽ chết, nếu chó không được vận động, chó sẽ bị cuồng chân, khi chuồng của một con chuột lang không được cọ rửa thì nó sẽ có mùi khó chịu…

(Tại sao nên có vật nuôi trong nhà?)

b. Động vật không xa lạ với cuộc sống con người, gần như mỗi chúng ta đều có những kí ức tuổi thơ tươi đẹp gần gũi với động vật và thiên nhiên. (…) Hẳn nhiều người đều từng dành hàng giờ nhìn lũ kiến “hành quân” tha mồi về tổ hay buộc chỉ vào chân cánh cam làm cánh diều thả chơi. Những loài động vật bé nhỏ đã nuôi dưỡng biết bao tâm hồn trẻ thơ, vẽ nên những bức tranh kí ức về thời ấu thơ tươi đẹp. 

(Vì sao chúng ta phải đối xử thân thiện với động vật?)

c. Vào kì nghỉ hè, nhiều trẻ em mong ngóng được về quê chơi. Buổi sáng tinh mơ, gà trống gáy vang ò ó o gọi xóm làng thức dậy, lũ chim chích đùa vui trên cành cây, đàn bò chậm rãi ra đồng làm việc. Người nông dân ra bờ sông cất vó, được mẻ tôm, mẻ cá nào lại đem về chế biến thành những món ăn thanh đạm của thôn quê. Vì vậy, khó mà tưởng tượng được rằng nếu không có động vật thì cuộc sống của con người sẽ ra sao.

(Vì sao chúng ta phải đối xử thân thiện với động vật?)

Lời giải chi tiết:

Câu chủ đề của mỗi đoạn văn trên là:

• a. Chăm sóc vật nuôi sẽ giúp trẻ có một cơ hội tuyệt vời để tìm hiểu về hậu quả.
• b. Động vật không xa lạ với cuộc sống con người; gần như mỗi chúng ta đều từng có những kí ức tuổi thơ tươi đẹp gần gũi với động vật và thiên nhiên.
• c. Vì vậy, khó mà tưởng tượng được rằng nếu không có động vật thì cuộc sống của con người sẽ ra sao.

Câu 6: Chọn một trong hai đề sau: (SGK Ngữ văn 6 tập 2- trang 55)

a. Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 5-7 dòng) với câu chủ đề: Chúng ta cần đối xử thân thiện với động vật.

b. Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 5-7 dòng) với câu chủ đề: Chúng ta cần sử dụng nước ngọt một cách hợp lí, tiết kiệm.

Lời giải chi tiết:

a. Chúng ta cần đối xử thân thiện với động vật. Động vật cũng là những sinh thể có sự sống, cảm giác, hành động chúng xứng đáng được sống trong môi trường của riêng chúng. Hiện nay có rất nhiều hành động ngược đãi, bạo hành và săn bắt động vật đây là những hành động sai trái và ích kỉ. Chúng ta cần lên án những hành động ấy để bảo vệ đa dạng sinh vật và tránh sự tuyệt chủng của các loài vật trên hành tinh.

b. Chúng ta cần sử dụng nước ngọt một cách hợp lí, tiết kiệm. Nước ngọt có vai trò vô cùng quan trọng đối với cuộc sống của mỗi người nhưng hiện nay con người đang sử dụng nguồn nước một cách bừa bãi khiến cho nguồn tài nguyên này đang có nguy cơ cạn kiệt và khan hiếm. Mỗi người chúng ta cần có nhận thức đúng đắn để bảo vệ nguồn tài nguyên quý giá này.