IBAITAP: Để biết được khái niệm về ngữ cảnh trong hoạt động giao tiếp ngôn ngữ cùng những nhân tố của nó và trả lời được các câu hỏi bên dưới hãy cùng ibaitap tìm hiểu bài học “Ngữ cảnh” hôm nay nhé.

Câu 1: Căn cứ vào ngữ cảnh, hãy phân tích những chi tiết được miêu tả trong hai câu sau: (SGK Ngữ văn 11 tập 1- trang 105)

Tiếng phong hạc phập phồng hơn mươi tháng, trông tin quan như trời hạn trông mưa; mùi tinh chiên vấy vá đã ba năm, ghét thói mọi như nhà nông ghét cỏ.

Bữa thấy bòng bong che trắng lốp, muốn tới ăn gan; ngày xem ống khói chạy đen sì, muốn ra cắn cổ.

(Nguyễn Đình Chiểu – Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc)

Lời giải chi tiết:

– Bối cảnh đất nước khi ấy là đang bị thực dân Pháp xâm lược, vua quan nhà Nguyễn đầu hàng nhưng chỉ có lòng dân là thể hiện lòng căm thù cùng ý chí đấu tranh.

– Câu văn xuất phát từ bối cảnh tin tức về kẻ địch đến đã phong thanh mười tháng nay vậy mà lệnh quan chẳng thấy đâu, người nông dân đã thấy rõ được sự dơ bẩn của kẻ thù và căm ghét chúng tột cùng mỗi khi thấy bóng dáng tàu xe của chúng.

Câu 2: Xác định hiện thực được nói đến trong hai câu thơ: (SGK Ngữ văn 11 tập 1- trang 106)

Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn

Trơ cái hồng nhan với nước non

(Tự tình – Hồ Xuân Hương)

Lời giải chi tiết:

Hai câu thơ trên gắn với tình huống giao tiếp cụ thể như: Đêm khuya, tiếng trống canh dồn dập mà người phụ nữ thì vẫn cô đơn, trơ trọi. Hiện thực mà Hồ Xuân Hương muốn nói đến ở đây là hiện thực bên trong, tức là tâm trạng ngậm ngùi mà chua xót của nhân vật trữ tình.

Câu 3: Vận dụng hiểu biết về ngữ cảnh để lý giải những chi tiết về hình ảnh bà Tú trong bài Thương Vợ của Tú Xương. (SGK Ngữ văn 11 tập 1- trang 106)

Lời giải chi tiết:

– Từ hoàn cảnh về cuộc sống của nhà thơ Tú Xương:

• Bà Tú là người vợ tần tảo, chịu thương chịu khó làm ăn để nuôi chồng, nuôi con.
• Bà Tú kiếm sống bằng nghề buôn bán nhỏ.
• Những chi tiết trong hoàn cảnh sống của gia đình nhà thơ Tú Xương chính là bối cảnh tình huống cho nội dung của các câu thơ trong bài. 

Câu 4: Những yếu tố nào trong ngữ cảnh đã chi phối nội dung của những câu thơ. (SGK Ngữ văn 11 tập 1- trang 106)

Lời giải chi tiết:

– Ngữ cảnh: vào năm 1897 chính quyền mới do thực dân Pháp lập nên đã bắt các sĩ tử Hà Nội xuống thi chung ở trường thi Nam Định, theo thông lệ thì kì thi Hương được tổ chức ba năm một lần.

 – Trong khoa thi Hương của năm 1897, toàn quyền Pháp ở Hà Nội là Đu-me đã cùng vợ của mình đến tham dự.

Câu 5: Trên đường đi, hai người không quen biết gặp nhau, một người hỏi: “Thưa bác, bác có đồng hồ không ạ?”. Trong ngữ cảnh đó, câu hỏi cần được hiểu thế nào? Nó nhằm mục đích gì? (SGK Ngữ văn 11 tập 1- trang 106)

Lời giải chi tiết:

Bài tập nêu tình huống là bối cảnh giao tiếp hẹp: khi đi đường nếu không quen biết nhau thì thường người ta sẽ không đường đột hỏi về vấn đề riêng tư mà sẽ chỉ hỏi về những chuyện khách quan.

– Câu hỏi trong tình huống trên nên hiểu rằng người đi đường muốn hỏi về giờ chứ không phải là hỏi về đồng hồ.