IBAITAP: Bài tiểu luận nói về điều gì? Những biện pháp nghệ thuật đặc sắc được sử dụng trong bài là gì? Cùng ibaitap đến với bài học “Mấy ý nghĩ về thơ” hôm nay để cùng tìm hiểu nhé.

I. HOÀN CẢNH SÁNG TÁC TÁC PHẨM MẤY Ý NGHĨ VỀ THƠ

Được viết trong hội nghị tranh luận văn nghệ tại Việt Bắc năm 1949. Bài luận được viết theo phong cách chính luận- trữ tình, nghị luận kết hợp tùy bút, lý luận gắn với thực tiễn. 

II. TÓM TẮT TÁC PHẨM MẤY Ý NGHĨ VỀ THƠ

Tác phẩm là một bài tiểu luận xuất sắc của Nguyễn Đình Thi trình bày về  quan niệm thơ ca, tác phẩm được viết tại Hội nghị tranh luận văn nghệ được tổ chức ở miền Bắc tháng 9/1949. Bài tiểu luận được trình bày logic và mạch lạc với các nội dung rõ ràng. Đầu tiên Nguyễn Đình Thi chỉ ra cho người đọc thấy nguồn gốc của thơ ca xuất phát từ tâm hồn và tình cảm của con người, ông nhấn mạnh đó phải là tâm hồn có tư tưởng, có cảm xúc và thơ ca phải được tuôn trào ra từ đó. Nguyễn Đình Thi trình bày suy nghĩ của mình về các đặc trưng của thơ cơ như sau: về hình ảnh “là hình ảnh thực nảy lên trong tâm hồn khi ta sống trong một cảnh huống hoặc trạng thái nào đấy”. Về chữ và tiếng ngoài ý niệm còn có một giá trị khác là “bỗng tự phá tung mở rộng ra, gọi đến xung quanh nó những cảm xúc, những hình ảnh không ngờ, tỏa ra xung quanh nó một vùng sáng sống động”. Về nhịp điệu trong thơ “nhịp điệu của hình ảnh, tình ý, nói chung là của tâm hồn”. Còn một vấn đề nổi bật về thơ ca được ông nhắc đến đó là thơ tự do và thơ không vần. Nhà văn thẳng thắn trình bày suy nghĩ của mình: “không có vấn đề thơ tự do, thơ có vần và thơ không có vần, chỉ có thơ thực và thơ giả, thơ hay và thơ không hay, thơ và không thơ”. Đó là quan niệm mới mẻ đầy hiện đại, cách tân đối lập với quan niệm thơ ca truyền thống. Phần kết Nguyễn Đình Thi nhấn mạnh đến thơ của thời đại mới: “phải nói lên được tình cảm, tư tưởng mới của thời đại.” Bài tiểu luận đã cho ta cách nhìn, cách hiểu và cách cảm nhận sâu sắc, mới mẻ về thơ ca phù hợp với hoàn cảnh đất nước lúc bấy giờ.

III. BỐ CỤC TÁC PHẨM MẤY Ý NGHĨ VỀ THƠ

Tác phẩm có bố cục 2 phần như sau:

• Phần 1 (từ đầu cho đến xung quanh ngọn lửa): Đặc trưng cơ bản nhất của thơ. 
• Phần 2 (còn lại): Những đặc điểm khác của thơ.

IV. HƯỚNG DẪN SOẠN TÁC PHẨM MẤY Ý NGHĨ VỀ THƠ

Câu 1: Nguyễn Đình Thi lý giải như thế nào về đặc trưng cơ bản nhất của thơ là biểu hiện tâm hồn con người? (SGK Ngữ văn 12 tập 1- trang 60)

Lời giải chi tiết:

Nguyễn Đình Thi lý giải những đặc trưng cơ bản của thơ là biểu hiện tâm hồn con người, mối quan hệ giữa thơ với tâm hồn con người là mối quan hệ tác động qua lại lẫn nhau.

• “Ta nói trời hôm nay nên thơ, nhưng chính ra là lòng chúng ta mong một nỗi niềm vui buồn nào mà muốn làm thơ, hoặc đọc thơ về trời xanh. Mưa phùn như chính nỗi nhớ nhưng gặp buổi chiều mưa mà muốn thì thầm những câu thơ chưa thành hình rõ”.
• “Làm thơ là đang sống, không phải chỉ nhìn lại sự sống, làm một câu thơ yêu, tâm hồn cũng rung động như khi có người yêu trước mặt”.
• Bài thơ là những câu, những lời làm sống ngay lên một tình cảm, một nỗi niềm trong lòng người đọc. 
• Thơ là tiếng nói đầu tiên, tiếng nói thứ nhất của tâm hồn khi đụng chạm với cuộc sống.

 ⇒ Nguyễn Đình Thi đã nhấn mạnh mối quan hệ giữa thơ với tâm hồn con người là mối quan hệ tác động qua lại lẫn nhau, đặc điểm của thơ là khẳng định diễn tả tâm hồn con người, nó cũng là phương thức để thể hiện tình cảm của con người.

Câu 2: Những yếu tố đặc trưng khác của thơ (hình ảnh, tư tưởng, cảm xúc, cái thực…) đã được Nguyễn Đình Thi đề cập ra sao? (SGK Ngữ văn 12 tập 1- trang 60)

Lời giải chi tiết:

Những yếu tố đặc trưng của thơ được Nguyễn Đình Thi đề cập là:

• Hình ảnh trong thơ: là hình ảnh thực nẩy lên trong tâm hồn và trong một cảnh huống hoặc trạng thái nào đó.
• Tư tưởng trong thơ: được gắn liền với cuộc sống, ở trong cuộc sống và nằm trong cảm xúc, tình tự.
• Cảm xúc trong thơ: là “phần xương thịt hơn cả đời sống tâm hồn” và “dính liền với suy nghĩ”.
• Cái thực trong thơ: là “hình ảnh sống, có sức lôi cuốn và thuyết phục người đọc”.

Câu 3: Ngôn ngữ thơ có gì đặc biệt so với ngôn ngữ các thể loại văn học khác. Nguyễn Đình Thi quan niệm như thế nào về thơ tự do, thơ không vần? (SGK Ngữ văn 12 tập 1- trang 60)

Lời giải chi tiết:

Ngôn ngữ thơ khác so với ngôn ngữ các thể loại văn học khác ở chỗ nó có tính nhịp điệu, có nhạc tính và ý ở ngoài lời.

• Ngôn ngữ khác như trong truyện kí (ngôn ngữ kể chuyện), và kịch (có tính đối thoại).
• Ngôn ngữ thơ là cảm xúc, nhịp điệu, ngắt nghỉ, bằng trắc, trầm bổng và hình ảnh.

– Nhà văn đã trực tiếp bày tỏ quan điểm về thơ tự do cùng thơ vần:

•  “Luật lệ thơ từ âm điệu cho đến vần đều là thứ vũ khí rất mạnh trong tay người làm thơ”.
• “Tôi nghĩ rằng không có vấn đề thơ tự do, thơ có vần và thơ không vần”
• Với bất kể hình thức nào thì thơ đều phải diễn đạt được tâm hồn của con người hiện đại.

Câu 4: Nêu rõ tài hoa của Nguyễn Đình Thi trong nghệ thuật lập luận đưa dẫn chứng, sử dụng từ ngữ, hình ảnh… để làm sáng tỏ từng vấn đề đặt ra. (SGK Ngữ văn 12 tập 1- trang 60)

Lời giải chi tiết:

Nét tài hoa của Nguyễn Đình Thi trong nghệ thuật lập luận đưa dẫn chứng, sử dụng từ ngữ, hình ảnh để làm sáng tỏ vấn đề được đặt ra là:

• Hệ thống luận điểm rõ ràng cùng những lập luận sắc sảo chặt chẽ, nhà văn đã sử dụng linh hoạt thao tác lập luận so sánh, phân tích, giải thích bác bỏ và cách suy nghĩ logic.
• Các dẫn chứng được sử dụng độc đáo, tinh tế và có tính sát thực soi sáng cho luận điểm.
• Các từ ngữ giàu có cùng ngôn ngữ có chọn lọc được sử dụng một cách linh hoạt và sáng tạo.
• Sử dụng nhiều hình ảnh chân thực và độc đáo gợi lên nhiều liên tưởng.

Câu 5: Quan niệm về thơ của Nguyễn Đình Thi ngày nay còn có giá trị không? Vì sao? (SGK Ngữ văn 12 tập 1- trang 60)

Lời giải chi tiết:

Quan niệm về thơ của Nguyễn Đình Thi cho đến ngày nay vẫn còn nguyên giá trị vì:

• Sáng tác và thưởng thức thơ ca là hoạt động nghệ thuật không ngừng nghỉ của con người ở bất kỳ thời đại nào.
• Dù quan niệm về thơ ca có đổi mới nhưng những luận điểm cơ bản vẫn còn nguyên giá trị.
• Quan niệm về thơ của Nguyễn Đình Thi có ý nghĩa rất lớn đối với việc định hướng sáng tạo cùng cảm thụ thơ ca.