IBAITAP: Cùng ibaitap đến với bài học “Tiếng nói của văn nghệ” hôm nay để hiểu được sức mạnh cùng khả năng kì diệu của văn nghệ đối với đời sống con người và hiểu thêm được cách viết một bài văn nghị luận.

I. HOÀN CẢNH SÁNG TÁC TÁC PHẨM TIẾNG NÓI CỦA VĂN NGHỆ

Được viết vào năm 1948 và được in trong cuốn “Mấy vấn đề văn học” xuất bản năm 1956.

II. TÓM TẮT TÁC PHẨM TIẾNG NÓI CỦA VĂN NGHỆ

Là hệ thống luận điểm phân tích nội dung phản ánh và thể hiện của văn nghệ, không những vậy tác giả còn thông qua bài tiểu luận khẳng định sức mạnh lớn lao của văn nghệ đối với đời sống của con người.

III. BỐ CỤC TÁC PHẨM TIẾNG NÓI CỦA VĂN NGHỆ

Tác phẩm có bố cục 2 phần như sau:

• Phần 1 (Từ đầu đến “cách sống của tâm hồn”: Nội dung và tiếng nói của văn nghệ.
• Phần 2 (còn lại): Văn nghệ đã mang lại nhiều giá trị thiết thực cho cuộc sống của con người.

IV. HƯỚNG DẪN SOẠN TÁC PHẨM TIẾNG NÓI CỦA VĂN NGHỆ

Câu 1: Bài nghị luận này phân tích nội dung phản ánh, thể hiện của văn nghệ, khẳng định sức mạnh lớn lao của nó đối với đời sống con người. Hãy tóm tắt hệ thống luận điểm và nhận xét về bố cục của bài nghị luận. (SGK Ngữ văn 9, tập 2- trang 17)

Lời giải chi tiết: 

Bài viết có bố cục chặt chẽ, nó được thể hiện qua hệ thống luận điểm logic và mạch lạc. Giữa các luận điểm với nhau vừa có sự nối tiếp tự nhiên vừa bổ sung và giải thích cho nhau:

• Văn nghệ không chỉ phản ánh thực tại khách quan mà nó còn là nhận thức mới mẻ, là tư tưởng và tình cảm cá nhân của người nghệ sĩ.
• Tiếng nói của văn nghệ rất cần thiết đối với cuộc sống của con người và nhất là trong những năm đầu kháng chiến.
• Văn nghệ có khả năng cảm hoá, có sức lôi cuốn kỳ diệu bởi nó là tiếng nói của tình cảm, nó tác động trực tiếp tới con người qua những rung cảm sâu xa.

Câu 2: Nội dung phản ánh, thể hiện của văn nghệ là gì? (SGK Ngữ văn 9, tập 2- trang 17)

Lời giải chi tiết:  

Nội dung chủ yếu của văn nghệ được thể hiện qua các điểm sau:

• Mang tính cụ thể và sinh động, nó chính là đời sống tình cảm của con người qua cái nhìn và tình cảm của người nghệ sĩ.
• Tập trung và việc khám phá chiều sâu của cuộc sống trong các quan hệ về tính cách và số phận.
• Tác phẩm phản ánh đời sống một cách khách quan không phải sự sao chép, nó phản ánh cách nhìn cũng như cách đánh giá, tư tưởng của người nghệ sĩ.
• Có tính giáo dục, có sự tác động mạnh mẽ tới người đọc bởi những tình cảm sâu sắc và buồn vui của nghệ sĩ.
• Khiến chúng ta rung động trước vẻ đẹp của cuộc sống và làm thay đổi tư tưởng, tình cảm, lối sống cũng như quan điểm.
• Có sức lan tỏa mạnh mẽ và có tính giáo dục.

Câu 3: Tại sao con người cần tiếng nói của văn nghệ? (SGK Ngữ văn 9, tập 2- trang 17)

Lời giải chi tiết: 

– Văn nghệ giúp con người sống đầy đủ và phong phú hơn trên phương diện tinh thần.

– Trong trường hợp con người bị ngăn cách đối với đời sống thì văn nghệ chính là sợi dây liên kết giữa người đó với thế giới bên ngoài.

– Văn nghệ đã góp phần giúp cho đời sống con người ngày càng đẹp đẽ và đáng yêu hơn. Một tác phẩm văn nghệ hay có thể giúp con người cảm thấy tin yêu cuộc sống, biết rung cảm và ước mơ trước cái đẹp.

Câu 4: Tiếng nói của văn nghệ đến với người đọc bằng cách nào mà có khả năng kì diệu đến vậy? (Tư tưởng, nội dung của văn nghệ được thể hiện bằng hình thức nào? Tác phẩm nghệ thuật tác động đến người đọc qua con đường nào, bằng cách gì?) (SGK Ngữ văn 9, tập 2- trang 17)

Lời giải chi tiết:  

Văn nghệ đã tác động đến con người qua nội dung và đặc biệt là con đường mà văn nghệ đến được với người đọc, người nghe:

• Văn nghệ giúp cuộc sống con người đầy đủ hơn, nó là sợi dây gắn kết con người với thế giới bên ngoài.
• Văn nghệ đã góp phần giúp đời sống thêm đẹp đẽ, đáng yêu và nó cũng giúp con người thêm yêu cuộc sống, biết rung cảm trước cái đẹp.

Câu 5: Nêu vài nét đặc sắc trong nghệ thuật nghị luận của Nguyễn Đình Thi qua bài tiểu luận này (cách bố cục, dẫn dắt vấn đề, cách nêu và chứng minh các luận điểm, sự kết hợp giữa nhận định, lí lẽ với dẫn chứng thực tế…). (SGK Ngữ văn 9, tập 2- trang 17)

Lời giải chi tiết: 

– Bố cục của bài tiểu luận rất chặt chẽ và hợp lý, mọi vấn đề nêu ra đều được dẫn dắt rất tự nhiên.

– Cách viết của Nguyễn Đình Thi giàu hình ảnh cùng những dẫn chứng sinh động và hấp dẫn, cả trong văn chương lẫn đời sống.

– Giọng văn chân thành và say sưa, thể hiện những xúc cảm mạnh mẽ của tác giả.

V. LUYỆN TẬP 

Câu hỏi: Nêu một tác phẩm văn nghệ mà em yêu thích và phân tích ý nghĩa, tác dụng của tác phẩm ấy đối với mình. (SGK Ngữ văn 9, tập 2- trang 17)

Lời giải chi tiết:

Trong các tác phẩm đã học em thích nhất là tác phẩm Chiếc lược ngà. Nhà văn Nguyễn Quang Sáng đã khiến em hiểu được những nỗi đau mà chiến tranh đã gây ra trong quá khứ, nó đã gây ra biết bao đau thương cho đồng bào vô tội, lấy đi biết bao nhiêu máu của người ra đi và nước mắt của những người ở lại. Điều đặc biệt là tác phẩm đã gây xúc động bởi tình cha con thiêng liêng của người lính. Điều khiến em trân quý chính là tình cảm gia đình cùng bầu trời hòa bình hiện nay và thêm nữa là biết ơn quá khứ với những nỗi đau mà ông cha đã phải trải qua để đổi lấy cuộc sống ngày hôm nay.