IBAITAP: Cùng ibaitap đến với bài học “Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)” hôm nay để hiểu rõ yêu cầu đối với một bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích).

I. TÌM HIỂU BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)

Câu hỏi: Đọc văn bản và trả lời các câu hỏi. (SGK Ngữ văn 9 tập 2- trang 61, 62, 63)

a. Vấn đề nghị luận của văn bản này là gì? Hãy đặt một nhan đề thích hợp cho văn bản.

b. Vấn đề nghị luận được người viết triển khai qua những luận điểm nào? Tìm những câu nêu lên hoặc cô đúc luận điểm của văn bản.

c. Để khẳng định các luận điểm, người viết đã lập luận (dẫn dắt, phân tích, chứng minh) như thế nào? Nhận xét về những luận cứ được người viết đưa ra để làm sáng tỏ cho từng luận điểm. (Gợi ý: Những luận cứ đó được lấy ở đâu, gồm những điều gì?)

Lời giải chi tiết: 

a. Vấn đề nghị luận của văn bản này là những phẩm chất cùng những đức tính đẹp của anh thanh niên khi làm công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu trong tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long.

– Có thể đặt một nhan đề khác cho tác phẩm: Sức sống SaPa.

b. Những luận điểm của bài và những câu nêu lên hoặc cô đúc luận điểm của văn bản là:

– Dù được miêu tả nhiều hay ít, trực tiếp hay gián tiếp, nhân vật nào của “Lặng lẽ Sa Pa” cũng hiện Lên với nét cao quý đáng khâm phục. Trong đó, anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu – nhân vật chính của tác phẩm đã để Lại cho chúng ta nhiều ấn tượng khó phai mờ. (Nêu lên vấn đề nghị luận).

– Trước tiên, nhân vật anh thanh niên này đẹp ở tấm lòng yêu đời, yêu nghề, ở tinh thần trách nhiệm cao với công việc lắm gian khổ của mình. (Nêu lên luận điểm).

– Nhưng anh thanh niên này thật đáng yêu ở nỗi “thèm người”, lòng hiếu khách đến nồng nhiệt, ở sự quan tâm đến người khác một cách chu đáọ. (Nêu lên luận điểm)

– Công việc vất vả, có những đóng góp quan trọng cho đất nước như thế nhưng người thanh niên hiếu khách và sôi nổi ấy lại rất khiêm tốn. (Nêu lên luận điểm)

– Cuộc sống của chúng ta được làm nên từ bao phấn đấu, hi sinh lớn lao và thầm lặng? Những con người cần mẫn, nhiệt thành như anh thanh niên ấy thật đáng trân trọng, thật đáng tin yêu. (Những câu cô đúc vấn đề nghị luận).

c. Để khẳng định được các luận điểm, người viết đã dẫn dắt, phân tích và chứng minh một cách đầy thuyết phục.

– Các luận điểm được nêu lên đều rõ ràng ngắn gọn tạo được ấn tượng cho người đọc.

– Từng luận điểm đã phân tích và chứng minh rõ ràng cùng với những dẫn chứng cụ thể. Các luận cứ đều xác thực và  sinh động vì đó là những chi tiết và những hình ảnh đặc sắc của tác phẩm.

– Bài văn cũng đã được người viết dẫn dắt một cách tự nhiên với bố cục chặt chẽ. Tự đặt vấn đề sau đó phân tích diễn giải và rồi khẳng định, nâng cao vấn đề cần nghị luận. 

II. LUYỆN TẬP

Câu hỏi: Đọc đoạn văn rồi trả lời câu hỏi: Vấn đề nghị luận của đoạn văn là gì? Đoạn văn nêu lên những ý kiến chính nào? Các ý kiến ấy giúp chúng ta hiểu thêm gì về nhân vật lão Hạc? (SGK Ngữ văn 9 tập 2- trang 64)

Lời giải chi tiết: 

Vấn đề nghị luận của đoạn văn trên là về cái chết của nhân vật lão Hạc, qua đó thấy được vẻ đẹp về nhân cách của nhân vật trong truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao.

– Đoạn văn nêu lên các ý chính như sau:

• Lão Hạc phải lựa chọn giữa sự sống và cái chết.
• Lão Hạc đã chọn cái chết chứ không sống khổ, sống nhục.
• Cái chết của lão Hạc là gieo mầm cho sự sống.

– Các ý chính ấy đã giúp ta hiểu thêm về nhân vật lão Hạc:

• Đó là một sự hy sinh cao cả.
• Đó là nỗi đau về thân phận của con người.