IBAITAP: Bài thơ giúp ta thấy được vẻ đẹp bi tráng của hình tượng Gar-xi-a Lor-ca. Đồng thời hiểu và cảm nhận được mạch cảm xúc và suy tư đa chiều vừa sâu sắc vừa mãnh liệt của tác giả cùng nét độc đáo trong hình thức biểu đạt thơ mang phong cách tượng trưng. Cùng ibaitap đến với bài học “Đàn ghi ta của lor-ca” để tìm hiểu kỹ hơn nhé.

I. HOÀN CẢNH SÁNG TÁC TÁC PHẨM ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA

Được trích trong tập Khối vuông rubic năm 1985, nó thể hiện tư duy thơ của Thanh Thảo là giàu suy tư, nhuốm màu sắc tượng trưng và siêu thực.

II. TÓM TẮT TÁC PHẨM ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA

Bài thơ làm sống lại huyền thoại về Ga-xi-a Lor-ca nói riêng cùng những nhân cách thanh cao, bất khuất và những tâm hồn phóng khoáng, yêu tự do của nhân loại. Đồng thời thể hiện thái độ thương xót, cảm thông cùng sự  ngưỡng mộ của tác giả  trước nhân cách, tài năng và số phận bi thảm của Lor-ca.

III. BỐ CỤC TÁC PHẨM ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA

Bài thơ có bố cục 3 phần như sau: 

• Phần 1 (từ đầu cho đến “yên ngựa mỏi mòn”): Hình ảnh của Lorca, một người nghệ sĩ tài hoa. 
• Phần 2 (tiếp theo cho đến “ròng ròng máu chảy”): Cái chết của Lorca cùng nỗi xót xa trước cái chết của ông. 
• Phần 3 (còn lại): Niềm tin vào sự bất tử trong tiếng đàn của Lorca.

IV. HƯỚNG DẪN SOẠN TÁC PHẨM ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA

Câu 1: Giải thích các hình ảnh: “tiếng đàn bọt nước”, “áo choàng đỏ gắt”, “vầng trăng chếnh choáng”, “yên ngựa mỏi mòn”,… Anh chị có suy nghĩ gì khi bắt gặp hình ảnh: ‘”tiếng đàn”, “áo choàng đỏ gắt”? (SGK Ngữ văn 12 tập 1- trang 166)

Lời giải chi tiết:

– Những dòng thơ tuy không có hình ảnh về con người nhưng có bóng dáng con người: âm thanh, màu sắc, trạng thái.

– Không gian văn hóa của Tây Ban Nha với tiếng đàn Lor-ca là niềm tự hào của người dân. 

• Hình ảnh áo choàng đỏ gắt, khoác trên mình như võ sĩ đấu bò tót đây là biểu tượng của Tây Ban Nha.
• Hình ảnh đi lang thang về miền đơn độc  mang ý nghĩa chỉ cuộc hành trình của con người và cuộc độc hành của Lor-ca.

Câu 2: Nêu cảm nhận về đoạn thơ: (SGK Ngữ văn 12 tập 1- trang 166)

“Không ai chôn cất tiếng đàn

Tiếng đàn như cỏ mọc hoang

Giọt nước mắt vầng trăng

Long lanh trong đáy giếng”

Lời giải chi tiết:

– Hình ảnh trong đoạn thơ trên có tính siêu thực: 

• Hình ảnh có tính hoán dụ là : “Không ai chôn cất tiếng đàn”.
• Hình ảnh so sánh gợi thương cảm về cái chết của Lor-ca là: “Tiếng đàn như cỏ mọc hoang”.
• Hình ảnh siêu thực và đa nghĩa là: “Giọt nước vầng trăng”.
• Tình thương trong lành, cao khiết và sự vĩnh cửu từ nước mắt của người anh hùng là: “Nước mắt vầng trăng”
• Vầng trăng chính là sự hóa thân và thăng hoa của tâm hồn người nghệ sĩ.

– Tiếng đàn của Lor-ca đã trở thành vật có linh hồn và trừu tượng: “không ai chôn cất tiếng đàn”, “tiếng đàn như cỏ mọc hoang”.

– Lor-ca cùng tiếng đàn được hiện diện song hành với nhau đó là biểu tượng của  tâm hồn Lor-ca, trái tim Lor-ca. 

• Cuộc đời của Lor-ca sống tự do và thanh thản như giọt nước mắt nơi đáy giếng.
• Tuy Lor-ca đã chết nhưng dư âm của ông vẫn còn mãi vang vọng.

⇒ Hình ảnh Lor-ca cùng tiếng đàn guitar có tính trừu tượng, đa nghĩa thể hiện sự trường tồn và sự bất diệt của tinh thần, tâm hồn Lor-ca. 

Câu 3: Ý nghĩa ẩn dụ của hình tượng tiếng đàn trong bài thơ? (SGK Ngữ văn 12 tập 1- trang 166)

Lời giải chi tiết:

Ý nghĩa ẩn dụ của hình tượng tiếng đàn trong bài thơ là:

• Được xuất hiện nhiều lần trong bài thơ như: tiếng đàn bọt nước, tiếng guitar nâu, tiếng ghi-ta lá xanh, tiếng guitar tròn bọt nước vỡ tan, tiếng ghita ròng ròng, tiếng đàn như cỏ mọc hoang. 
• Tiếng đàn được thể hiện với nhiều cung bậc khác nhau cùng sự biến hóa nhiều trạng thái như: vui tươi, âm thanh chia cắt, tan vỡ, khi âm thanh của cái chết và giai điệu tình yêu.
• Tiếng đàn là sự hài hòa của nhiều cảm xúc khác nhau: Cảm xúc của Lor-ca gửi gắm vào tiếng đàn, cuộc đời của Lor-ca như tiếng đàn guitar lúc hùng tráng mạnh mẽ khi lại trầm lặng buồn bã, âm thanh của tiếng đàn ấy chính là biểu tượng cảm xúc mãnh liệt của tác giả.

V. LUYỆN TẬP

Câu hỏi: Cảm nhận của anh chị về hình tượng Lor-ca được thể hiện qua bài Đàn ghi ta của Lor – ca? (SGK Ngữ văn 12 tập 1- trang 166)

Lời giải chi tiết:

Mở bài: Giới thiệu tác giả, tác phẩm và hình ảnh của Lor-ca.

Thân bài:

– Khái quát về hình tượng của Lor-ca.

– Hình ảnh về Lor-ca một con người tự do, nghệ sĩ cách tân trong khung cảnh chính trị và nghệ thuật của Tây Ban Nha. (Hình ảnh tấm áo choàng).

– Casic hết đầy oan khuất của Lor-ca có ý nghĩa như thế nào? (Phân tích các biện pháp nghệ thuật)

Kết bài: Nêu suy nghĩ về hình tượng của Lor-ca.