LUẬT VĂN DIỄN DỊCH

Thỉnh thoảng, trên các phương tiện truyền thông, chúng ta thấy đề cập đến cụm từ “Tổng Chưởng lý”, một thuật ngữ nghe có vẻ xa lạ, không có trong hệ thống pháp luật Việt Nam.

Ví dụ: (1) Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình tiếp Tổng Chưởng lý Singapore: globalizethis.org/Doi-ngoai/Pho-Thu-tuong-Truong-Hoa-Binh-tiep-Tong-Chuong-ly-Singapore/357622.vgp

(2) Facebook bị 47 Tổng Chưởng lý điều tra chống độc quyền globalizethis.org/cong-nghe/facebook-bi-47-tong-chuong-ly-dieu-tra-chong-doc-quyen-2019102315333277.htm

(3) Donald Trump chọn Tổng Chưởng lý và Giám đốc CIA: globalizethis.org/vn/the-gioi/donald-trump-chon-nguoi-lam-tong-chuong-ly-340611.html

Đánh giá sao
Minh họa: Anh

Vậy, Tổng chưởng lý là ai và có quyền lực ra sao?

“Tổng Chưởng lý” là một chức danh tư pháp được sử dụng phổ biến tại nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là những quốc gia áp dụng hệ thống thông luật (common law) có ảnh hưởng từ Anh, được gọi là “Attorney General”. Nghĩa gốc của từ “Attorney General” là luật sư trưởng, người đại diện cho chính phủ trước tòa án trong các vụ việc, đồng thời là cố vấn cho chính phủ về những vấn đề liên quan đến pháp luật.

Hợp chúng quốc Hoa Kỳ lập ra chức vụ Attorney General vào năm 1789 và người giữ chức vụ này là một thành viên Nội các, tương đương Bộ trưởng một Bộ. Gần 1 thế kỷ sau, do khối lượng công việc quá lớn, Hoa Kỳ lập ra Department of Justice (Bộ Tư pháp) để giúp việc cho Attorney General (Tổng Chưởng lý). Từ đó đến nay, người đứng đầu Bộ Tư pháp Hoa Kỳ vẫn là có chức vụ là Tổng Chưởng lý chứ không phải là Bộ trưởng (Secretary) như các Bộ khác. Chính vì là người đứng đầu Bộ Tư pháp Hoa Kỳ nên truyền thông Việt Nam đã dịch Attorney General thành chức vụ tương đương là Bộ trưởng Bộ Tư pháp.

Nhưng cách dịch Attorney General thành Bộ trưởng Bộ Tư pháp liệu có phù hợp không?

Khi thuật ngữ “Attorney General” được du nhập vào các nước Á Đông, các học giả đã căn cứ vào ý nghĩa, vai trò của Attorney Generaly để dịch thành “Tổng Chưởng lý” (總 掌 理). Trong đó, “TỔNG” (總) là tính từ chỉ cái chung, bao quát, toàn bộ (Ví dụ: tổng quản, tổng tư lệnh); “CHƯỞNG” (掌) ban đầu có nghĩa là bàn tay, sau có các nghĩa phái sinh khác là cầm, nắm giữ, quản lý (Ví dụ: chưởng ấn- quan giữ ấn tín, chưởng môn nhân: người coi sóc môn phái); “LÝ” (理) có nhiều nghĩa, ở đây mang nghĩa là những vấn đề liên quan đến pháp luật, hình án nói chung (Ví dụ: án lý, pháp lý).

Như vậy, “Tổng Chưởng lý” có thể hiểu là người có trách nhiệm quản lý chung về các vấn đề pháp luật của đất nước, tức là rất sát với nghĩa của “Attorney General”. Tùy theo hệ thống tổ chức bộ máy cũng như hệ thống pháp luật của từng nước mà “Tổng Chưởng lý” có đồng thời là Bộ trưởng Bộ Tư pháp hay không. Nhưng có một chức năng quan trọng của “Tổng Chưởng lý” mà không phải Bộ trưởng Bộ Tư pháp nào cũng được giao, đó là quyền “Công tố” – nhân danh Nhà nước (Công) để buộc tội (Tố) một chủ thể khi có đầy đủ căn cứ theo luật định.

“Tổng Chưởng lý” Hợp chúng quốc Hoa Kỳ nắm giữ quyền lực tư pháp quan trọng đó, nhưng “Bộ trưởng Bộ Tư pháp” CHXHCN Việt Nam thì không, mặc dù đều là người đứng đầu Bộ Tư pháp. Có lẽ khi đề cập đến Attorney General, truyền thông trong nước nên dịch đúng chức vụ này là “Tổng Chưởng lý” và có cách diễn giải phù hợp để công chúng có cơ hội tiếp cận để trở nên quen thuộc dần với tên gọi rất phổ biến này./.

—- NGUỒN THAM KHẢO: 1. Từ điển Hán Việt; 2. Từ điển Cambridge online; 3. globalizethis.org/wiki/Attorney_general 4. globalizethis.org/wiki/United_States_Attorney_General 5. globalizethis.org/wiki/律政司

Citation:

Quangminh Nguyen, “Tổng chưởng lý” có phải là “Bộ trưởng Tư pháp”?, Luật văn diễn dịch

Related Posts

Trò lửa và nước 4

[ad_1] Lửa và nước 4 là dòng game kỹ năng, với lối chơi hấp dẫn nên trò chơi này từng một thời làm mưa làm gió trên…

Trò kỹ năng phản xạ

[ad_1] Luyện phản xạ là dòng game kỹ năng, khi mà các bạn có thể giúp cho bé của mình tập làm quen với bàn phím mày…

Game hunter x hunter: Stealth Hunter 2

[ad_1] Hunter x hunter thuộc dòng game hành động, một trò chơi với vai trò là một đặc công thâm nhập vào hang ổ kẻ địch cực…

Trò chơi siêu sao quyết đấu

[ad_1] Siêu sao quyết đấu thuộc dòng game đối kháng, nơi quy tụ những ngôi sao hay những nhân vật mà có lẻ rằng rất rất nhiều…

Các phím tắt Facebook sử dụng nhanh

[ad_1] Phím tắt Facebook các bạn, có nghe đến và sử dụng nó lần nào chưa? Với sự phổ biến của Facebook, nó dần dần phổ biến…

Cách đổi tên quốc gia để tải game trên CH Play

[ad_1] Đổi tên quốc gia trên CH Play với các thủ thuật nhỏ, giúp chúng ta có thể truy cập và tài nhiều dòng game bị giới…

Leave a Reply