I. BẢO TOÀN NĂNG LƯỢNG

Câu hỏi 1: Khi phơi lúa, hạt lúa nhận năng lượng từ đâu để có thể khô được?

Lời giải tham khảo:

Khi phơi lúa, hạt lúa nhận năng lượng từ mặt trời.

Câu hỏi 2: Đổ nước vào trong cốc có chứa nước đá thì trong cốc có sự truyền năng lượng như thế nào?

Lời giải tham khảo:

Đổ nước vào trong cốc có chứa nước đá thì trong cốc nước truyền nhiệt độ ấm cao hơn đá khiến đá bị tan ra, đá truyền nhiệt độ lạnh vào nước khiến nước trở nên mát hơn.

Câu hỏi 3: Vào lúc trời lạnh, người ta thường xoa hai bàn tay vào nhau, khi đó dạng năng lượng nào đã chuyển thành nhiệt để làm ấm bàn tay? 

Lời giải tham khảo:

Vào lúc trời lạnh, người ta thường xoa hai bàn tay vào nhau, khi đó dạng năng lượng động năng đã chuyển thành nhiệt năng.

Câu hỏi 4: Khi ô tô động cơ nhiệt chạy, dạng năng lượng nào chuyển thành năng lượng cho ô tô hoạt động?

Lời giải tham khảo:

Khi ô tô động cơ nhiệt chạy, dạng năng lượng nhiệt năng đã chuyển thành năng lượng cho ô tô chạy.

Câu hỏi 5: Khi đèn đường được thắp sáng, dạng năng lượng nào đã chuyển thành quang năng?

Lời giải tham khảo:

Khi đèn đường được thắp sáng, dạng năng lượng điện năng đã chuyển thành quang năng.

Câu hỏi 6: Khi bình nóng lạnh hoạt động, đã có sự chuyển hóa năng lượng từ dạng nào?

Lời giải tham khảo:

Khi bình nóng lạnh hoạt động đã có sự chuyển hóa năng lượng từ điện năng chuyển thành nhiệt năng.

Câu hỏi 7: Hãy phân tích sự chuyển hóa năng lượng trong hoạt động của đèn tín hiệu giao thông dùng năng lượng mặt trời.

Lời giải tham khảo:

Điện năng từ trong tấm pin mặt trời của đèn tín hiệu giao thông hấp thụ ánh sáng mặt trời chuyển hóa thành điện năng tích trữ trong pin, điện năng này chuyển hóa thành quang năng khiến cho đèn phát sáng.

Câu hỏi 8: Hãy mô tả sự thay đổi động năng và thế năng của viên bi khi viên bi chuyển động từ vị trí A tới vị trí B, từ vị trí B tới vị trí C. So sánh năng lượng của viên bi khi ở vị trí A và khi ở vị trí C.

Lời giải tham khảo:

Khi viên bi chuyển động từ vị trí A sang vị trí B, vận tốc tăng dần và đạt giá trị lớn nhất tại vị trí B cũng là vị trí mà động năng của nó lớn nhất, nhưng đồng thời viên bi ở vị trí B là vị trí thấp nhất so với cả 3 vị trí A, B, C vậy nên thế năng tại đây là nhỏ nhất.

Khi viên bi chuyển từ vị trí B sang vị trí C tức là vị trí của viên bi được tăng dần lên vậy nên thế năng của viên bi cũng tăng dần, nhưng đồng thời vận tốc cũng sẽ giảm dần nên động năng của nó ở vị trí C bị giảm dần.

Câu hỏi 9: Trong quá trình viên bi chuyển động, ngoài động năng và thế năng còn có dạng năng lượng nào xuất hiện? 

Lời giải tham khảo:

Trong quá trình viên bi chuyển động, ngoài động năng và thế năng, thì còn có nhiệt năng xuất hiện.

Câu hỏi 10: Khi quạt điện hoạt động, điện năng cung cấp cho quạt chuyển hóa thành những dạng năng lượng nào? Theo em tổng các dạng năng lượng đó có bằng phần điện  năng ban đầu cung cấp cho quạt không?

Lời giải tham khảo:

Khi quạt điện hoạt động, điện năng cung cấp cho quạt chuyển hóa thành cơ năng, nhiệt năng, tổng các dạng năng lượng đó có bằng phần điện năng ban đầu cung cấp cho quạt.

II. NĂNG LƯỢNG HAO PHÍ TRONG SỬ DỤNG

Câu hỏi 1: Quan sát hình 42.5, 42.6, 42.7 và cho biết trong các hoạt động, năng lượng ban đầu đã chuyển hóa thành những dạng năng lượng nào? Hãy chỉ ra phần năng lượng nào có ích, phần năng lượng nào là hao phí.

Lời giải tham khảo:

Hình 42.5: ban đầu là nhiệt năng đã chuyển hóa thành động năng và thế năng. Có ích: động năng và thế năng.

Hình 42.6: ban đầu là động năng xe đã chuyển hóa thành thế năng, nhiệt năng. Có ích: thế năng còn hao phí: nhiệt năng.

Hình 42.7: ban đầu là điện năng đã chuyển hóa thành cơ năng và nhiệt năng. Có ích: cơ năng còn hao phí: nhiệt năng.

Câu hỏi 2: Quan sát hình 42.8 và cho biết khi bóng đèn sợi đốt đang sáng, điện năng cung cấp cho bóng đèn đã chuyển hóa thành những dạng năng lượng nào? Dạng năng lượng nào có ích, dạng năng lượng nào là hao phí?

Lời giải tham khảo:

Khi bóng đèn sợi đốt đang sáng, điện năng cung cấp cho bóng đèn đã chuyển hóa thành những năng lượng đó là nhiệt năng và quang năng, dạng năng lượng có ích là quang năng, dạng năng lượng hao phí là nhiệt năng.

III. TIẾT KIỆM NĂNG LƯỢNG

Câu hỏi 1: Những hoạt động nào ở bảng 42.1 là sử dụng năng lượng hiệu quả và không hiệu quả? Vì sao?

Lời giải tham khảo:

Những hoạt động sử dụng năng lượng hiệu quả là:  

• Tắt các thiết bị điện khi không sử dụng.
• Để điều hòa ở mức trên 20 độ C.
• Chỉ dùng máy giặt khi có đủ lượng quần áo để giặt.
• Sử dụng nước sinh hoạt với một lượng vừa đủ nhu cầu.
• Sử dụng điện mặt trời trong trường học.

Những hoạt động sử dụng năng lượng không hiệu quả vì các hoạt động không hiệu quả là các hoạt động lãng phí năng lượng là:

• Để các thực phẩm có nhiệt độ cao (còn nóng) vào tủ lạnh.
• Ngắt tủ lạnh ra khỏi nguồn điện khi nhiệt độ ổn định.
• Bật lò vi sóng trong phòng có máy lạnh.
• Sử dụng bóng đèn dây tóc thay vì bóng đèn LED.
• Khi không sử dụng các thiết bị như máy tính, ti vi, …. nên để ở chế độ chờ.

Câu hỏi 2: Em hãy nêu một số lợi ích của việc thực hiện tiết kiệm năng lượng.

Lời giải tham khảo:

Thực hiện tiết kiệm năng lượng giúp giảm nhu cầu sử dụng đối với các nguồn nhiên liệu hóa thạch như than đá, dầu mỏ và khí thiên nhiên, nhằm bảo vệ môi trường, sử dụng hiệu quả nguồn năng lượng và bảo vệ nguồn năng lượng cho thế hệ tương lai.

Câu hỏi 3: Hãy nêu các biện pháp tiết kiệm năng lượng trong cuộc sống hằng ngày.

Lời giải tham khảo:

Các biện pháp tiết kiệm năng lượng trong cuộc sống hằng ngày là:

• Tăng hạn mức nhiệt độ của tủ lạnh, không để quá lạnh.
• Nên chọn những loại sản phẩm tiết kiệm năng lượng thay thế đồ gia dụng cũ.
• Không lạm dụng sử dụng máy sưởi và máy điều hòa.
• Sử dụng các loại bóng đèn tiết kiệm điện.
• Nên đi bộ, đi xe đạp, hoặc sử dụng các phương tiện công cộng.
• Giảm lượng chất thải sinh hoạt của gia đình.
• Trồng thêm nhiều cây cối.

Câu hỏi 4: Em hãy nêu một số biện pháp tiết kiệm năng lượng khi sử dụng điện ở nhà.

Lời giải tham khảo:

Một số biện pháp tiết kiệm điện khi ở nhà là: 

• Tắt các thiết bị điện khi không sử dụng đến.
• Tăng hạn mức nhiệt độ của tủ lạnh, không để quá lạnh.
• Giảm nhiệt độ của bình đun nước nóng, không để nhiệt độ quá nóng
• Không lạm dụng sử dụng máy sưởi và máy điều hòa.
• Sử dụng các loại bóng đèn tiết kiệm điện.

Câu hỏi 5: Đề xuất một số biện pháp tiết kiệm năng lượng cho trường học.

Lời giải tham khảo:

Một số biện pháp tiết kiệm năng lượng cho trường học là:

• Tắt các thiết bị điện khi không sử dụng đến.
• Nên đi bộ, đi xe đạp, hoặc sử dụng các phương tiện công cộng.
• Trồng thêm nhiều cây xanh.
• Không lạm dụng sử dụng máy sưởi và máy điều hòa.
• Sử dụng nguồn năng lượng điện mặt trời trong trường học.

IV. BÀI TẬP

Câu hỏi 1: Khi sử dụng lò sưởi điện, năng lượng nào đã biến đổi thành nhiệt năng?

A. Cơ năng.          

B. Điện năng.

C. Hoá năng.        

D. Quang năng.

Lời giải tham khảo:

Đáp án đúng là: B. Điện năng.

Câu hỏi 2: Phát biểu nào sau đây đúng? Khi quạt điện hoạt động,

A. phần lớn điện năng tiêu thụ chuyển hóa thành nhiệt năng,

B. phần lớn điện năng tiêu thụ chuyển hoá thành thế năng.

C. phần năng lượng hữu ích thu được cuối cùng bao giờ cũng lớn hơn phần năng lượng ban đầu cung cấp cho quạt.

D. phần năng lượng hao hụt biến đổi thành dạng năng lượng khác.

Lời giải tham khảo:

Đáp án đúng là: D. phần năng lượng hao hụt biến đổi thành dạng năng lượng khác.

Câu hỏi 3: Một quả bóng cao su được ném từ độ cao h xuống nền đất cứng, khi chạm đất quả bóng nảy lên. Sau mỗi lần nảy lên, độ cao giảm dần, nghĩa là cơ năng của quả bóng giảm dần. Điều đó có trái với định luật bảo toàn năng lượng không? Tại sao? Hãy dự đoán còn có hiện tượng nào khác xảy ra với quả bóng ngoài hiện tượng quả bóng bị nảy lên và rơi xuống.

Lời giải tham khảo:

Một quả bóng cao su được ném từ độ cao h xuống nền đất cứng, khi chạm đất quả bóng nảy lên, sau mỗi lần nảy lên, độ cao giảm dần, nghĩa là cơ năng của quả bóng giảm dần là không trái với định luật bảo toàn năng lượng, vì một phần cơ năng của quả bóng đã biến thành nhiệt năng khi quả bóng đập vào đất, một phần truyền cho không khí làm cho các phần tử không khí chuyển động

Hiện tượng khác: Quả bóng bị biến dạng mỗi khi rơi xuống chạm đất và trở lại hình dạng ban đầu mỗi khi nảy lên, nhiệt độ của quả bóng hơi tăng nhẹ.

Câu hỏi 4: Em hãy nêu một số biện pháp tiết kiệm năng lượng khi sử dụng các phương tiện giao thông.

Lời giải tham khảo:

 Một số biện pháp tiết kiệm năng lượng khi sử dụng phương tiện giao thông là:

• Tìm kiếm nơi ở gần nơi làm việc.
• Ưu tiên những lựa chọn phương tiện giao thông công cộng, xe đạp hoặc đi bộ.
• Sử dụng chung phương tiện giao thông để giảm thiểu năng lượng.
• Chọn mua các phương tiện giao thông tiết kiệm năng lượng.
• Duy trì tốc độ đều khi đang lái xe, không tăng ga hoặc hãm phanh đột ngột.