IBAITAP: Vận dụng các kiến thức đã học trả lời các câu hỏi trong bài.

Câu 1: Tìm các từ được viết hoa trong hai bài thơ Đêm nay Bác không ngủ của Minh Huệ và Lượm của Tố Hữu. Xếp các từ được viết hoa vào hai nhóm: (SGK Ngữ văn 6 tập 2- trang 36)

a) Viết hoa tên riêng.

b) Viết hoa tu từ (viết hoa để thể hiện sự kính trọng).

Lời giải chi tiết:

a. Viết hoa tên riêng gồm: Hồ Chí Minh, Huế, Hà Nội, Hàng Bè, Mang Cá.

b. Viết hoa tu từ gồm: Bác, người Cha, Lượm.

Câu 2: Tìm các từ láy trong bài thơ Đêm nay Bác không ngủ. Phân tích tác dụng miêu tả hoặc biểu cảm của một từ láy trong số đó. (SGK Ngữ văn 6 tập 2- trang 36)

Lời giải chi tiết:

– Những từ láy có trong bài thơ Đêm nay Bác không ngủ gồm: trầm ngâm, lâm thâm, xơ xác, nhẹ nhàng, mơ màng, lồng lộng, thổn thức, thầm thì, ngủ ngon, bồn chồn, bề bộn, hốt hoảng, đinh ninh, phăng phắc, vội vàng, nằng nặc, mênh mông.

– Từ láy được sử dụng như một yếu tố nghệ thuật nổi bật và đem lại cho bài thơ một vẻ đặc sắc riêng:

• Từ láy có tác dụng miêu tả gồm: trầm ngâm, xơ xác, đinh ninh, lồng lộng.
• Từ láy làm tăng giá trị biểu cảm gồm: mơ màng, thổn thức, thầm thì, bồn chồn, hốt hoảng, nằng nặc.

Câu 3: Các từ láy trong khổ thơ sau giúp em hình dung chú bé Lượm như thế nào? (SGK Ngữ văn 6 tập 2- trang 36)

Chú bé loắt choắt

Cái xắc xinh xinh

Cái chân thoăn thoắt

Cái đầu nghênh nghênh

(Tố Hữu)

Lời giải chi tiết:

– Các từ láy trong khổ thơ là: loắt choắt, xinh xinh, thoăn thoắt, nghênh nghênh. Chúng có tác dụng miêu tả hình dáng, tính cách của chú bé liên lạc nhỏ tuổi.

Câu 4: Trong những câu thơ dưới đây, các từ ngữ in đậm chỉ ai, chỉ cái gì, việc gì? Giữa sự vật, sự việc mà các từ ngữ ấy biểu thị với sự vật, sự việc mà các từ ngữ ấy hàm ý có mối liên hệ như thế nào? Cách diễn đạt này có tác dụng gì? (SGK Ngữ văn 6 tập 2- trang 36)

a.

Bàn tay mẹ chắn mưa sa

Bàn tay mẹ chặn bão qua mùa màng

Bàn tay mẹ thức một đời

À ơi này cái Mặt Trời bé con

(Bình Nguyên)

b.

Ngày Huế đổ máu

Chú Hà Nội về

Tình cờ chú, cháu

Gặp nhau Hàng Bè

(Tố Hữu)

c. 

Vì lợi ích mười năm phải trồng cây

Vì lợi ích trăm năm phải trồng người

Lời giải chi tiết:

a. Bàn tay là một bộ phận của cơ thể người và được dùng để cầm nắm, ngoài ra nó còn tượng trưng cho sức lao động.

⇒ Bàn tay mẹ ý chỉ người mẹ.

b. Đổ máu ý chỉ thương tích mất mát hy sinh và ở đây nó nhắc đến sự kiện khởi nghĩa tháng 8/1945 ở thành phố Huế.

c. Ý chỉ mối quan hệ: Mười năm gọi cái cụ thể còn trăm năm thay cho cái trừu tượng, không rõ ràng.

⇒ Cách diễn đạt này giúp tăng sức gợi hình, gợi cảm và giúp cho sự diễn đạt có tính hiệu quả cao và tăng ý nghĩa giá trị cho câu văn.

Câu 5: Ghép thành ngữ ở cột bên trái với nghĩa tương ứng ở cột bên phải: (SGK Ngữ văn 6 tập 2- trang 37)

Lời giải chi tiết:

Các câu được nối với nhau như sau: 

• 1 – c.
• 2 – e.
• 3 – d.
• 4 – b
• 5 – a

Câu 6: Viết một đoạn văn (khoảng 5-7 dòng) trong đó sử dụng ít nhất một thành ngữ trong bài tập 5. (SGK Ngữ văn 6 tập 2- trang 37)

Lời giải chi tiết:

Trong gia đình mẹ là người tôi yêu nhất. Cuộc đời mẹ tần tảo, một nắng hai sương một tay nuôi đàn con thơ khôn lớn trưởng thành. Ngày mà ba mất, mẹ trở thành trụ cột chính trong gia đình, chạy ngược chạy xuôi chăm lo cho gia đình. Mẹ luôn được làng xóm yêu quý, những năm đói khổ nhất mẹ không ngần ngại chia sẻ và giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn.