Ibaitap: Quá trình phát triển của văn học viết Việt Nam gắn chặt với lịch sử chính trị, văn hóa, xã hội của đất nước, cùng Ibaitap tổng quát văn học viết Việt Nam.

Câu 1: Hãy vẽ sơ đồ các bộ phận văn học Việt Nam (SGK Ngữ văn 10, tập 1 –  trang 13)

Lời giải tham khảo:

Câu 2: Trình bày quá trình phát triển của văn học viết Việt Nam (SGK Ngữ văn 10, tập 1 –  trang 13)

Lời giải tham khảo:

Quá trình phát triển của văn học viết Việt Nam gắn chặt với lịch sử chính trị, văn hóa, xã hội của đất nước. Tổng quát văn học viết Việt Nam đã trải qua ba thời kỳ phát triển lớn: thời kỳ đầu thuộc loại hình văn học trung đại, còn hai thời kỳ sau thuộc phạm trù văn học hiện đại.

– Văn học trung đại: bao gồm hai thành phần đó là văn học chữ Hán và văn học chữ Nôm.

• Văn học chữ Hán tồn tại đến cuối TK XIX đầu thế kỉ XX, chịu ảnh hưởng bởi học thuyết Nho giáo, Phật giáo và Đạo giáo, được tiếp nhận một phần hệ thống thể loại và thi pháp văn học cổ – trung đại Trung Quốc, văn học chữ Hán đạt được rất nhiều thành tựu rực rỡ. Tác phẩm tiêu biểu: Bình Ngô Đại cáo (Nguyễn Trãi), Truyền kì mạn lục (Nguyễn Dữ), Hoàng Lê nhất thống chí (Ngô gia văn phái),…
• Văn học chữ Nôm: Bắt đầu phát triển mạnh mẽ từ thế kỉ XV và đạt tới đỉnh cao ở cuối thế kỉ XIX, văn học chữ Nôm chịu ảnh hưởng của văn học dân gian khá sâu sắc, thơ chữ Nôm phát triển hơn văn xuôi chữ Nôm. Là kết quả của lịch sử phát triển văn hóa dân tộc; đồng thời là bằng chứng hùng hồn cho ý chí độc lập và chủ quyền quốc gia, các tác phẩm tiêu biểu: Truyện Kiều của Nguyễn Du, Chinh phụ ngâm (bản dịch của Đoàn Thị Điểm),…

– Văn học hiện đại:

• Tiếp xúc với nền văn học châu Âu. Chủ yếu các tác phẩm được viết bằng chữ quốc ngữ, số lượng tác giả, tác phẩm và người đọc tăng nhanh, nhiều nhà văn, nhà thơ có thể sống bằng nghề.Đời sống văn học còn trở nên sôi động hơn nhờ có báo chí và kỹ thuật in ấn hiện đại. Lối viết hiện thực lấn át lối viết ước lệ, cái tôi cá nhân dần được khẳng định, nhiều thể loại văn học mới ra đời thay thế cho hệ thống thể loại văn học cũ.
• Sau cách mạng tháng Tám năm 1945 văn học có nhiều cách tân đổi mới, nhiều nhà văn, nhà thơ đi theo cách mạng, cống hiến tài năng của bản thân cho sự nghiệp văn học cách mạng của dân tộc.
• Sau năm 1975, văn học phản ánh sâu sắc công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước; đi sâu vào những tâm tư, tình cảm của con người Việt Nam trước ngưỡng cửa hội nhập.

Câu 3: Dùng hiểu biết của mình để làm sáng tỏ nhận định: Văn học Việt Nam đã thể hiện chân thực, sâu sắc đời sống tư tưởng, tình cảm của con người Việt Nam trong nhiều mối quan hệ đa dạng. (SGK Ngữ văn 10, tập 1 –  trang 13)

Lời giải tham khảo:

– Con người Việt Nam trong mối quan hệ với thiên nhiên

Là một nội dung quan trọng, xuất hiện xuyên suốt trong văn học Việt Nam, thể hiện rõ ba giai đoạn phát triển của văn học dân tộc ta:

• Văn học dân gian thì kể lại quá trình ông cha ta nhận thức, cải tạo, chinh phục tự nhiên, miêu tả thiên nhiên đầy tươi đẹp, thân thiết, gắn bó và gần gũi với đời sống của con người.
• Văn học trung đại thì đưa vẻ đẹp của thiên nhiên gắn với quan niệm thẩm mỹ của con người.
• Văn học hiện đại miêu tả thiên nhiên gắn liền với những cảm xúc giản dị trong cuộc sống của con người ví như tình yêu quê hương, yêu đất nước, yêu cuộc sống hay là tình cảm lứa đôi.

– Con người Việt Nam trong mối quan hệ quốc gia dân tộc

• Phong phú và mang giá trị nhân văn sâu sắc, xuyên suốt lịch sử văn học Việt Nam, phản ánh một đặc điểm lớn của lịch sử dân tộc là luôn phải đấu tranh chống lại các thế lực xâm lư­ợc để bảo vệ nền độc lập tự chủ của dân tộc.
• Được văn học đề cập đến ở nhiều khía cạnh ví dụ như tinh thần yêu nước, yêu làng xóm, yêu quê hương, căm thù các thế lực giày xéo lên quê hương, ý thức về quốc gia dân tộc hay ý chí đấu tranh, khát vọng về tự do, độc lập…
• Tinh thần yêu nước là phần nội dung tiêu biểu và mang giá trị quan trọng trong nền văn học Việt Nam.

– Con người Việt Nam trong mối quan hệ xã hội:

• Thể hiện lòng nhân ái, bao dung và mơ ước về một xã hội công bằng, tốt đẹp và chính nghĩa luôn thắng.
• Lên tiếng tố cáo phê phán các thế lực chuyên quyền, độc đoán và bày tỏ sự cảm thông sâu sắc tới người dân bị áp bức, bóc lột trong xã hội có giai cấp đối kháng.
• Là một tiền đề quan trọng cho sự hình thành và phát triển chủ nghĩa hiện thực và chủ nghĩa nhân đạo trong văn học dân tộc.

– Con người Việt Nam  trong mối quan hệ và ý thức với bản thân:

• Văn học đã ghi lại quá trình tìm kiếm, lựa chọn, đấu tranh các giá trị để hình thành nên đạo lý làm người của dân tộc Việt Nam.
• Trong những hoàn cảnh lịch sử khác nhau, trung tâm văn học (cộng đồng hay cá nhân) có những giá trị và cách phản ánh riêng biệt.
• Nhìn chung xu hướng của sự phát triển văn học dân tộc là xây dựng một đạo lý làm người với nhiều phẩm chất tốt đẹp như: nhân ái, thuỷ chung, tình nghĩa, vị tha, giàu đức hi sinh, …