Chúng ta không hề nói về nền văn minh tân tiến mà không nhắc đến những thành phố, đô thị, là động lực chính cho sự tăng trưởng của xã hội. Những thành phố khác nhau có những đặc thù về quy mô, dân cư, kinh tế tài chính, văn hóa truyền thống, … khác nhau. Để tiện cho việc phân loại và quy hoạch kiến thiết xây dựng, những kiến trúc sư và nhà quản trị đã đặt ra nhiều thuật ngữ để phân loại những thành phố khác nhau, trong số đó có bốn từ lúc bấy giờ được sử dụng nhiều là : ” Megacity “, ” Metropolis “, ” Megalopolis ” và ” Global City ” .
Câu hỏi đặt ra là, giữa những thuật ngữ này có gì khác nhau ? Hy vọng bài viết dưới đây sẽ giúp người đọc hiểu đúng về 4 cụm từ chuyên ngành này .

Global City

Khung cảnh Luân Đôn nhìn từ trên cao

Được sử dụng lần tiên phong trong một văn bản viết năm 1886 ở Anh, cụm từ ” Global city ” ( tạm dịch là ” Thành phố toàn thế giới ” ) được sử dụng để chỉ những đô thị có tầm quan trọng lớn với nền kinh tế tài chính quốc tế. Những thành phố như Luân Đôn ( Anh ), Tokyo ( Nhật ), và Thành Phố New York ( Mỹ ) là những TT, trạm trung chuyển của những hoạt động giải trí mua và bán sản phẩm & hàng hóa – dịch vụ – kinh tế tài chính quốc tế .
Tuy không có số lượng giới hạn về size hay số dân, những ” thành phố toàn thế giới ” vẫn phải có 1 số ít nét chung như là nơi đặt trụ sở của nhiều tập đoàn lớn lớn, có mạng lưới hệ thống hạ tầng làm đầu mối cho giao thông vận tải quốc tế ( bến cảng, trường bay, … ), chiếm hữu nền văn hóa truyền thống trộn lẫn truyền thống của nhiều dân tộc bản địa khác nhau, …

Metropolis

Theo từ điển Merriam-Webster thì “Metropolis” (tạm dịch là “Đô thị trung tâm”) là bất kỳ thành phố nào đạt được sự phát triển từ việc đi lên từ một địa điểm hạt nhân đầu tiên tại một vùng nào đó có dân cư tập trung với mật độ cao. Những thành phố đầu tiên tại địa phương này sau đó sẽ trở thành trung tâm hoạt động và phát triển kinh tế – văn hóa – xã hội của cả khu vực.

” Metropolis ” và ” Global city ” có nhiều nét tương đương, và mọi ” Global city ” cũng được xếp vào nhóm ” Metropolis “. Tuy vậy, những đô thị hạng trung của quốc tế như Cairo ( Ai Cập ) và Lagos ( Nigeria ) dù đủ điều kiện kèm theo để trở thành ” Metropolis ” nhưng chất lượng kinh tế tài chính – xã hội lại không đạt được tiêu chuẩn của một ” Global city ” .

Megacity

Thuật ngữ ” Megacity ” ( tạm dịch là ” Siêu đô thị ” ) được dùng để chỉ những thành phố có số dân và tỷ lệ dân cư vượt một mức nào đó. Về số lượng đúng chuẩn thì hiện nhiều tổ chức triển khai trong ngành kiến trúc và thiết kế xây dựng đang có sự không tương đồng, do mỗi chủ thể lại đưa ra một số lượng khác nhau. Mọi người thường ngầm hiểu một ” Megacity ” phải có số dân vượt 8 triệu người và tỷ lệ dân cư cao hơn 2000 người / km2 .

“Megacity” đầu tiên của thế giới là New York có dân số vượt mức 10 triệu người năm 1936. Sau Thế chiến thứ 2, số “Megacity” bùng nổ với những thành phố như Paris (Pháp), Luân Đôn, và Tokyo. Tuy vậy, xu hướng đô thị hóa đã thay đổi trong vòng 20 năm trở lại đây, và các chuyên gia đã thống kê rằng có đến 70% trong số 47 “Megacity” là ở Châu Á. 5 thành phố đông dân nhất thế giới là Tokyo, Thượng Hải (Trung Quốc), Jakarta (Indonesia), Dehli (Ấn Độ), và Seoul (Hàn Quốc).

Megalopolis

Ảnh mạng lưới hệ thống những cụm đô thị ở bờ đông nước Mỹ chụp từ vệ tinh
Một mạng lưới hệ thống những thành phố liên kết với nhau theo quy mô vệ tinh được gọi là ” Megalopolis “. Có khi những cụm đô thị này được thiết kế xây dựng theo quy hoạch, có khi chúng lại tự nhiên Open xoay quanh một mạng lưới hệ thống hạ tầng giao thông vận tải tăng trưởng. Sự tăng trưởng của một thành phố địa phương sẽ có ảnh hưởng tác động lên toàn bộ những thành viên khác trong ” Megalopolis. ” Có khi cả một vùng địa lý lớn, như khu vực đồng bằng Châu Giang ( Trung Quốc ) hay trục Jakarta-Bandung ( Indonesia ), được coi là một Megalopolis.