HOÀN CẢNH SÁNG TÁC “TRUYỆN KIỀU” CỦA NGUYỄN DU

– Tác phẩm “Truyện Kiều” (Đoạn trường tân thanh) được Nguyễn Du sáng tác vào những năm đầu thế kỉ 19 (khoảng 1805-1809)

– Nguyễn Du sáng tác “Truyện Kiều” dựa trên cốt truyện “Kim Vân Kiều truyện” của Thanh Tâm Tài Nhân, một thi sĩ thời nhà Minh, Trung Quốc nhưng Nguyễn Du đã sáng tạo của vô cùng lớn, mang lại sự thành công và sức hấp dẫn đến cho tác phẩm.

– Thể loại của “Truyện Kiều”: Truyện thơ Nôm gồm có 3254 câu thơ lục bát.

I. BỐ CỤC “TRUYỆN KIỀU” CỦA NGUYỄN DU

Được chia thành 3 phần:

• Phần thứ nhất: Gặp gỡ và đính ước.
• Phần thứ hai: Gia biến và lưu lạc.
• Phần kết: Đoàn tụ.

II. HƯỚNG DẪN SOẠN BÀI  “TRUYỆN KIỀU” CỦA NGUYỄN DU

Câu 1: Những nét chính về thời đại, gia đình, cuộc đời của Nguyễn Du đã có ảnh hưởng đến việc sáng tác Truyện Kiều (SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 80)

Lời giải tham khảo:

– Nhà thơ Nguyễn Du sinh trưởng trong một thời đại có nhiều biến động dữ dội: Xã hội phong kiến Việt Nam bước vào thời kỳ khủng hoảng sâu sắc và cuộc khởi nghĩa Tây Sơn nổ ra. Say đấy phong trào Tây Sơn thất bại, chế độ phong kiến triều Nguyễn được thiết lập.

– Gia đình Nguyễn Du thuộc gia đình đại quý tộc, có nhiều đời làm quan và truyền thống về văn học, cha ông đỗ tiến sĩ, từng làm đến chức Tể tướng, còn ông từng làm tới chức Thượng thư và là người có niềm say mê nghệ thuật. Nhưng cuộc sống “êm đềm” với Nguyễn Du không kéo dài được bao lâu. Nhà thơ mồ côi cha từ năm 9 tuổi và mồ côi mẹ năm 12 tuổi. Hoàn cảnh gia đình cũng đã tác động lớn tới cuộc đời của Nguyễn Du.

– Tác giả Nguyễn Du là người có hiểu biết sâu rộng, có vốn sống phong phú. Trước những biến động dữ dội của lịch sử, nhà thơ đã sống nhiều năm trong lưu lạc, tiếp xúc với nhiều mảnh đời, những con người, những số phận khác nhau. Khi ra làm quan dưới thời nhà Nguyễn, ông đã từng đi sứ Trung Quốc, từng đi qua nhiều vùng đất Trung Hoa rộng lớn với nền văn hóa rực rỡ. Đi nhiều, tiếp xúc nhiều và là người từng trải trong cuộc sống,… tất cả những điều trên đều có ảnh hưởng lớn đến việc sáng tác của nhà thơ.

Câu 2: Kể tóm tắt Truyện Kiều theo ba phần cơ bản của tác phẩm (SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 80)

Lời giải tham khảo:

* Gặp gỡ và đính ước :

Nàng Thúy Kiều là thiếu nữ tài sắc vẹn toàn, là con gái đầu lòng của một gia đình trung lưu, sống trong cảnh êm đềm cùng hai người em là Thúy Vân, Vương Quan. Trong một buổi du xuân Thúy Kiều gặp gỡ Kim Trọng và đem lòng yêu chàng, hai người đã tự ý thề nguyền và đính ước với nhau.

* Gia biến và lưu lạc:

Khi Kim Trọng phải về quê chịu tang chú thì gia đình Thúy Kiều gặp nạn, Kiều phải bán mình chuộc cha. Thúy Kiều bị bọn buôn người Mã Giám Sinh, Tú Bà, Sở Khanh lừa gạt và bị đẩy vào lầu xanh. Sau đó nàng được chàng Thúc Sinh cưu mang cứu khỏi lầu xanh, nhưng sau đó lại bị nàng Hoạn Thư ghen ghét, đày đọa. Thúy Kiều phải tới nương tựa nơi cửa Phật. Sư Giác Duyên vô tình gửi nàng cho Bạc Bà, Kiều lần nữa lại rơi vào chốn lầu xanh rồi được Từ Hải cứu, giúp nàng báo ân, báo oán. Thúy Kiều mắc mưu của Hồ Tôn Hiến bị ép gả cho viên thổ quan, nàng đau đớn nên trầm mình xuống sông tiền Đường tự tử. Rồi Thúy Kiều được sư Giác Duyên cứu giúp.

* Đoàn tụ:

Sau nửa năm chịu tang chú, Kim Trọng trở về, dù đã kết duyên với Thúy Vân – em gái Thúy Kiều, nhưng trong lòng chàng vẫn khôn nguôi nhớ Thúy Kiều. Nhờ sư Giác Duyên, hai người Kim Kiều đoàn tụ cùng vui duyên “bạn bầy”.