HOÀN CẢNH SÁNG TÁC VĂN BẢN “TUYÊN BỐ THẾ GIỚI VỀ SỰ SỐNG CÒN, QUYỀN ĐƯỢC BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ EM”

Văn bản “Tuyên bố thế giới về sự phát triển, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em” được trích từ Tuyên bố của Hội nghị cấp cao thế giới về trẻ em được họp tại Liên hợp quốc vào ngày 30-9-1990, được in trong cuốn “Việt Nam và các văn kiện quốc tế về quyền trẻ em”.

I. TÓM TẮT VĂN BẢN “TUYÊN BỐ THẾ GIỚI VỀ SỰ SỐNG CÒN, QUYỀN ĐƯỢC BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ EM”

Văn bản “Tuyên bố thế giới về sự sống còn, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em” khẳng định quyền được sống, được phát triển của trẻ em, với lời kêu gọi khẩn thiết cả nhân loại hãy quan tâm và hành động để bảo đảm tất cả những quyền lợi cho trẻ em. Tác phẩm nêu lên những thách thức trong việc bảo đảm các quyền lợi của trẻ em. Gồm có thực trạng cuộc sống đói nghèo, cực khổ về nhiều mặt của trẻ em, tình trạng các em bị rơi vào những hiểm họa khôn lường, tình trạng nhiều trẻ em không được chăm sóc, bảo vệ… Tác phẩm còn chỉ ra những cơ hội và các điều kiện thuận lợi cơ bản giúp cho quyền của trẻ em luôn được thực hiện tốt. Là sự chung tay liên kết, nhất trí của cộng đồng quốc tế trong những vấn đề về chăm sóc và bảo vệ trẻ em; là sự hợp tác đoàn kết quốc tế trong nhiều lĩnh vực mang lại điều kiện thuận lợi cho việc đảm bảo các quyền và phúc lợi đến cho các em. Bản tuyên bố còn nêu lên một cách cụ thể, toàn diện nhiệm vụ cấp thiết hiện nay của cộng đồng quốc tế và từng quốc gia trong việc bảo vệ các quyền của trẻ em. Bao gồm tăng cường sức khoẻ và chế độ dinh dưỡng cho các em, dành sự quan tâm đặc biệt cho trẻ em tàn tật hoặc có hoàn cảnh sống đặc biệt khó khăn; trẻ em được học hết các bậc giáo dục cơ sở; luôn đảm bảo được quyền bình đẳng giữa trẻ nam và trẻ nữ; khuyến khích trẻ nhỏ tham gia các hoạt động văn hóa và xã hội…

II. HƯỚNG DẪN SOẠN BÀI VĂN BẢN “TUYÊN BỐ THẾ GIỚI VỀ SỰ SỐNG CÒN, QUYỀN ĐƯỢC BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ EM”

Câu 1: Văn bản này (gồm 17 mục) được bố cục thành mấy phần? Phân tích tính hợp lý, chặt chẽ của bố cục văn bản (SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 35):

Lời giải tham khảo:

Văn bản “Tuyên bố thế giới về sự phát triển, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em” được bố cục thành bốn phần:

• Phần 1 (từ đầu đến “… thu nhận thêm những kinh nghiệm mới”): phần mở đầu khẳng định quyền được sống, quyền được phát triển của mọi trẻ em trên Trái đất, kêu gọi nhân loại hãy quan tâm nhiều hơn và hành động đảm bảo tương lai tốt đẹp cho tất cả trẻ em trên thế giới.
• Phần 2: “Sự thách thức”: đưa ra những dẫn chứng thực tế, những con số về cuộc sống khổ cực về nhiều mặt, về tình trạng bị rơi vào hiểm họa của nhiều trẻ em trên thế giới hiện nay để nêu lên những thách thức cần đối mặt.
• Phần 3: “Cơ hội”: Khẳng định những điều kiện cơ bản thuận lợi  để thế giới có thể đẩy mạnh việc quan tâm, chăm sóc trẻ em.
• Phần 4: “Nhiệm vụ”: Xác định rõ ràng nhiệm vụ cụ thể từng quốc gia và cộng đồng quốc tế cần làm vì sự sống còn, phát triển của trẻ em. Những nhiệm vụ được nêu lên một cách hợp lý và mang tính cấp bách dựa trên cơ sở tình trạng, điều kiện thực tế.

→ Bốn phần của văn bản “Tuyên bố thế giới về sự phát triển, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em” quan hệ chặt chẽ với nhau. Hai phần đầu là cơ sở, căn cứ vào để rút ra những nội dung ở phần sau.

Câu 2: Ở phần Sự thách thức, bản Tuyên bố đã nên lên thực tế cuộc sống của trẻ em trên thế giới ra sao? (SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 35):

Lời giải tham khảo:

Ở phần Sự thách thức, bản Tuyên bố đã nêu lên một cách đầy đủ, cụ thể tình trạng cuộc sống của trẻ em thế giới hiện nay đang bị rơi vào hiểm họa, cuộc sống khổ cực, khó khăn về nhiều mặt:

• Bị trở thành nạn nhân của chiến tranh và bạo lực, của nạn phân biệt chủng tộc, sự xâm lược, chiếm đóng và thôn tính của các nước ngoài.
• Phải chịu đựng những thảm họa như đói nghèo, khủng hoảng về kinh tế, tình trạng vô gia cư, dịch bệnh, nạn mù chữ và tình trạng môi trường xuống cấp.
• Có nhiều trẻ em chết mỗi ngày do suy dinh dưỡng và bệnh tật.

Câu 3: Qua phần Cơ hội, em thấy việc bảo vệ, chăm sóc trẻ em trong bối cảnh thế giới hiện nay có những điều kiện thuận lợi gì? (SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 35):

Lời giải tham khảo:

– Sự liên kết giữa các quốc gia có cùng ý thức cao trong cộng đồng quốc tế trên lĩnh vực này. Đã có công ước về quyền của trẻ em làm tiền đề để tạo ra một cơ hội mới.

– Sự hợp tác và đoàn kết quốc tế giữa các quốc gia ngày càng có hiệu quả cụ thể trên nhiều lĩnh vực, phong trào giải trừ quân được đẩy mạnh nhằm tạo điều kiện cho một số tài nguyên to lớn có thể được chuyển sang phục vụ các mục về kinh tế, cũng như tăng cường phúc lợi xã hội.

Câu 4: Phần Nhiệm vụ bản tuyên bố đã nêu lên khá nhiều điểm mà từng quốc gia và cả cộng đồng quốc tế cần phải nỗ lực phối hợp hành động. Hãy phân tích tính chất toàn diện của nội dung phần này? (SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 35):

Lời giải tham khảo:

Dựa trên cơ sở những thách thức đang phải đối mặt và cơ hội đang có, bản Tuyên bố nêu lên những nhiệm vụ cấp bách cần làm:

– Tăng cường sức khỏe, chế độ dinh dưỡng và phát triển nền giáo dục cho trẻ em.

– Quan tâm, chăm sóc những trẻ em bị tàn tật và các em có hoàn cảnh sống đặc biệt khó khăn.

– Tăng cường vai trò của phụ nữ nói chung và đảm bảo quyền bình đẳng giữa nam và nữ để thực hiện lợi ích của trẻ em, đặc biệt là đối với các em gái.

– Bảo đảm cho trẻ em được học hết bậc giáo dục cơ sở và tránh không để nạn mù chữ còn tồn tại.

– Thực hiện kế hoạch hóa gia đình, tạo điều kiện cho các em có thể lớn khôn và phát triển trên nền móng gia đình.

– Phải chuẩn bị để các em có thể sống một cuộc sống có tính trách nhiệm trong một xã hội tự do.

– Vì tương lai của trẻ em, cần bảo đảm hoặc khôi phục lại sự tăng trưởng và phát triển bền vững của nền kinh tế ở tất cả các quốc gia.

Điều quan trọng là các nhiệm vụ đã được nêu lên với một thái độ dứt khoát, thể hiện sự quyết tâm cao độ của cộng đồng quốc tế. Trong đó mục 17 nhấn mạnh: “Các nhiệm vụ đó đòi hỏi tất cả các nước cần phải có những nỗ lực liên tục và phối hợp với nhau trong hành động của từng nước cũng như trong hợp tác quốc tế”.

Câu 5: Qua bản Tuyên bố, em nhận thức như thế nào về tầm quan trọng của vấn đề bảo vệ, chăm sóc trẻ em, về sự quan tâm của cộng đồng quốc tế đối với vấn đề này? (SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 35):

Lời giải tham khảo:

– Bảo vệ quyền lợi, lợi ích và chăm lo đến sự phát triển của trẻ em là một trong những nhiệm vụ mang ý nghĩa quan trọng hàng đầu đối với từng quốc gia nói riêng và cộng đồng quốc tế nói chung. Đây là vấn đề ảnh hưởng trực tiếp đến tương lai của một đất nước và của toàn nhân loại.

– Thông qua những chủ trương, chính sách và những hành động cụ thể đối với việc bảo vệ, chăm sóc trẻ em mà có thể nhận ra trình độ văn minh của một xã hội.

– Vấn đề bảo vệ, chăm sóc trẻ em đang được cộng đồng quốc tế dành cho những quan tâm thích đáng với các chủ trương, nhiệm vụ được đề ra có tính cụ thể, toàn diện.

II. LUYỆN TẬP

Nêu những nhận xét cá nhân về sự quan tâm tới trẻ em ở địa phương.

Lời giải tham khảo:

Ở đất nước Việt Nam ta, vấn đề bảo vệ và chăm sóc trẻ em luôn được sự quan tâm của Đảng. Nhà nước cùng với sự tham gia tích cực của nhiều tổ chức xã hội và của toàn dân luôn có những chính sách tiến bộ thể hiện sự quan tâm chăm sóc đối với trẻ em. Có thể kể đến những hoạt động vì trẻ em như tiêm chủng miễn phí, khám chữa bệnh miễn phí dành cho trẻ em dưới 6 tuổi hay mọi trẻ em đều được đi học và khuyến khích đi học, các tổ chức xã hội bảo vệ trẻ em, các tổ chức và hoạt động nhân đạo vì trẻ em thiệt thòi, trẻ em đặc biệt khó khăn được thành lập nhằm giúp đỡ các em có hoàn cảnh đặc biệt, …