IBAITAP: Cùng ibaitap đến với bài học “Tổng kết phần văn bản nhật dụng” hôm nay để nắm được một cách tương đối có hệ thống nội dung, ý nghĩa và cách tiếp cận các văn bản nhật dụng đã học.

I. KHÁI NIỆM VĂN BẢN NHẬT DỤNG

Khái niệm: Văn bản nhật dụng không phải là một thể loại kiểu riêng như miêu tả, tự sự, biểu cảm… mà nó gồm nhiều kiểu văn bản.

Văn bản nhật dụng thông thường là: đơn, thư từ, nhật ký, biên bản, ghi chép cá nhân hay văn nghị luận, thơ. 

Văn bản nhật dụng đề cập tới tính chất cập nhật, gần gũi, bức thiết với đời sống và nó cũng là những vấn đề được nhắc đến trong báo chí hay các phương tiện thông tin truyền thông hằng ngày. 

II. NỘI DUNG CÁC VĂN BẢN NHẬT DỤNG ĐÃ HỌC

– Lớp 6 ta có những bài viết về di tích lịch sử “Cầu Long Biên – chứng nhân lịch sử” (tự sự, miêu tả và biểu cảm), về danh lam thắng cảnh “Động Phong Nha” (miêu tả, thuyết minh” hay về quan hệ giữa con người và thiên nhiên “Bức thư của thủ lĩnh da đỏ” (nghị luận, biểu cảm).

– Lớp 7 ta có những bài viết về giáo dục, về vai trò của người phụ nữ như “Cổng trường mở ra, Mẹ tôi, Cuộc chia tay của những con búp bê” (tự sự, biểu cảm và miêu tả) hay về văn hóa như “Ca Huế trên sông Hương” (thuyết minh,miêu tả).

– Lớp 8 có có những bài viết về vấn đề môi trường “Thông tin về ngày Trái Đất năm 2000” (nghị luận), về tệ nạn ma túy, thuốc lá “Ôn dịch, thuốc lá” (nghị luận, biểu cảm)

– Lớp 9 ta có những bài viết về vấn đề quyền sống của con người “Tuyên bố thế giới về sự sống còn, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em” (nghị luận), về bảo vệ hòa bình, chống chiến tranh “Đấu tranh cho một thế giới hòa bình” (nghị luận, biểu cảm)  hay về hội nhập với thế giới và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc “Phong cách Hồ Chí Minh” (nghị luận)

III. HÌNH THỨC VĂN BẢN NHẬT DỤNG

– Văn bản nhật dụng được trình bày dưới dạng hình thức văn bản đa dạng như:

• Tác phẩm văn chương có ít nhiều hư cấu.
• Thư, bút kí, hồi kí.
• Thông báo, công bố, xã luận…..

– Một số văn bản đã có sự kết hợp nhuần nhuyễn các phương thức biểu đạt như:

• Tự sự – miêu tả.
• Thuyết minh – miêu tả.
• Tự sự, miêu tả – biểu cảm.
• Nghị luận – biểu cảm.
• Thuyết minh, nghị luận – biểu cảm.

IV. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP HỌC VĂN NHẬT DỤNG

– Bên cạnh việc đọc các chú thích về nghĩa của từ, cần lưu ý đặc biệt đến loại chú thích về sự kiện có liên quan đến vấn đề được đặt ra trong văn bản.

– Tạo thói quen liên hệ vấn đề được đặt ra trong cuộc sống bản thân cũng như tình hình đời sống của cộng đồng. 

– Mỗi học sinh cần có kiến giải riêng, quan điểm riêng, và ở một số trường hợp cụ thể, còn có những đề xuất những kiến nghị và giải pháp (như về vấn đề thuốc lá, rác thải sinh hoạt….)

– Hình thức văn bản nhật dụng rất đa dạng, cần căn cứ vào đặc điểm hình thức của văn bản và phương pháp biểu đạt trong lúc phân tích nội dung.