Qua soạn bài: Kiểm tra về phần Tiếng Việt, cùng ibaitap xem lại, ôn tập nội dung chính phần Tiếng Việt được sử dụng và ý nghĩa trong các tác phẩm đã học trong sách Ngữ Văn 9 tập 1.

Câu 1: Phân tích nét nổi bật của việc dùng từ láy của bốn câu trong Truyện Kiều (Nguyễn Du) (SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 204)

Lời giải tham khảo:

– Bốn câu thơ đã cho là hình ảnh  cảnh vật trên đường chị em Thúy Kiều đi du xuân trở về. Khung cảnh này cũng thấm đẫm tâm trạng của nhân vật mà tác giả Nguyễn Du muốn gửi tới cho người đọc. Cảnh vật ấy, tâm trạng ấy được Nguyễn Du thể hiện rất rõ qua việc sử dụng các từ láy của đoạn thơ.

– Những từ láy như nao nao, nho nhỏ, sè sè, rầu rầu là những từ vừa tả cảnh, vừa tả tâm trạng. Những từ trên gợi lên vẻ hoang vắng, trơ trọi, buồn tẻ của ngôi mộ vô chủ và tâm trạng nao nao buồn của ba chị em Thúy Kiều vào thời điểm cuối ngày của hội đạp thanh đồng thời đó cũng là báo hiệu một sự kiện sắp xảy đến.

Câu 2: Đọc đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều – tìm lời dẫn trực tiếp. Nêu nhận xét về cách xưng hô, nói năng của Mã Giám Sinh và bà mối. (SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 204)

Lời giải tham khảo:

– Trong đoạn trích những lời dẫn trực tiếp là “Mã Giám Sinh”, “Huyện Lâm Thanh cũng gần”; “Mua ngọc đến Lam Kiều,… Sính nghi xin dạy bao nhiêu cho tường”: “Giá đáng nghìn vàng/Dớp nhà nhờ lượng người thương dám nài”.

– Nhận xét về cách xưng hô giữa Mã Giám Sinh và bà mối: Lời nói của Mã Giám Sinh thể hiện sự trịnh thượng, vô học (nói năng cộc lốc ở phần giới thiệu lai lịch), kiểu cách giả tạo. Còn lời của bà mối thì đưa đẩy, vòng vo, nhún nhường giả tạo, đúng chất kẻ chuyên làm nghề mối lái.

Câu 3: (SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 205)

a) Trong số những từ ngữ hoặc câu được in đậm, đâu là lời dẫn trực tiếp, đâu là lời dẫn gián tiếp, đâu không phải lời dẫn

b) Vận dụng các phương châm hội thoại đã học, giải thích vì sao nhân vật “thằng lớn” phải dùng từ có lẽ trong lời nhận xét của mình.

Lời giải tham khảo:

a) – Trong số những từ ngữ hoặc câu được in đậm lời dẫn trực tiếp là: Có lẽ các bà đều rất tốt, bà tớ ngày trước cũng rất tốt…

– Trong số những từ ngữ hoặc câu được in đậm lời dẫn gián tiếp là: Ngày trước, trước kia, đã có thời…

–  Những chữ in đậm còn lại thì không phải là lời dẫn.

b) Sở dĩ nhân vật “thằng lớn” phải dùng từ có lẽ trong nhận xét của mình là vì nhân vật “thằng lớn” chưa dám khẳng định chắc chắn điều mình nói (các bà đều rất tốt). Như vậy, nhân vật “thằng lớn” vẫn tuân thủ đúng phương châm hội thoại về chất.

Câu 4: Phân tích nghệ thuật độc đáo được sử dụng trong các đoạn trích (SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 205)

Lời giải tham khảo:

a) Tác giả đã sử dụng biện pháp so sánh trong đoạn trích. Hai dãy Trường Sơn được ví von như hai con người (anh với em), như hai miền đất (Nam với Bắc), như hai phía (đông với tây), đó chính là sự gắn bó keo sơn mà không gì có thể chia cắt được.

b) Tác giả Thạch Lam đã sử dụng biện pháp ẩn dụ trong đoạn trích. Thạch Lam dùng sợi dây đàn ý chỉ tâm hồn con người, đó là một tâm hồn nhạy cảm biết rung động trước cuộc sống và cuộc đời…

c) Tác giả Thép Mới đã sử dụng biện pháp tu từ nhân hóa và điệp ngữ trong đoạn trích. Ông ví tre anh hùng như con người Việt Nam (từ đó gián tiếp ca ngợi phẩm chất con người Việt Nam anh hùng).

Câu 5: Những cách nói có sử dụng biện pháp nói quá (SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 206)

Lời giải tham khảo:

Những cách nói có sử dụng biện pháp nói quá: “Chưa ăn đã hết”, “một tấc đến trời”, “một chữ bẻ đôi không biết”, “cười nổ bụng”, “rụng rời chân tay”, “tức đứt ruột”, “nghĩ nát óc”, “đứt từng khúc ruột”,…