[ad_1]
Trong cuộc sống ngày nay, các hợp chất hữu cơ có ở tất cả mọi nơi. Riêng ngành công nghiệp may mặc đã chứng tỏ tầm quan trọng của chúng. Có thể thấy quần áo chúng ta mặc chủ yếu được sản xuất từ hai loại nguyên liệu chính. Một là từ thành phần tự nhiên. Hai là thành phần nhân tạo. Mà tơ Visco chính là một trong đó. Một loại tơ nhân tạo phổ biến.
Xem thêm: Cách điều chế cao su buna
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ TƠ
| Loại tơ | Nguồn gốc | Ví dụ | |
| Tơ thiên nhiên | · Có sẵn trong thiên nhiên, dùng trực tiếp không qua các phản ứng hóa học | · Tơ tằm, bông, len | |
| Tơ hóa học | Tổng hợp | · Là các polime được tổng hợp hoàn toàn từ các phản ứng hóa học | · poliamit: Tơ enang, tơ capron,.. · polieste: tơ lapsan · Tơ vinylic |
| Bán tổng hợp (tơ nhân tạo) | · Là các polime được điều chế từ các polime nhỏ hơn có sẵn trong tự nhiên bằng phản ứng hóa học | · xenlulozo | Tơ visco Tơ xenlulozo axetat |
Những polime thiên nhiên hoặc tổng hợp có thể kéo thành sợi, sợi có thể dài và mảnh, được gọi là tơ. Có hai loại tơ chính đó là tơ tự nhiên và tơ hóa học.
Về tơ tự nhiên, chúng ta có thể bắt gặp các nguyên liệu gần gũi làm ra chúng. Ví dụ như tơ tằm, len, bông…
Về tơ hóa học là tơ được chế biến bằng các phương pháp hóa học. Tơ hóa học bao gồm tơ nhân tạo và tơ tổng hợp.
Còn tơ tổng hợp là tơ được sản xuất bằng các polime tổng hợp. Ví dụ như tơ poliamit, tơ polieste…
Tơ nhân tạo là tơ được sản xuất từ các polime thiên nhiên nhưng theo phương pháp hóa học. Ví dụ tơ visco là tơ nhân tạo được chế biến từ xenlulozơ. Ngoài ra tơ axetat và tơ đồng – ammoniac cũng được chế tạo từ xenlulozơ.
Tơ có đặc điểm cấu tạo như sau: những phân tử polime mạch không phân nhánh (mạch thẳng) xếp song song dọc theo một trục. Chúng xoắn lại với nhau, tạo thành một sợi dài, mềm và mảnh.
TƠ VISCO
Hòa tan xenlulozo trong NaOH loãng ( xt CS2) thu được dung dịch keo rất nhớt là tơ visco.=> POLIME BÁN TỔNG HỢP (NHÂN TẠO).
Đây chính là một loại tơ nhân tạo phổ biến. Như đã nói ở trên, chúng được chế tạo từ xenlulozơ. Loại tơ này được dùng rất nhiều.
Tơ visco được tổng hợp khi cho xenlulozo và trong dung dịch xút NaOH với sự xúc tác của CS2 (Cacbon sunfua).
Tơ visco được điều chế trực tiếp từ phản ứng thông thường bằng phản ứng hòa tan. Xenlulozo là hợp chất polime có sẵn trong tự nhiên nên sợi tổng hợp được thuộc loại tơ bán tổng hợp (hay nhân tạo) là vì lí do này.
Đặc tính của sợi tơ visco cũng như các loại tơ bán tổng hơp vẫn là sự dẻo dai.
Tơ nhân tạo, được sản xuất từ xenlulozơ.
Tơ visco và tơ axetat đều có nguồn gốc từ xenlulozơ
ĐẶC TÍNH
Tơ visco không thuộc loại poliamit. Bởi vì tơ visco thuộc loại tơ bán tổng hợp (hay tơ nhân tạo).
Tơ poliamit chứa liên kết amit CO-NH, mà tơ visco không chứa N.
Đặc tính của tơ visco là sự dẻo dai. Giống như bao loại tơ bán tổng hợp khác. Dù cấu trúc có phần không gian hơn so với sợi tơ lapsan, tơ capron, tơ enang, nhưng đó vẫn là các liên kết chính vẫn là mạch thằng (vì xenlulozo có cấu trúc gồm các mắc xích là vòng không gian 6 cạnh).
Ngoài ra còn tính đàn hồi. Bời vì là vật liệu làm từ xenlulozơ nên có tình bền cơ học khác cao. Tuy nhiên lại có nhiều hiện tượng thú vị về tính đàn hồi này.
ỨNG DỤNG CỦA TƠ VISCO
Tơ Visco được sử dụng nhiều trong vải. Ngoài ra còn có thể là tóc giả, lông bàn chải hay những sản phẩm từ sợi tổng hợp khác.
Chính vì lý do đó mà sau khi giặt quần áo và vắt khô theo kiểu xoắn lại quần áo chúng ta sẽ bị nhăn khá nhiều. Sợi xenlulozo khó phục hồi như cũ chính là do quá trình phơi khô, mất nước, nhiệt độ ánh nắng mặt trời làm cho sợi xenlulozo bi cản trở khả năng đàn hồi.
Khi sử dụng các loại sợi nhân tạo từ xenlulozơ không nên vắt theo chiều xuôi của sợi vải mà vắt theo chiều ngang, không nên vắt theo kiểu xoắn mà vắt bằng cách vò ép cho ráo nước, sau đó giũ thật mành để quần áo được thẳng.
CÁCH ĐIỀU CHẾ
Tơ visco: Hòa xenlulozơ (từ gỗ) trong dung dịch natri hiđroxit và một số hóa chất khác, thu được dung dịch rất nhớt, gọi là visco. Khi bơm dung dịch nhớt qua ống có nhiều lỗ nhỏ ngâm trong axit sunfuric loãng, dung dịch nhớt (ở dạng tia) bị thủy phân tạo thành những sợi dài và mảnh. Những sợi mới này có bản chất cấu tạo gần giống xenlulozơ. Nhưng đẹp, óng mượt như tơ và được gọi là tơ visco.
CÁC LOẠI POLIME BÁN TỔNG HỢP KHÁC TƠ VISCO
Tơ đồng amoniac .=> POLIME BÁN TỔNG HỢP (NHÂN TẠO)
Tơ xenlulozo.=> POLIME BÁN TỔNG HỢP (NHÂN TẠO)
Còn tơ tằm: là 1 loại protein mà bản chất là polipeptit
Tơ axetat : Tơ axetat được chế biến từ hai este của xenlulozơ => POLIME TỔNG HỢP
Xenlulozơ điaxetat: (C6H10O5)n + 3n(CH3CO)2O ——–> [C6H7O2(OOCCH3)3]n + 3n CH3COOH
Xenlulozơ triaxetat: (C6H10O5)n + 2n(CH3CO)2O ——–> [C6H8O3(OOCCH3)2]n + 2n CH3COOH
CÁC LOẠI POLIME TỔNG HỢP
TƠ ENANG – Tơ nilon – 7
axit 7-aminoheptanoic nNH2-[CH2]6-COOH———->-(-NH-[CH2]6-CO-)n +nH2O => TRÙNG NGƯNG, POLIME TỔNG HỢP
Là một loại poliamit được tổng hợp từ axit w-amino enantoic.
Đây phản ứng tự trùng ngưng của amino axit có 2 nhóm chức –NH2 và –COOH tự phản ứng với nhau. Vì đây là phản ứng trùng hợp amino axit nên sản phẩm được gọi là poliamit. Sản phẩm tạo thành là polime có mắc xích có 7 nguyên tử C nên còn gọi là Nilong-7.
Liên kết giữa các mắc xích là liên kết -C-N- rất bền. Hiệu độ âm điện của 2 nguyên tố này cũng chênh lệch không đáng kể nên cũng rất khó bị phân hủy ở nhiệt độ thường.
TƠ LAPSAN
(-CO-C6H4-COO-CH2-CH2-O-)n Poli(etilen terephtalat) Acid terephtalic + Etylen glicol = tơ lapsan, => TRÙNG NGƯNG POLIME TỔNG HỢP
Là một loại polieste được tổng hợp từ axit terephtalic và etylen glycol.
Đây là phản ứng đồng trùng ngưng hợp xảy ra dưới điều kiện xúc tác, nhiệt độ cao và áp suất. Vì đây là phản ứng este hóa giữa axit và ancol nên sản phẩm tạo thành gọi là polieste. Liên kết trong mạch polime khá bền vững, khó bị phân hủy ở nhiệt độ thường. Khi xảy ra phản ứng đốt cháy sợi tơ lapsan chỉ tạo mụi Cacbon, một số sản phẩm khí nhẹ phân tử.
Tơ lapsan là tơ tổng hợp vì người ta phải dùng tới 100% các loại hóa chất để điều chế nên loại tơ này. Nó có ưu điểm là bền, sợi tạo thành đẹp mắt, có độ dẻo dai nhất định. Bởi vậy mà tơ lapsan là một loại nhiên liệu để dệt vải, dệt lưới.. may quần áo, túi xách, mũ nón,..
TƠ CAPRON – Tơ nilon – 6
trùng ngưng từ axit ε-aminocaproic: -(-NH[CH2]5CO-)n
Trùng hợp từ caprolactam, => TRÙNG NGƯNG POLIME TỔNG HỢP
là một loại poliamit được tổng hợp từ e-amino caproic.
Đây là phản ứng tự trùng ngưng của amino axit tương tự như ở tơ enang. Sản phẩm tạo thành là polime có mắc xích có 6 nguyên tử C nên còn gọi là Nilong-6.
Các loại tơ poliamit như tơ enang và tơ capron trên đây đều là những hơp chất bền, dai nên được dùng là vải may mặc tốt, hay làm võng nằm, lưới bắt cá, chỉ khâu, các sợi dây thừng,..
Cả 2 loại tơ enangvà tơ capron đều bền ở nhiệt độ thường. Tuy nhiên khi đốt cháy ở nhiệt độ cao thì tạo thành sản phẩm khí có mùi khai của NH3, các sản phẩm khí khác và chất rắn màu đen mịn là mụi than Cacbon.
Sau bài viết này, mong rằng các bạn sẽ hiểu thêm về tơ và tơ visco. Chúc các bạn học tốt!
Đi tới: 7 điều chắc chắn bạn chưa biết về Isopren
[ad_2]
