IBAITAP: Cùng ibaitap đến với bài học “Phép phân tích và tổng hợp” hôm nay để có thể hiểu và vận dụng các phép lập luận phân tích, tổng hợp trong làm văn nghị luận.

I. TÌM HIỂU PHÉP LẬP LUẬN PHÂN TÍCH VÀ TỔNG HỢP

Câu hỏi: Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi. (SGK Ngữ văn 9, tập 2- trang 10)

Lời giải chi tiết:

a. Ở đoạn mở đầu bài văn đã đưa ra hàng loạt dẫn chứng về cách ăn mặc đẹp để rút ra được nhận xét về vấn đề ăn mặc chỉnh tề. 

– Hai luận điểm chính trong văn bản là:

• Ăn mặc phải phù hợp với hoàn cảnh chung.
• Ăn mặc phải phù hợp với đạo đức, giản dị và hài hòa với môi trường sống.

– Tác giả đã sử dụng phép lập luận phân tích để rút ra hai luận điểm trên.

b. Sau khi nêu ra một số biểu hiện của “những quy tắc ngầm” về trang phục, bài viết đã sử dụng phép luận tổng hợp để chốt lại vấn đề và rút ra kết luận. Phép lập luận tổng hợp này thường được đặt ở cuối bài hoặc ở phần kết luận của một phần hay toàn bộ văn bản.

II. LUYỆN TẬP

Câu 1: Tác giả đã phân tích như thế nào để làm sáng tỏ luận điểm: “Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn”? (Gợi ý: Chú ý thứ tự khi phân tích: Học vấn là của nhân loại ⟶ Học vấn của nhân loại do sách lưu truyền lại -> Sách là kho tàng quý báu -> Nếu chúng ta… Nếu xóa bỏ… làm kẻ lạc hậu. (SGK Ngữ văn 9, tập 2- trang 10)

Lời giải chi tiết:  

– Để có thể làm sáng tỏ luận điểm tác giả đã phân tích như sau: 

• Nêu ra những luận điểm cơ bản để làm tiền đề cho lập luận: Học vấn của nhân loại, sách chính là nơi ghi chép và lưu truyền lại học vấn và là kho tàng di sản tinh thần của nhân loại.
• Đưa ra giả thiết: Muốn tiến lên phía trước thì phải đọc sách để có thể chiếm lĩnh những thành tựu mà nhân loại đã đạt được trong quá khứ. Không đọc sách chính là xóa bỏ những thành tựu mà nhân loại đã đạt được trong quá khứ, sẽ lùi lại điểm xuất phát đến hàng nghìn năm

⇒ Từ luận điểm cơ bản làm tiền đề cho lập luận và hai giả thiết được đưa ra tác giả đã đi đến kết luận là: Chúng ta cần phải đọc sách, đọc sách chính là sự chuẩn bị để bước đi trên con đường học vấn. Kết luận này cũng được tác giả trình bày ở đoạn tiếp đó.

Câu 2: Tác giả đã phân tích những lí do phải chọn sách để đọc như thế nào? (SGK Ngữ văn 9, tập 2- trang 10)

Lời giải chi tiết: 

Tác giả đã phân tích những lí do phải chọn sách để đọc là:

• Đọc sách tràn lan khiến ta không chuyên sâu, phải chọn kĩ sách mà đọc và phải vừa đọc vừa nghiền ngẫm mới có tác dụng.
• Sách quá nhiều sẽ dễ bị lạc hướng, cần chọn sách quan trọng và cơ bản chứ không cần đọc nhiều.

Câu 3: Tác giả đã phân tích tầm quan trọng của cách đọc sách như thế nào? (SGK Ngữ văn 9, tập 2- trang 10)

Lời giải chi tiết: 

Tác giả đã phân tích tầm quan trọng của cách đọc sách là:

• Không cần đọc sách nhiều.
• Việc quan trọng là cần chọn cho tinh và đọc cho kĩ.
• Đọc 10 quyển sách không quan trọng bằng việc đọc kĩ một quyển sách quan trọng. 
• Đọc ít mà đọc kĩ sẽ hình thành nếp suy nghĩ sâu xa và dần dần tích lũy được tri thức.
• Đọc sách không phải là để trang trí bộ mặt như một kẻ trọc phú khoe của, đó là cách đọc sách tự lừa dối chính mình thể hiện phẩm chất tầm thường và thấp kém.
• Phải đọc cả hai loại sách đó là sách chuyên sâu và sách thường thức. Không nên coi thường sách thường thức vì nó tạo nên một nền văn hóa rộng cho chuyên môn có như vậy mới có thể có vững tri thức.

Câu 4: Qua đó, em hiểu phân tích có vai trò như thế nào trong lập luận. (SGK Ngữ văn 9, tập 2- trang 10)

Lời giải chi tiết: 

Phân tích có vai trò trình bày các khía cạnh khác nhau của một vấn đề hoặc một sự vật. Ví dụ như bàn về đọc sách là bàn về tầm quan trọng của việc đọc sách với việc tích lũy học vấn. Bàn về cách lựa chọn sách để đọc trong tình trạng có quá nhiều sách, bàn về cách đọc sách sao cho có hiệu quả từ đó người đọc sẽ hiểu được cặn kẽ nội dung của vấn đề và của sự vật.