IBAITAP: Tác phẩm “Cổng trường mở ra” là tác phẩm được viết qua lời tâm tình, độc thoại của người mẹ trước ngày khai trường của con. Để hiểu rõ hơn về tác phẩm cũng như thấy rõ được tình cảm sâu sắc của người mẹ, hãy cùng ibaitap đến với bài học “ Cổng trường mở ra” nhé.

I. HOÀN CẢNH SÁNG TÁC TÁC PHẨM “CỔNG TRƯỜNG MỞ RA”

Tác phẩm “Cổng trường mở ra” được in trên báo Yêu trẻ, số 166, ngày 1-9-2000. Tác phẩm đã ghi lại cảm xúc của người mẹ trong đêm trước ngày khai trường của con vô cùng chân thực. 

II. TÓM TẮT TÁC PHẨM “CỔNG TRƯỜNG MỞ RA”

Trước ngày tựu trường của con, khi đứa con đã ngủ say thì người mẹ không sao ngủ được. Bà nhớ lại những hoạt động trong hôm nay của con mà cũng nhớ về cả những kỉ niệm của chính mình trong ngày khai trường đầu tiên. Người mẹ nghĩ về tương lai của con mình và rồi liên tưởng tới ngày khai giảng ở Nhật Bản – một ngày hội của toàn xã hội – nơi mà mọi người có thể thể hiện sự quan tâm tới con trẻ cũng như đến thế hệ tương lai.

III. BỐ CỤC TÁC PHẨM “CỔNG TRƯỜNG MỞ RA”

– Đoạn 1 (Từ đầu đến … “ngày đầu năm học”): Tâm trạng của hai mẹ con trong đêm trước ngày tựu trường của con.

– Đoạn 2 (Còn lại): Tình cảm của người mẹ đối với con và suy nghĩ của mẹ về vai trò của nhà trường, của xã hội trong việc giáo dục trẻ em.

IV. HƯỚNG DẪN SOẠN TÁC PHẨM “CỔNG TRƯỜNG MỞ RA”

Câu 1: Sau khi đọc, hãy tóm tắt nội dung của văn bản Cổng trường mở ra bằng một vài câu ngắn gọn. (Trả lời câu hỏi: Tác giả viết về cái gì, việc gì?) (SGK Ngữ Văn 7 Tập 1- trang 8)

Lời giải chi tiết:

Tóm tắt nội dung của văn bản bằng một câu ngắn gọn như sau:

Tâm trạng lo lắng cùng chu đáo của mẹ trong đêm không ngủ được trước ngày khai giảng đầu tiên của con mình.

Câu 2: Đêm trước ngày khai trường, tâm trạng của người mẹ và đứa con có gì khác nhau? Điều đó biểu hiện ở những chi tiết nào trong bài? (SGK Ngữ Văn 7 Tập 1- trang 8)

Lời giải chi tiết:

– Đêm trước ngày khai trường, tâm trạng của người mẹ và đứa con  khác nhau là:

• Người mẹ: trằn trọc không ngủ được, suy nghĩ và nhớ lại kỉ niệm ngày xưa của mình.
• Người  con: Háo hức nhưng nhẹ nhàng đi vào giấc ngủ.

– Điều đó biểu hiện ở những chi tiết trong bài là:  

• Người con vô cùng háo hức vì ngày mai được vào lớp Một. Nhưng “cũng như trước một chuyến đi xa, trong lòng con không còn mối bận tâm nào khác ngoài chuyện ngày mai thức dậy cho kịp giờ”.
• Người mẹ thì cứ bâng khuâng, trằn trọc mãi mà không sao ngủ được (mẹ không tập trung được vào việc gì cả; mẹ lên giường và trằn trọc,…).

Câu 3: Theo em, tại sao người mẹ lại không ngủ được? Chi tiết nào chứng tỏ ngày khai trường để lại ấn tượng thật sâu đậm trong tâm hồn người mẹ. (SGK Ngữ Văn 7 Tập 1- trang 8)

Lời giải chi tiết:

– Người mẹ không ngủ được là do:

• Trằn trọc nghĩ về ngày khai trường đầu tiên của con, nó là ngày vô cùng quan trọng với con với mẹ và cũng như đối với mỗi đời người.
• Bồi hồi về những kỷ niệm của mình và muốn khắc ghi vào lòng con cảm xúc rạo rực, bâng khuâng, xao xuyến của ngày khai trường.

– Chi tiết chứng tỏ ngày khai trường để lại ấn tượng thật sâu đậm trong tâm hồn người mẹ là: 

• “Ngày khai trường của con đã làm sống dậy trong tâm tưởng của mẹ ngày khai trường của mình, tiếng đọc bài trầm bổng và cảm giác chơi vơi hốt hoảng khi cổng trường đóng lại.”
• “Mẹ nghĩ tới ngày khai trường ở Nhật Bản với sự quan tâm của toàn xã hội và của các quan chức nhà nước.”
• “Mẹ bâng khuâng nghĩ tới giây phút hạnh phúc cầm tay con dắt tới cổng trường để con bước vào thế giới kỳ diệu.”

Câu 4: Có phải người mẹ đang trực tiếp nói với con không? Theo em, người mẹ đang tâm sự với ai? Cách viết này có tác dụng gì? (SGK Ngữ Văn 7 Tập 1- trang 8)

Lời giải chi tiết:

Trong tác phẩm người mẹ không trực tiếp nói với con. Bà chỉ bất chợt nhớ lại những kỉ niệm của chính mình khi nhìn con đang say giấc ngủ. Cách viết này đã bộc lộ tâm trạng cũng như suy nghĩ sâu kín của bà mẹ. 

Câu 5: Câu văn nào nói lên tầm quan trọng của nhà trường đối với thế hệ trẻ? (SGK Ngữ Văn 7 Tập 1- trang 8)

Lời giải chi tiết:

Câu văn nói lên tầm quan trọng của nhà trường đối với thế hệ trẻ là : “Đi đi con, hãy can đảm lân, thế giới này là của con, bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra”.

⟹ Ý của câu nói: Vai trò lớn lao của nhà trường đối với cuộc sống mỗi con người. Niềm tin vào nhà trường sẽ mang đến tương lai tươi sáng cho con của người mẹ. Chi tiết “cánh cổng trường mở ra” cũng đồng nghĩa với việc cánh cửa trí tuệ của con người được mở ra.

Câu 6: Người mẹ nói: “Bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra”. Đã bảy năm bước qua cánh cổng trường, bây giờ em hiểu thế giới kì diệu đó là gì? (SGK Ngữ Văn 7 Tập 1- trang 8)

Lời giải chi tiết:

– Người mẹ nói: “Bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra”. Đã bảy năm bước qua cánh cổng trường, bây giờ em hiểu thế giới kì diệu đó là:

• Học sinh biết thêm nhiều kiến thức về cuộc sống, về cách ứng xử với mọi người không những vậy học sinh còn được vui chơi cùng nhau, cảm nhận được tình cảm thân yêu của thầy cô và của bè bạn.
• Đặc biệt, các em còn biết đọc chữ, biết viết chữ ghi lại tiếng nói dân tộc. Giúp các em có thêm nhiều kiến thức bổ ích.

V. Luyện tập

Câu 1: Một bạn cho rằng, có rất nhiều ngày khai trường nhưng ngày khai trường để vào lớp Một là ngày có ấn tượng sâu đậm nhất trong tâm hồn mỗi con người. Em có tán thành ý kiến đó không? Vì sao? (SGK Ngữ Văn 7 Tập 1- trang 9)

Lời giải chi tiết:

Một bạn cho rằng, có rất nhiều ngày khai trường nhưng ngày khai trường để vào lớp Một là ngày có ấn tượng sâu đậm nhất trong tâm hồn mỗi con người em rất đồng ý với ý kiến này. Vì đó là lần đầu tiên em được đến trường. Nó là sự thay đổi lớn trong cuộc đời, ngày ấy tâm trạng em vừa háo hức nhưng cũng hồi hộp lo sợ về khung cảnh trường mới, thầy cô mới, bạn bè mới.

Câu 2: Hãy nhớ lại và viết thành đoạn văn về một kỉ niệm đáng nhớ nhất trong ngày khai trường đầu tiên của mình. (SGK Ngữ Văn 7 Tập 1- trang 9)

Lời giải chi tiết:

Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều lòng tôi lại nao nức nhớ về những kỉ niệm của buổi tựu trường đầu tiên. Cái cảm trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như những cánh hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời. Ngày hôm đó bầu trời trong gió thổi lành lạnh mẹ âu yếm nắm tay tôi dẫn tôi đi qua con đường quen thuộc tới trường. Con đường ấy tôi đã đi không biết bao nhiêu lần nhưng tự nhiên hôm nay lại thấy nó thật lạ. Cảnh vật vẫn vậy nhưng tôi lại thấy thật lạ hay vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi: “Hôm nay tôi đi học”. Cũng như bao cô cậu học trò khác tôi bỡ ngỡ nép vào bên cạnh mẹ. Chúng tôi như những chú chim muốn bay nhưng còn ngập ngừng e sợ, muốn được như những người học trò cũ, biết lớp, biết thầy để không phải rụt rè nữa.