Các yếu tố miêu tả trong văn bản tự sự có tác dụng gì? Cùng ibaitap soạn bài Miêu tả trong văn bản tự sự

‍

I. TÌM HIỂU YẾU TỐ MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ 

Ví dụ: (SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 91)

Đoạn văn kể chuyện vua Quang Trung đánh đồn Ngọc Hồi. Các em đọc đoạn văn, sau đó suy nghĩ và lần lượt trả lời các câu hỏi:

a) Đoạn trích kể về việc gì?

b) Chỉ ra các chi tiết miêu tả trong đoạn trích. Các chi tiết miêu tả ấy nhằm thể hiện những đối tượng nào?

c) Nếu chỉ kể sự việc diễn ra như thế thì nhân vật vua Quang Trung có nổi bật, trận đánh có sinh động không? Tại sao? So sánh sự việc chính bạn đã nêu và rút ra nhận xét?

Lời giải tham khảo:

a) Đoạn trích kể lại chuyện vua Quang Trung – Nguyễn Huệ đánh đồn Ngọc Hồi.

b) – Yếu tố miêu tả được sử dụng trong đoạn trích:

• “Nhân có gió bắc, quân Thanh bèn dùng ống phun khói lửa ra, khói tỏa bay mù trời, cách gang tấc không thấy gì, hòng làm cho quân Nam rối loạn.:
• “Quân Thanh chống đỡ không nổi, bỏ chạy tán loạn, giày xéo lên nhau mà chết.”
• “Quân Tây Sơn thừa thế chém giết lung tung, thây nằm đầy đống, máu chảy thành sông, quân Thanh đại bại.”

– Các chi tiết miêu tả ấy nhằm thể hiện đối tượng là quân Nam và quân Thanh trong cuộc chiến đấu.

c) – Nếu chỉ kể lại sự việc diễn ra như trong sách đã dẫn thì câu chuyện sẽ bớt sinh động, vì chỉ đơn giản là đang kể lại các sự kiện đã xảy ra. Trận đánh đã được tái hiện lại một cách sinh động nhờ những yếu tố miêu tả.

– Nhận xét: nhờ có các chi tiết miêu tả thấy được sự vật sự việc diễn ra như thế nào, các yếu tố miêu tả mà trận đánh được tái hiện lại một cách sinh động.

II. LUYỆN TẬP 

Câu 1: Tìm những yếu tố tả người và tả cảnh trong hai đoạn trích Chị em Thúy Kiều và Cảnh ngày xuân. Phân tích giá trị của những yếu tố miêu tả ấy. (SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 92):

Lời giải tham khảo:

a) Chị em Thúy Kiều

– Những yếu tố tả miêu tả Thúy Vân:

“Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang

Hoa cười ngọc thốt đoan trang

Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da.”

– Những yếu tố tả miêu tả Thúy Kiều

“Làn thu thủy nét xuân sơn

Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh.”

→ Làm nổi bật lên vẻ đẹp của hai chị em Thúy Vân và Thúy Kiều. Thúy Vân đầy đặn, đoan trang, phúc hậu còn nàng Thúy Kiều thì sắc sảo, mặn mà.

b) Cảnh ngày xuân

 – Những yếu tố tả miêu tả cảnh: con én đưa thoi; Cỏ non xanh tận chân trời; Cành lê trắng điểm một vài bông hoa; Ngổn ngang gò đống kéo lên; Thoi vàng vó rắc, tro tiền giấy bay; Tà tà bóng ngả về tây; phong cảnh có bề thanh thanh; Nao nao, dòng nước uốn quanh; Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang.

– Những yếu tố tả miêu tả người: Gần xa nô nức yến anh; Dập dìu tài tử giai nhân; Ngựa xe như nước, áo quần như nêm; Chị em thơ thẩn dan tay ra về. 

→ Miêu tả lại vẻ đẹp ngày xuân và không khí lễ hội Đạp thanh nhộn nhịp, rộn ràng, tươi vui.

Câu 2: Dựa vào đoạn trích Cảnh ngày xuân, hãy viết một đoạn văn kể về việc chị em Thúy Kiều đi chơi trong buổi chiều ngày Thanh Minh. Trong khi kể vận dụng các yếu tố miêu tả để tả cảnh ngày xuân. (SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 92):

Lời giải tham khảo:

Ngày tháng thấm thoắt như thoi đưa, ngày mới xuân về mà đã sang tiết tháng ba, hương thơm hoa cỏ mùa xuân ngập tràn khắp nơi, sắc xanh ngát của cỏ, màu trắng tinh khôi của hoa lê khiến lòng người thêm phần náo nức. Ngày tiết Thanh minh đẹp trời, chị em Thúy Kiều dắt tay cùng nhau đi tảo mộ, hòa vào bốn phía dòng người nhộn nhịp, ngựa xe ngược xuôi nô nức. Buổi chiều về, mặt trời đã xế đằng tây, chị em Thúy Kiều Thúy Vân cùng nhau ra về, lững thững dọc theo dòng suối nhỏ chạy uốn lượn quanh co, phía cuối dòng suối nhỏ còn có một chiếc cầu nhỏ bắc ngang. Phong cảnh trong buổi chiều tà mang một vẻ đẹp thanh tĩnh và man mác buồn.

Câu 3: Giới thiệu trước lớp về vẻ đẹp của chị em Thúy Kiều bằng lời của mình (SGK Ngữ văn 9, tập 1 -trang 92 )

Lời giải tham khảo:

Thúy Kiều và Thúy Vân là hai chị em với tuyệt sắc giai nhân. Hai chị em nàng đều có một cốt cách thanh cao như đóa hoa mai và tinh thần trắng trong như tuyết. Cô em Thúy Vân có vẻ đẹp đầy đặn, phúc hậu, đoan trang mà không kém phần quý phái. Khuôn mặt đầy đặn như vầng trăng tròn, giọng nói trong trẻo như ngọc thanh. Mái tóc của nàng óng ả tựa làn mây, làn da trắng mịn màng hơn tuyết. Còn cô chị Kiều lại sở hữu một vẻ đẹp sắc sảo, mặn mà. Thúy Kiều sở hữu một đôi mắt tinh anh, kiêu sa tựa như làn nước mùa thu với đôi lông mày thanh tú như nét núi mùa xuân. Không những vậy, nàng Kiều còn giỏi cả về cầm, kỳ, thi, họa. Cung đàn “Bạc mệnh” của nàng chính là sự tự ghi lại tiếng lòng của một trái tim đa sầu đa cảm. Cả hai chị em đều được nuôi dạy và sống trong khuôn phép, đức hạnh trong nề nếp của một gia đình gia giáo.