Hoa văn (한국문양)

Các hoa văn họa tiết thường bắt nguồn từ những chữ viết cổ. Ban đầu chúng là công cụ để thể hiện những nhu cầu tình cảm với môi trường xung quanh con người, sau đó được phát triển thành các mẫu trang trang trí nghệ thuật.

Các hoa văn thường thấy được sử dụng phổ biến ở Hàn Quốc là hình rồng, phượng hoàng, và biểu tượng thái cực taegeuk (태극) trên quốc kỳ của Hàn Quốc taegeuki (태극기) – gồm hai hình âm dương đối lập, tượng trưng cho âm và dương, nhu và cương, tĩnh và động, nam và nữ… Ngoài ra còn có những họa tiết tượng trưng cho sự trường tồn, như đá, núi, nước, mây, cây thông, con rùa, con hươu, con sếu, và mặt trời.

Nghệ thuật thêu

Thêu được thực hiện trên vật liệu vải và các đồ trang trí như bình phong gấp. Thêu cung được dùng để trang trí nhiều vật phẩm trong nhà, như gối, bao đựng kính, rèm và túi đựng thuốc lá, thìa và đũa, bàn chải đánh răng…

Thời xưa, thường dân Hàn Quốc không được mặc vài có hình thêu thùa, trừ các bộ lễ phục mặc vào ngày thành hôn. Không giống như nghệ thuật thêu phục vụ mục đích trang trí đơn thuần, các đồ thêu trang trí đền chùa, tượng, chỉ dành riêng cho Phật giáo.

Bojagi (보자기)

Vải bọc

Bojagi là mảnh vải hình vuông có viền xung quanh với các kích cỡ, màu sắc và họa tiết trang trí khác nhau. Người Hàn Quốc thường dùng bojagi để bọc, gói các đồ vật. bojagi ngày nay vẫn được sử dụng, mặc dù không phổ biến như trước đây. Trong cuộc sống thường nhật, bojagi làm tăng tính độc đáo và kiểu cách của các nghi lễ.

Thẩm mỹ của dân tộc Hàn Quốc được đặc biệt phản ánh rõ nét qua những mảnh bojagi được bàn tay các bà nội trợ chắp lại với nhau để tiết kiệm những mảnh vải thừa, vải vụn. Các hình thêu và các họa tiết khác làm cho bojagi thêm duyên dáng. Khi không sử dụng, có thể gấp bojagi giống như một chiếc khăn tay nhỏ.

Nghệ thuật gấp giấy thủ công (한지공예)

Người Hàn Quốc có truyền thống lâu đời trong nghệ thuật gấp giấy thủ công và cũng đã từ lâu sử dụng những loại giấy chất lượng tốt để gấp nên những chiếc hộp, chiếc bát có nắp đậy, những chiếc bát lớn, giỏ, túi lưới, bình và gạt tàn. Những sản phẩm giấy thủ công khác du khách thường gặp là đồ văn phòng phẩm, thảm chân, đệm, rèm, bao đựng ống tên, bát mài mực, hộp thuốc súng, giày dép, chậu rửa, ấm trà…

Hầu hết các sản phẩm làm từ giấy đều được sơn bóng trên bề mặt nhằm làm tăng tính thẩm mỹ và độ bền, đồng thời làm cho chúng có khả năng chống thấm. Loại sơn phủ thường được dùng là hỗn hợp làm từ nước quả hồng xanh, hồ gạo, và dầu tía tô.

Tranh dân gian (민화)

Tranh dân gian là những tác phẩm mà người dân Hàn Quốc thời xưa thường dùng để trang trí nhà ở hoặc để thể hiện những mong ước của họ về đời sống hạnh phúc. Không giống như những tác phẩm hội họa cổ điển ao sang thường tập trung mô tả phong cảnh, hoa lá và chim muông, tranh dân gian thường thể thiện những ý tưởng hài hước, đơn giản và chất phác về cuộc sống của người dân thời xưa.

Tranh dân gian Hàn Quốc là những sáng tác của các họa sĩ thuộc tầng lớp hạ lưu trong xã hội cũ, nhưng các bức tranh của họ lại được tấ cả mọi giai cấp trong xã hội, từ hoàng gia, đền thờ cho đến nông dân ở những làng quê hẻo lánh trưng bày.

Các tác phẩm tranh dân gian thường pha trộn táo bạo, thể hiện phong cách riêng của người họa sĩ và sử dụng những gam màu mạnh.

Tập quán truyền thống

Tập quán Sesi bao gồm các nghi lễ được cử hành vào các thời điểm giao mùa trong năm và ngày Tết Nguyên Đán. Ví dụ, vào ngày Tết Nguyên Đán, người Hàn Quốc cất bài vị tổ tiên và thực hiện các nghi lễ tưởng niệm với các món ăn và đồ uống truyền thống. Sau nghi lễ này, có lễ sebae (세배) – nghi lễ quỳ lạy những người cao tuổi trong gia đình.

Vào đêm Rằm tháng Giêng – ngày trăng tròn đầu tiên trong năm, còn gọi là daeboreum (대보름), một hình nộm làm bằng rơm sẽ được ném xuống sống. Ngày nay, ở nhiều nơi trên đất nước Hàn Quốc đã bỏ tập tục này, nhưng việc chuẩn bị và thưởng thức những món ăn truyền thống với những loại rau đa dạng theo mùa thì vẫn phổ biến.

Ngày 15 tháng Tám âm lịch là ngày Chuseok (추석) – ngày lễ tạ ơn cho vụ mùa bội thu. Trong ngày này mọi người thường đi thăm viếng mộ tổ tiên. Một trong những món ăn đặc biệt được chuẩn bị cho ngày này là songpyeon (송변) – một loại bánh có hình trăng khuyết và được làm từ bột nếp, vừng, đậu xanh, hạt dẻ và các loại ngũ cốc khác.

Các nghi lễ trưởng thành (관혼상제)

Ở Hàn Quốc, những giai đoạn mà mỗi người phải trải qua trong cuộc đời và đánh dấu những thay đổi cơ bản thường được gọi chung là Gwanhonsangje (관혼상제), nghĩa là Quan-Hôn-Tang-Tế, bao gồm lễ trưởng thành, lễ thành hôn, tang lễ và tế lễ tổ tiên.

Lễ trưởng thành thường rất đơn giản. Các chàng trai trưởng thành cuộn mái tóc dài thành búi trên đỉnh đầu và được tặng một chiếc mũ truyền thống của dân tộc Hàn Quốc làm từ đuôi ngựa. Các cô gái trưởng thành tết tóc thành hai bím và cài vào tóc đồ trang sức được gọi là binyeo (비녀).

Lễ thành hôn được tổ chức tại gia đình cô dâu và vợ chồng mới cưới thường lưu lại hai hoặc ba ngày tại gia đình cô dâu trước khi trở vè nhà chú rể.

Tang lễ được cử hành rất cầu kỳ theo nghi thức truyền thống của Hàn Quốc. Thời gian để tang kéo dài trong hai năm, sau hàng loạt các nghi lễ cầu khấn.

Bên cạnh những nghi thức tang lễ cầu kỳ, người Hàn Quốc còn thực hiện nhiều nghi lễ thờ cúng khác liên quan giữa sự sống và cái chết.

Vườn cảnh (정원)

Những ý niệm chủ yếu phía sau nghệ thuật vườn Hàn Quốc là làm cho khung cảnh khu vườn tự nhiên hơn cả chính bản thân nó lúc ban đầu. Trong nhiều trường hợp, nhiều khu vườn trông hoàn toàn giống như một tác phẩm của tự nhiên, đó là nỗ lực rất lớn của các nghệ sĩ.

Một trong những cảnh quan vườn được bảo tồn tốt nhất trong các khu vườn thượng uyển là hồ Anapji ở Gyeongju, tỉnh Gyeongsangbuk-do. Và cũng không có gì có thể so sánh với vẻ đẹp của vườn thượng uyển của Cung điện Changdeokgung ở thủ đô Seoul.

Vườn thượng uyển của Cung điện Changdeokgung rộng 300.000m² trên tổng diện tích 405.636m² diện tích cung điện. Khu vườn được bố trí nhiều vườn, sảnh, ao sen, cầu đá, bậc tam cấp, máng nước và những dòng suối nhỏ uốn lượn giữa khu rừng cây rậm rạp làm nổi bật kiến trúc vườn truyền thống của Hàn Quốc.

Văn hóa chào hỏi

Người Hàn Quốc rất chú trọng đến thái độ và cử chỉ khi chào hỏi. Nụ cười và động tác gập lưng không thể thiếu trong văn hóa chào hỏi ở Hàn Quốc. Do sự thâm nhập của văn hóa phương Tây và sự phát triển của xã hội hiện đại mà ngày nay người ta có thể thay động tác gập lưng bằng cái cúi đầu nhẹ. Tuy nhiên, ở những trường hợp đặc biệt trang trọng hoặc thể hiện sự kính trọng với người cao tuổi, người có chức vụ cao trong xã hội thì động tác gập lưng vẫn được đặc biệt coi trọng. Người Hàn Quốc thường đánh giá cao những nỗ lực của người nước ngoài khi cố gắng bày tỏ lời chào bằng chính ngôn ngữ Hàn Quốc: “An-nhon-ha-sae-yo!”.

Khi gặp người Hàn Quốc bạn nên cúi đầu chào và không gọi tên của người khác khi họ chưa cho phép hoặc đề nghị với bạn về điều đó. Người Hàn hay sử dụng danh thiếp đặc biệt là những người làm kinh doanh, nếu họ đưa cho bạn danh thiếp và không được nhận lại danh thiếp từ bạn thì họ nghĩ rằng bạn không muốn làm quen với họ. Bạn hãy luôn cố gắng giữ thái độ vui vẻ, khiêm tốn và tôn trọng người khác điều này sẽ để lại ấn tượng tốt với đối phương. Nụ cười và thái độ lịch sự, thân thiện trong văn hóa chào hỏi không chỉ thể hiện sự tôn trọng, tình đoàn kết cộng đồng mà còn góp phần xây dựng hình ảnh một đất nước Hàn Quốc: hiện đại, văn minh và chuyên nghiệp.

Văn hóa giao tiếp ứng xử

Trong những buổi họp nhóm và những bữa tiệc, bạn không nên tự giới thiệu mình trước mọi người, tốt nhất bạn nên có một người bạn đi cùng để giới thiệu bạn với những người khác. Khi ngồi ở những chỗ đông người, đàn ông nên chú ý đặt mũi giầy của mình chúc xuống và không nên vắt hai chân lên nhau trước mặt người khác. Khi gặp người lớn tuổi, bạn nên dành ra vài phút để thăm hỏi họ. Tốt nhất bạn nên ca ngợi về sức khỏe của họ.

Người Hàn Quốc nói chuyện với giọng nói khá nhỏ nhẹ và giữ im lặng một vài lần trong khi nói chuyện; đồng thời họ luôn đánh giá cao những người có thái độ khiêm tốn. Vì coi trọng thể diện nên người Hàn Quốc thường không trả lời trực tiếp, việc họ gật đầu hay nói “vâng” trong giao tiếp không có nghĩa là họ đồng ý. Trong khi giao tiếp nên chú ý không đụng chạm vào người khác trừ khi bắt tay. Người Hàn Quốc quan niệm rằng chân là bộ phận không sạch sẽ vì thế hãy chú ý đừng đụng chạm chân vào người đối diện.

Lối sống của người Hàn Quốc

Giống với văn hóa Việt ngày trước ở Hàn Quốc người con trai cả đảm nhận trách nhiệm trụ cột trong gia đình, tâm lý trọng nam là tâm lý phổ biến của người Hàn Quốc. Nhưng để giải quyết các vấn đề lien quan đến tâm lý trọng nam khinh nữ chính phủ Hàn đã sửa đổi hầu hết các văn bản liên quan đến quan hệ gia đình nhằm đảm bảo sự công bằng giữa nam và nữ về quyền kế thừa 

Trong hoạt động giao tiếp thông thường, người Hàn thường chào nhau bằng cách cúi người hơi nghiêng so với trục thẳng đứng và gật đầu chào nhẹ nhàng hơi giống với cách chào hỏi của người Nhật bản . Cách chào hỏi  này thường được dùng với người cùng đẳng cấp, bạn bè hoặc người quen.

Đặc biệt, với người lớn tuổi, hay những người có địa vị cao trong xã hội, người Hàn thường thể hiện sự tôn trọng bằng cách đứng hai chân khép chặt vào nhau, cuối người thấp một góc 45 độ, hai tay nắm chặt và ép sát vào thân người. Cách này, thường phổ biến trong các công ty dùng cho nhân viên chào cấp trên, và ngay cả khi người được chào ở xa không nhận thấy người kia chào mình thì người chào vẫn cúi chào như một cách thể hiện sự tôn kính. Đọc đến đây chúng ta đã thấy sự văn minh trong con người Hàn Quốc.

Người Hàn Quốc sống rất lạc quan, khác với những bộ phim bi lụy của Hàn mà chúng ta thường xem, bạn sẽ thấy những tính cách rất thú vị và ngộ nghĩnh của người Hàn. Đó là tính cách sống hưởng thụ, xã hội Hàn ngày nay hiện đại và đời sống thoải mái hơn xưa rất nhiều, dân Hàn sống phóng khoáng hơn, ăn mặc trang điểm xinh đẹp hơn. ĐIều đáng chú ý, thanh niên hàn đại đa số đều có đi phẫu thuật thẫm mĩ, họ cho rằng đẹp hơn thì sẽ thành công hơn trong cuộc sống và rất nhiều người phong cho đất nước này là đất nước dao kéo.

Người Hàn khi kết hôn họ đeo nhẫn ở ngón áp út, tay trái cho nam tay phải cho nữ. Tuy có rất nhiều kiểu nhẫn nhưng, người hàn thường chọn mẫu nhẫn bạch kim dạng trơn, có họa tiết trên bề mặt nhẫn. Người hàn rất hay dùng kính ngữ và họ rất khiêm tốn rất ít khi tự đề cao bản thân.

Các quy tắc bạn nên ghi nhớ

–  Không bao giờ được viết tên người Hàn bằng mực đỏ nếu như bạn làm điều đó họ sẽ ngầm hiểu là bạn rủa người đó chết. Đừng làm điều này bất kỳ nơi nào ở Hàn Quốc bạn sẽ gặp nhiều tai họa .

–  Khi ăn Tuyệt đối đừng để đôi đũa móc vào thức ăn. Thìa cắm vào trong chén cơm bị xem là điềm gỡ, giống như hình ảnh bữa cơm cúng ông bà của người Hàn.

–  Không được bưng chén canh lên uống ừng ực !. Ăn cơm bằng thìa được xem là có văn hoá.

–  Đi ăn tiệc thì tuỳ theo nhà hàng, bạn có nên tháo giày ra chân hay không.

–   Khi viếng thăm nhà của người Hàn, luôn tháo giày để ngoài cửa nhà.

–  Người Hàn luôn chủ động thanh toán tiền khi họ được mời đi ăn, thường là thanh toán hết cho cả nhóm. Tuy nhiên những lần kế tiếp, ai mời thì đến phiên người ấy thanh toán lại cho cả nhóm.

Những điều cấm kỵ của người Hàn Quốc

– Hàn Quốc rất kiêng kỵ với số 4 vì trong tiếng Hàn phát âm số 4 giống từ chết nên trong thang máy, thay vì để tầng 4 thì họ để chữ F(four) cũng giống như số 13 ở phương Tây

– Khi rót rượu không được để miệng chai chạm vào miệng ly vì hành động này giống với việc cúng rượu cho người chết – Kị sử dụng tay trái trong giao tiếp, đó đươc coi là 1 sự xúc phạm đối với người nhận. Nên dùng 2 tay để nhận hoặc đưa 1 vật gì đó cho người khác, đặc biệt là người cao niên.

– Phụ nữ Hàn Quốc rất ít người nói về kinh nghiệm phẫu thuật thẩm mỹ của mình mặc dù phẫu thuật khá phổ biến tại Hàn Quốc

– Xì mũi cạnh bàn ăn là điều cấm ky chúng ta phải ra ngoài hoặc vào nhà vệ sinh để làm.

Khi vào đền, chùa

– Tránh đi vào cửa chính khi vào các ngôi chùa tại Hàn Quốc, nên đi vào cửa hông và để giày dép bên ngoài.
– Không nên ngồi hay đứng trước tượng Phật chính, mà nên ngồi ở phía bên.
– Ăn mặc phải lịch sự và kín đáo.

Khi được mời thăm nhà một người Hàn Quốc

– Hãy chắc chắn bạn có đôi chân và đôi tất sạch. Vì bạn phải bỏ giày và dép bên ngoài khi bước vào nhà của người Hàn. Đây là một nét văn hóa Hàn Quốc truyền thống vì họ vẫn sinh hoạt, trò chuyện, nghỉ ngơi dưới sàn nhà và lúc ăn cơm sử dụng bàn bệt và trải nệm để ngồi.

– Nên hỏi ý kiến chủ nhà trước khi đi thăm hoặc xem một vật dụng trong nhà.

Lưu ý khi dùng cơm

– Văn hóa ăn cơm của người Hàn khá lịch sự và cũng cầu kỳ. Đặc biệt trong cách đặt bát cơm, dùng thìa và đĩa. Nếu ở Việt Nam, chúng ta thường nâng bát cơm lên thì ở Hàn người ta lại để bát cơm dưới bàn.

– Bát cơm để bên trái, món canh và các đồ nóng để bên phải. Món ăn kèm như kimchi để giữa bàn, thìa và đũa xếp cạnh nhau bên phải.

– Không để đũa cắm vào bát cơm, cũng không để thìa úp mà phải để ngửa trên bài, cũng không gác hay đặt đũa và thìa trên bát, ăn xong phải để đũa và thìa về vị trí ban đầu.
– Tại Hàn bát canh, chấm khi ăn với người lớn tuổi hoặc người lạ thì phải để riêng bát riêng thìa múc (Trừ trường hợp đi ăn với người thân, gia đình)
– Dùng bữa với người lớn tuổi để họ ngồi bên trong cách xa cửa ra vào. Cầm đũa và đặt bát xuống sau khi người lớn đã làm.

Một vài lưu ý khác

– Ngồi taxi cùng người lớn tuổi hoặc có vị trí hơn, đối với người Hàn ngồi ghế trong khoang ghế sau mới an toàn và trang trọng. Do đó, hãy chủ động mời họ ngồi vị trí đó.
– Trên tàu điện, xe bus giữ trật tự và không khạc nhổ bừa bãi.

– Trong bữa cơm của người Hàn cũng ít khi có sự giao tiếp qua lại. Do đó, đừng thắc mắc khi người đối diện không nói chuyện trong lúc dùng bữa. Vì theo văn hóa Hàn Quốc, không nói khi đang ăn là giữ lịch sự.