IBAITAP: Vận dụng các kiến thức đã học hoàn thiện các câu hỏi trong bài.

TỪ ĐƠN VÀ TỪ PHỨC

Câu 1: Kẻ bảng vào vở và điền các từ in đậm trong đoạn văn vào ô phù hợp. (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 21)

Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vỡ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã. Lúc tôi đi bách bộ thì cả người tôi rung rinh một màu nâu bóng mỡ soi gương được và rất ưa nhìn.

Lời giải chi tiết:

– Từ đơn gồm: tôi, nghe, người.

– Từ phức:

• Từ ghép gồm: bóng mỡ, ưa nhìn.
• Từ láy gồm: hủn hoẳn, phành phạch, giòn giã, rung rinh.

Câu 2: Trong Bài học đường đời đầu tiên có những từ láy mô phỏng âm thanh như véo von, hừ hừ. Hãy tìm thêm những từ láy thuộc loại này trong văn bản. (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 22)

Lời giải chi tiết:

Những từ láy mô phỏng âm thanh cùng loại trong văn bản là: thỉnh thoảng, phanh phách, giòn giã, rung rinh, ngoàm ngoạp, hủn hoẳn.

Câu 3: Tìm và nêu tác dụng của từ láy trong các câu sau: (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 22)

– Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ.

– Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc.

– Mỗi bước đi, tôi làm điệu dún dẩy các khoeo chân, rung lên rung xuống hai chiếc râu.

Lời giải chi tiết:

Các từ láy trong các câu trên là:

• Phanh phách: Diễn tả sức mạnh và sự cường tráng, khỏe mạnh của Dế Mèn.
• Ngoàm ngoạp: ý chỉ sức nhai nhanh như lưỡi liềm của Dế Mèn. 
• Dún dẩy: ý chỉ sự nhún nhảy vô cùng điêu luyện và uyển chuyển của Dế Mèn.

NGHĨA CỦA TỪ NGỮ

Câu 4: Từ ngữ trong bài Bài học đường đời đầu tiên được dùng rất sáng tạo. Một số từ ngữ được dùng theo nghĩa khác với nghĩa thông thường. Chẳng hạn nghèo trong nghèo sức, mưa dầm sùi sụt trong điệu hát mưa dầm sùi sụt. Hãy giải thích nghĩa thông thường của nghèo, mưa dầm sùi sụt và nghĩa trong văn bản của những từ này. (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 20)

Lời giải chi tiết:

– Nghĩa từ “nghèo: không có nhiều tiền của để đáp ứng nhu cầu tối thiểu của cuộc sống. Trong văn bản “nghèo sức” được hiểu là sức khỏe yếu kém, nhút nhát.

– Nghĩa từ “mưa dầm sùi sụt”: tiếng mưa nhỏ kéo dài. Trong văn bản điệu hát mưa dầm sùi sụt được hiểu là điệu hát kéo dài xen lẫn chút buồn bã.

Câu 5: Đặt câu với thành ngữ: ăn xổi ở thì, tắt lửa tối đèn, hôi như cú mèo. (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 20)

Lời giải chi tiết:

– Nếu không chăm chỉ làm việc thì cuộc sống sau này sẽ chỉ ăn xổi ở thì mà thôi.

– Hàng xóm phải tắt lửa tối đèn có nhau.

– Cậu bé đi mưa vừa hôi như cú mèo.

BIỆN PHÁP TU TỪ

Câu 6: Trong đoạn trích Bài học đường đời đầu tiên có những hình ảnh so sánh thú vị, sinh động. Hãy tìm một số câu văn có sử dụng biện pháp tu từ so sánh trong văn bản này và chỉ ra tác dụng của biện pháp tu từ đó. (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 22)

Lời giải chi tiết:

– Một số câu văn có sử dụng biện pháp so sánh trong văn bản là:

• Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua.
• Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như 2 lưỡi liềm máy làm việc.
• Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện.
• Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được.
• Mỏ Cốc như cái dùi sắt, chọc xuyên cả đất.

– Sử dụng biện pháp so sánh có tác dụng giúp câu văn thêm gợi hình, gợi cảm và giàu trí biểu đạt hơn. Nhân vật trong truyện hiện lên cũng sinh động gần gũi với con người hơn.