Thám tử tư (viết tắt tên quốc tế tiếng Anh là: PI-Private investigator) là người chuyên thực hiện các hoạt động điều tra, theo dõi, giám sát, xác minh các vụ việc một cách độc lập theo yêu cầu. Đây là một ngành nghề với bản chất là cung cấp các dịch vụ điều tra, thu thập các thông tin và được nhận thù lao hay phí tổn. Tại nhiều nước trên thế giới, nghề thám tử tư là một nghề được các nhà nước công nhận như bao nhiêu ngành nghề khác.[1] Tự điển tiếng Việt định nghĩa “thám tử” là “người làm việc dò xét”.

Điều kiện hành nghề[sửa|sửa mã nguồn]

Mỗi vương quốc trên quốc tế đều có những lao lý về điều kiện kèm theo hành nghề của thám tử tư, nhằm mục đích bảo vệ những thám tử tư này hoạt động giải trí đúng khuôn khổ pháp lý, bảo vệ quyền của công dân ( đặc biệt quan trọng là quyền bí hiểm đời tư ), và nhằm mục đích bảo vệ việc quản trị nhà nước có hiệu suất cao so với dịch vụ này .Tại Mỹ, hầu hết những bang đều có lao lý về nghề thám tử tư. Ví dụ như bang Georgia đã xây dựng một bộ phận đảm nhiệm hoạt động giải trí của thám tử tư gồm bảy thành viên do Thống đốc bang chỉ định. Mỗi năm, bộ phận này họp tối thiểu là tám lần để xử lý những việc như cấp phép hành nghề, xử lý khiếu nại, tố cáo tương quan đến thám tử tư, ra quyết định hành động kỷ luật những thám tử tư vi phạm quy định …

Việc cấp giấy phép hành nghề thám tử tư rất chặt chẽ. Hai tiêu chuẩn được coi là quan trọng là:

• Lý lịch tốt, đáp ứng điều kiện như không có tiền án tiền sự, không gặp phải các vấn đề tiêu cực về tài chính, tiền bạc…
• Kinh nghiệm nghề nghiệp. Tùy theo từng tiểu bang, ứng viên buộc phải có quá trình hai hay ba năm thực sự làm công tác điều tra cho một cơ quan điều tra của nhà nước hay một công ty thám tử tư được cấp phép. Nếu không có giấy phép thì thám tử tư sẽ không được hoạt động.[1] Kinh nghiệm nghề nghiệp này phải do chính các thám tử tự tích lũy qua quá trình học hỏi.[2]
• Có đạo đức nghề nghiệp. Thám tử tư là một nghề nhạy cảm bởi khi hành nghề, có được những thông tin “thâm cung bí sử” mà nếu tiết lộ cho người khác biết, thường họ sẽ có một khoản lợi nhuận, điều đó đòi hỏi người theo nghề không chỉ có nghiệp vụ, mà còn phải có đạo đức, cái tâm với nghề.[3]

Công việc chính[sửa|sửa mã nguồn]

Lĩnh vực hoạt động giải trí của thám tử tư nhìn chung có tính lan rộng ra, giúp xử lý được nhiều yếu tố đang gây bức xúc lớn cho thân chủ thuộc nhiều thành phần. Ví dụ như : những công ty bảo hiểm cần tới thám tử tư để xác định những trường hợp khai man, dàn dựng tai nạn thương tâm để nhận tiền bảo hiểm. Các tập đoàn lớn kinh doanh thương mại nhờ thám tử tư phát hiện gián điệp đánh cắp thông tin trong số hàng ngàn nhân viên cấp dưới của mình. Luật sư cũng nhờ thám tử tư tích lũy thêm chúng cứ, tìm kiếm nhiều nhân chứng quan trọng để tăng năng lực thành công xuất sắc trong việc bào chữa cho thân chủ .Ở một số ít nước phần nhiều là nhu yếu tìm hiểu và khám phá những yếu tố tương quan đến quan hệ mái ấm gia đình như tìm hiểu và khám phá về những mối quan hệ đáng ngờ của vợ chồng, con cháu, tìm kiếm người già lạc đường, con trẻ bỏ nhà đi … đồng thời cũng Open nhiều nhu yếu như : Cung cấp thông tin ship hàng bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, chiếm hữu công nghiệp, chống hàng giả, hàng nhái, tìm hiểu và khám phá về đối tác chiến lược trước khi quyết định hành động hợp tác làm ăn, khám phá gia tài của con nợ để dễ đòi, và gần đây nhất là nhu yếu của giới trẻ muốn tìm hiểu và khám phá kỹ hơn về ” nửa kia ” trước khi tiến tới hôn nhân gia đình. [ 3 ] [ 4 ]Trong con mắt của những bà vợ hay ghen, thám tử tư là người giúp họ phát hiện ” bồ nhí ” của đức ông chồng và theo dõi sát nút họ, săn lùng những cuộc ngoại tình. Đây là một hoạt động giải trí chính và được biết đến nhiều nhất của thám tử tư tại Nước Ta. [ 1 ] [ 2 ] [ 5 ] [ 6 ] nhiều bạn trẻ cũng muốn tìm hiểu và khám phá chân dung của tình nhân trước khi kết hôn. [ 4 ] [ 7 ]

Thám tử tư cũng có tác dụng rất đắc lực trong việc truy tìm tung tích của những trẻ em bỏ nhà lang thang. Trên thực tế không phải lúc nào trẻ “có vấn đề” cũng nhờ đến công an được. Như đối với những trường hợp mới chỉ có “dấu hiệu” như phản ứng với bố mẹ, thay đổi tích cách hoặc đứa trẻ bỏ nhà đi hôm trước hôm sau về… thì khó có thể nhờ đến công an chính vì vậy dịch vụ thám tử tư là một lựa chọn đắc dụng.[8] và thực tế có nhiều vụ việc đạt kết quả tốt nhờ dịch vụ này.[3]

Mặc dù thám tử tư có tính năng tương hỗ rất lớn trong việc tìm hiểu, phá án nhưng trong quy trình hoạt động giải trí, cũng có những phản ánh về việc thám tư tư cố ý xâm phạm bí hiểm đời tư, gây hậu quả nghiêm trọng cho người khác, hay trải qua hoạt động giải trí của họ đã tiếp tay cho những vụ trả thù, án mạng. [ 1 ] hoặc tận dụng những thông tin họ có được để trục lợi bất chính như tống tiền hoặc rình rập đe dọa chính thân chủ của mình. [ 9 ] [ 10 ]

Trong văn hóa truyền thống[sửa|sửa mã nguồn]

Thám tử tư được biết đến nhiều trong những phim ảnh, tiểu thuyết, truyện tranh … Trong đó, nhà thám tử tư nổi tiếng nhất quốc tế và sống mãi qua mọi thời đại là Sherlock Holmes, nhân vật trong bốn quyển tiểu thuyết và 56 truyện ngắn của nhà văn người Anh Arthur Conan Doyle. [ 1 ]

Tại Nước Ta[sửa|sửa mã nguồn]

Tại Việt Nam, một số ý kiến cho rằng nhu cầu sử dụng dịch vụ thám tử tư trong xã hội càng ngày càng nhiều. Nếu như trước đây chỉ những người có điều kiện kinh tế khá mới dám nhờ thám tử thì hiện nay ở một số thành phố lớn, nhất là Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh.

Pháp luật Nước Ta hiện hành lao lý tìm hiểu là thẩm quyền của cơ quan Nhà nước. Theo Luật Đầu tư và Nghị định số 108 / 2006 / NĐ-CP và Nghị định số 52/2008 / NĐ-CP được nhà nước phát hành có pháp luật những doanh nghiệp kinh doanh thương mại dịch vụ bảo vệ thuộc mọi thành phần kinh tế tài chính không được thực thi tìm hiểu, hoạt động giải trí thám tử tư dưới mọi hình thức, trực tiếp hoặc trải qua người khác xâm hại quyền tự do cá thể của tổ chức triển khai, cá thể … tuy nhiên do xuất phát từ nhu yếu xã hội, những văn phòng thám tử vẫn mọc lên như nấm sau mưa. [ 4 ] [ 11 ]Trong những năm gần đây, dịch vụ thám tử tư tăng trưởng rất can đảm và mạnh mẽ và thường Open dưới dạng dịch vụ cung ứng thông tin. Phí thuê thám tử khoảng chừng một triệu đồng một ngày. Với những vụ theo dõi ngoại tình, tìm con cháu … mất nhiều ngày thì khách phải trả vài chục triệu đồng cho một hợp đồng. [ 7 ] ngoài ra thì một số ít nhà sản xuất dịch vụ Internet cũng có những hành động cho thấy họ đã tham gia vào dịch vụ này. [ 12 ] [ 13 ]Nhìn chung, ở Nước Ta, cần có một hành lang pháp lý rõ ràng cho nghề thám tử tư, trong thực tiễn có nhiều trường hợp thám tử tư hoạt động giải trí chui vì thế nhiều quan điểm cho rằng cần phải có một lao lý cho họ hoạt động giải trí. [ 3 ]