Sông Hồng – Wikipedia tiếng Việt

[ad_1]

Sông Hồng (còn gọi là sông Cái, sông Thao, Nhị Hà, Nhĩ Hà) là con sông có tổng chiều dài là 1.149 km[1] bắt nguồn từ Vân Nam, Trung Quốc chảy qua miền Bắc Việt Nam và đổ ra vịnh Bắc Bộ. trên đất Việt Nam dài 510 km.[2] Đây là dòng sông quan trọng của nền văn hóa lúa nước Việt Nam.

Sông được gọi là Sông Hồng (chữ Nôm: 瀧紅) hay Hồng Hà (chữ Hán: 紅河) do con sông có màu đỏ nhạt. Sông cũng hay được gọi Sông Cái (người Pháp đã phiên tên gọi này thành Song-Koï, tuy nhiên họ thường dùng tên gọi Fleuve Rouge hơn) bởi sông Hồng là khởi nguyên cho nền Văn minh lúa nước của Việt Nam. Đoạn chảy trên lãnh thổ Trung Quốc được gọi là Nguyên Giang (元江, bính âm: yuan2 jiang1), đoạn đầu nguồn có tên là Lễ Xã Giang (禮社江).

Dòng chảy và lưu lượng[sửa|sửa mã nguồn]

Dòng chính (chủ lưu) của sông Hồng bắt nguồn từ vùng núi thuộc huyện Nguy Sơn, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc ở độ cao 1.776 m. Chi lưu phía đông bắt nguồn từ vùng núi huyện Tường Vân. Chủ yếu nó chảy theo hướng tây bắc-đông nam, qua huyện tự trị Nguyên Giang của người Thái (傣 Dăi), Di (彞), Cáp Nê (哈尼 Hani, ở Việt Nam gọi là người Hà Nhì). Đến biên giới Việt – Trung, sông Hồng chạy dọc theo biên giới khoảng 80 km; bờ nam sông thuộc Việt Nam, bờ bắc vẫn là lãnh thổ Trung Quốc.

Bạn đang đọc: Sông Hồng – Wikipedia tiếng Việt

Điểm tiếp xúc tiên phong của sông Hồng với chủ quyền lãnh thổ Nước Ta là tại xã A Mú Sung ( huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ), chính giữa sông là điểm phân loại chủ quyền lãnh thổ hai nước. Đến thành phố Lào Cai, sông Hồng chảy hẳn vào chủ quyền lãnh thổ Nước Ta. Đến phía đông thành phố Tỉnh Lào Cai, sông thành ranh giới giữa thành phố và huyện Bảo Thắng, đi qua Bảo Thắng và Bảo Yên, dọc theo ranh giới Bảo Yên và Văn Bàn .Sông chảy qua Văn Yên rồi Trấn Yên ( Yên Bái ) và thành phố Yên Bái, sang Hạ Hòa ( Phú Thọ ), dọc theo ranh giới giữa Hạ Hòa, Thanh Ba, thị xã Phú Thọ, Lâm Thao, Việt Trì ở tả ngạn và Cẩm Khê, Tam Nông ở hữu ngạn .Sông chảy dọc theo ranh giới giữa tỉnh Vĩnh Phúc ( những huyện Vĩnh Tường, Yên Lạc ) ở tả ngạn và TP. Hà Nội ( những huyện, thị xã Ba Vì, Sơn Tây, Phúc Thọ ) ở hữu ngạn .Sông chảy qua TP. Hà Nội với những Q., huyện Đan Phượng, Bắc Từ Liêm, Tây Hồ, Ba Đình, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Q. Hoàng Mai, Thanh Trì ở hữu ngạn và Mê Linh, Đông Anh, Long Biên, Gia Lâm ở tả ngạn .Sông thành ranh giới tự nhiên giữa :
Hệ thống sông Hồng Bản đồ địa lý Sông Hồng và khu vực Bắc BộỞ Tỉnh Lào Cai Sông Hồng cao hơn mực nước biển 73 m. Đến Yên Bái cách Tỉnh Lào Cai 145 km thì sông chỉ còn ở cao độ 55 m. Giữa hai tỉnh đó là 26 ghềnh thác, nước chảy xiết [ 3 ]. Đến Việt Trì thì triền dốc sông không còn mấy nên lưu tốc chậm hẳn lại. Đồng bằng sông Hồng nằm ở hạ lưu con sông này .Sông Hồng có lưu lượng nước trung bình hàng nǎm rất lớn, tới 2.640 m³ / s ( tại cửa sông ) với tổng lượng nước chảy qua tới 83,5 tỷ m³, tuy nhiên lưu lượng nước phân chia không đều. Về mùa khô lưu lượng giảm chỉ còn khoảng chừng 700 m³ / s, nhưng vào cao điểm mùa mưa hoàn toàn có thể đạt tới 30.000 m³ / s .
Các phụ lưu của Sông Hồng bắt nguồn từ Trung Quốc qua Nước Ta tới biển là :
Từ Ngã ba Hạc xuống hạ lưu thì Sông Hồng không nhận thêm nước nữa mà khởi đầu rót nước sang những phân lưu .

Lợi ích và rủi ro tiềm ẩn[sửa|sửa mã nguồn]

Nước Sông Hồng về mùa lũ có màu đỏ-hồng do phù sa mà nó mang theo, đây cũng là nguồn gốc tên gọi của nó. Lượng phù sa của Sông Hồng rất lớn, trung bình khoảng chừng 100 triệu tấn trên nǎm tức là gần 1,5 kg phù sa trên một mét khối nước .Sông Hồng góp thêm phần quan trọng trong hoạt động và sinh hoạt đời sống cũng như trong sản xuất. Phù sa giúp cho đồng ruộng thêm phì nhiêu, đồng thời bồi đắp và lan rộng ra vùng châu thổ ở vùng duyên hải thuộc hai tỉnh Tỉnh Thái Bình, Tỉnh Nam Định. Nguồn cá bột của sông Hồng đã cung ứng giống đáng kể cho nghề nuôi cá nước ngọt ở đồng bằng Bắc Bộ .

Do lượng phù sa lớn mà lòng sông luôn bị lấp đầy khiến cho lũ lụt thường xuyên xảy ra, vì thế mà từ lâu hai bên bờ sông người ta đã đắp lên những con đê to nhỏ để tránh lũ lụt ngăn nước.

Xem thêm: Nghĩa Của Từ Outing Là Gì, Nghĩa Của Từ Outing, Nghĩa Của Từ Outing, Từ Outing Là Gì

Sử sách đã ghi lại hàng trăm vụ vỡ đê lớn nhỏ ở sông Hồng. Bắt đầu từ nhà Lý trở đi ( năm 1010 ), quốc sử mới có những ghi chép liên tục về chuyện vỡ đê, nhưng cũng chỉ ghi lại những năm lụt lớn :

Lý Nhân Tông năm thứ 7, Mậu Ngọ 1078, nước lụt tràn ngập trong thành. Cũng triều Lý Nhân Tông năm thứ 50, Tân Sửu 1121, mùa hạ tháng 5, nước to tràn vào đến ngoài cửa Đại Hưng, dù đê Cơ Xá được đắp để bảo vệ kinh thành từ năm 1108.
Năm Bính Thân 1236, triều Trần Thái Tông năm thứ 12, tháng 6 vỡ đê, nước ngập cung Lệ Thiên. Hai năm sau, năm Mậu Tuất 1238, mùa thu tháng 7, nước to, đê vỡ, ngập cung Thưởng Xuân. Đến năm Quý Mão 1243, nước lụt còn phá vỡ cả thành Đại La.
Năm Canh Ngọ 1270, triều Trần Thánh Tông, mùa thu tháng 7 nước lũ to. Các đường phố và kinh thành đều phải đi lại bằng thuyền.
Năm 1445, triều Lê Nhân Tông, nước sông lên to, ngập vào trong thành sâu đến 3 thước, lúa mạ tổn hại đến 1/3 cả nước.
Năm Đinh Hợi 1467, Lê Thánh Tông năm thứ 7, nước dâng cao khiến đê điều bị vỡ, thóc lúa bị ngập, nhiều người chết đói.
Năm Tân Hợi 1491, tháng 8 mùa thu, mưa rất to suốt ngày đêm không ngớt. Nước lũ lên dữ dội, Điện Kính Thiên nước ngập sâu 2 thước 2 tấc.
Năm Canh Ngọ 1630, triều Lê Thần Tông, mùa thu tháng 8, nước sông tràn vào, nước chảy trên đường phố Cửa Nam như thác, phố phường nhiều người chết đuối. Liên tiếp các năm Tân Mùi 1631, Nhâm Thân 1632, cung điện nhà vua đều bị ngập lụt.
Thời Gia Long năm 1802, nước lớn đê vỡ. Năm 1809, lũ lụt tràn ngập. Năm Giáp Thìn 1844, nước sông lên đến hơn 10 thước, đồng ruộng Hưng Yên, Hà Nội, Nam Định, Quảng Yên đều bị ngập.
Trong các triều vua Nguyễn thì triều Tự Đức có nhiều lũ lụt nhất, đồng bằng Bắc bộ vỡ đê liên miên vì đê điều ít được tu sửa. Đê Văn Giang (Hưng Yên giáp Hà Nội) vỡ 18 năm liền, từ 1863-1886, dân cư phiêu bạt, xóm làng trở thành đầm lầy.
Thời Pháp thuộc, cứ ba năm thì có một năm đê vỡ. Các trận lụt năm 1893, năm 1915 làm bốn tỉnh hữu ngạn sông Hồng ngập chìm trên 3 tháng. Trong vòng 100 năm (kể từ năm 1901), đồng bằng sông Hồng đã có 26 trận lũ lớn. Các trận lũ lớn này đa số xảy ra vào tháng 8, nhằm vào cao điểm của mùa mưa bão.[4] Năm 1926, ngày 29 tháng 7, lũ lớn làm vỡ đê nhiều nơi, tổng diện tích đất canh tác bị ngập lụt do vỡ đê khoảng 100.000 ha. Trận lũ lớn vào tháng 8 năm 1945 gây vỡ đê tại 79 điểm, gây ngập 11 tỉnh với tổng diện tích 312.000 ha, ảnh hưởng tới cuộc sống của 4 triệu người.
Trận lũ lớn gần nhất là năm 1969 và 1971, làm vỡ đê hàng loạt, hơn 500 người chết, gần 100.000 người bị ảnh hưởng nặng vì trận lũ này.

Sau năm 1971, do đê điều được củng cố và việc thiết kế xây dựng những kênh đào, đập nước, đập thủy điện chia lũ nên lũ lụt không xảy ra nữa, tuy nhiên công tác làm việc canh phòng đê sông Hồng vẫn phải được duy trì liên tục, bởi nếu xảy ra sự cố thì hậu quả sẽ rất nghiêm trọng .

Khai thác thuỷ điện[sửa|sửa mã nguồn]

Hoàng hôn trên sông Hồng, nhìn từ cầu Long Biên .Nguồn thuỷ năng trong lưu vực sông Hồng tương đối dồi dào, điều kiện kèm theo khai thác thuận tiện nhất là khu công trình trên sông nhánh, cho đến nay đã thiết kế xây dựng những trạm thuỷ điện sau :Các trạm phát điện có hiệu suất lắp máy dưới 10.000 kW tổng số là 843 với tổng hiệu suất lắp ráp là 99.400 kW và 1 trạm thuỷ điện loại vừa ở Lục Thuỷ Hà có hiệu suất 57.500 kW, như vậy mới khai thác chưa đến 5 % năng lực thuỷ điện hoàn toàn có thể khai thác trong lưu vực. Tổng hiệu suất những trạm thuỷ điện trong lưu vực hoàn toàn có thể khai thác đạt 3.375 triệu kW trong đó dòng chính sông Hồng chỉ chiếm 23 % còn 77 % tập trung chuyên sâu ở những sông nhánh .Nét điển hình nổi bật về khai thác thuỷ điện lưu vực sông Hồng là :

Tập trung khai thác thuỷ điện trên các sông nhánh có đầu nước cao lưu lượng nhỏ, kiểu đường dẫn chuyển nước sang lưu vực địa hình thấp là kinh tế nhất.
Dòng chính sông Hồng chảy theo đường thẳng, ít gấp khúc và chêch lệch thuỷ đầu tập trung không nhiều vì vậy phần lớn khai thác kiểu thuỷ điện sau đập, có nhiều khó khăn vì núi cao khe sâu phải làm đập cao để tạo đầu nước sẽ không kinh tế.
Các thuỷ điện trên sông nhánh thường xa khu dân cư và đất canh tác rất phân tán, làm thế nào để công trình thuỷ điện đồng thời kết hợp cấp nước cho sản xuất và đời sống của nông dân là vấn đề cần nghiên cứu giải quyết đạt hiệu ích kinh tế.

Nhưng do lượng phù sa lớn, làm nông dòng sông và lưu lượng chảy sẽ kém nên sẽ làm giảm hiệu suất cao hay tàn phá những khu công trình thủy điện trong tương lai gần đây .
Bản thống kê lưu lượng nước qua từng tháng được thống kê trong bảng sau :