IBAITAP: Bài thơ nói về điều gì? Đỗ Phủ đã sử dụng những hình ảnh cùng những biện pháp nghệ thuật đặc sắc nào? Cùng ibaitap đến với bài học “Cảm xúc mùa thu” hôm nay nhé.

I. HOÀN CẢNH SÁNG TÁC BÀI THƠ CẢM XÚC MÙA THU

Sáng tác năm 766 khi Đỗ Phủ đã ở Quỳ Châu, bài thơ “Cảm xúc mùa thu” là bài thứ nhất trong trùm “Thu hứng” gồm 8 bài của ông.

II. TÓM TẮT BÀI THƠ CẢM XÚC MÙA THU

Bức tranh mùa thu hiu hắt đặc trưng của núi rừng và sông nước Quỳ Châu, đồng thời bài thơ còn là bức tranh tâm trạng buồn lo của Đỗ Phủ trong cảnh loạn ly: nỗi lo cho đất nước, nỗi buồn nhớ quê hương và nỗi ngậm ngùi, xót xa cho thân phận của mình.

III. BỐ CỤC BÀI THƠ CẢM XÚC MÙA THU

Bài thơ có thể chia thành 2 phần như sau:

• 4 câu đầu: Bức tranh cảnh ngày thu.
• 4 câu cuối: Cảm hứng của nhà thơ khi cảnh thu về trên đất khách.

IV. HƯỚNG DẪN SOẠN BÀI THƠ CẢM XÚC MÙA THU

Câu 1: Có thể chia bài thơ làm mấy phần? Vì sao lại chia như vậy? Hãy xác định nội dung của mỗi phần? (SGK Ngữ văn 10 tập 1- trang 147)

Lời giải chi tiết:

Bài thơ có thể chia thành 2 phần như sau:

• 4 câu đầu: Bức tranh cảnh ngày thu.
• 4 câu cuối: Cảm hứng của nhà thơ khi cảnh thu về trên đất khách.

– Có thể chia như vậy vì hai phần này có tính độc lập nhất định.

Câu 2: Nhận xét sự thay đổi tầm nhìn từ bốn câu đầu đến bốn câu sau. Vì sao có sự thay đổi ấy? (SGK Ngữ văn 10 tập 1- trang 147)

Lời giải chi tiết:

Bốn câu thơ đầu là cảnh được nhìn trong tầm bao quát rộng và xa còn bốn câu sau tầm nhìn đã bị thu hẹp lại, rồi gần hơn hơn nó “lặn” vào trong tâm hồn của Đỗ Phủ. Có sự thay đổi như vậy để nó phù hợp hơn với sự vận động của tứ thơ.

Câu 3: Xác định mối quan hệ giữa bốn câu thơ đầu với bốn câu thơ sau, mối quan hệ giữa toàn bài với nhan đề Thu hứng? (SGK Ngữ văn 10 tập 1- trang 147)

Lời giải chi tiết:

Mối quan hệ giữa bốn câu thơ đầu và bốn câu thơ cuối là chúng đã góp phần tạo nên không gian bức tranh thu trầm buồn mà sâu lắng. 

• 4 câu thơ đầu dùng để miêu tả cảnh thu ở không gian mênh mông, rộng lớn.
• 4 câu thơ còn lại là cảnh thu chi tiết, rõ nét và có tình.

– Mối quan hệ đã tạo nên sự vận hành trong tứ thơ nó đi từ cảnh tới tình, cảnh khởi sinh tình và tình thấm sâu vào cảnh.

– Trong toàn bài thơ hình ảnh và câu chữ đều phản ánh tình cảm của nhà thơ trước cảnh sắc mùa thu và nó liên quan đến nhan đề “Thu hứng”

• 4 câu thơ đầu miêu tả cảnh thu nhưng vẫn phảng phất nỗi buồn.
• 4 câu thơ còn lại là nỗi lòng của Đỗ Phủ nhớ nước và thương đời.

V. LUYỆN TẬP 

Câu 1: Thử đối chiếu bản dịch thơ của Nguyễn Công Trứ với bản phiên âm và dịch nghĩa? (SGK Ngữ văn 10 tập 1- trang 147)

Lời giải chi tiết:

Đối chiếu bản dịch thơ của Nguyễn Công Trứ với bản phiên âm và dịch nghĩa, ta thấy:

• Ưu điểm: Bản dịch thơ có thể coi là khá đạt vì nó đã thể hiện được sự sắc sảo trong tinh thần của bài thơ.
• Nh­ược điểm: Bản dịch còn có một số chỗ lệch với phiên âm.

Câu 2: Theo anh (chị), chữ “lệ” trong câu 5 chỉ nước mắt nhà thơ hay khóm cúc? (SGK Ngữ văn 10 tập 1- trang 147)

Lời giải chi tiết:

Chữ “lệ” trong câu thơ quả thực rất khó để nhận biết được đó lệ của người hay “lệ” của khóm hoa. Nhưng có lẽ ta nên hiểu rằng mỗi khi nhìn hoa cúc nở nhà thơ lại chạnh lòng nhớ đến quê hương, những giọt nước mắt cứ theo đó rơi xuống không sao ngăn lại được.