IBAITAP: Cùng ibaitap đến với bài học “Chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn của La-phông-ten” hôm nay để nắm được mục đích và cách lập luận của nhà nghiên cứu trong bài nghị luận văn chương.

I. HOÀN CẢNH SÁNG TÁC TÁC PHẨM CHÓ SÓI VÀ CỪU TRONG THƠ NGỤ NGÔN CỦA LA-PHÔNG-TEN

Được trích từ chương II, phần hai công trình nghiên cứu khoa học nổi tiếng “La Phông- ten và thơ ngụ ngôn” của ông. Nó được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1853 và đã được tái bản nhiều lần sau đó.

II. TÓM TẮT TÁC PHẨM CHÓ SÓI VÀ CỪU TRONG THƠ NGỤ NGÔN CỦA LA-PHÔNG-TEN

H.Ten viết về hình tượng chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn của La Phông-ten đã so sánh đồng thời chỉ ra sự giống và khác nhau ở hai hình tượng này trong sáng tác của một tác giả văn học (La Phông-ten). Thông qua sự so sánh ấy, tác giả đã ngụ ý một thông điệp về đặc trưng của sáng tác nghệ thuật đó là: sáng tác nghệ thuật bao giờ cũng mang đậm dấu ấn cá nhân và cách nhìn riêng của người sáng tác.

III. BỐ CỤC TÁC PHẨM CHÓ SÓI VÀ CỪU TRONG THƠ NGỤ NGÔN CỦA LA-PHÔNG-TEN

Tác phẩm có bố cục 2 phần như sau:

• Phần 1 (Từ đầu cho đến “Tốt bụng như thế”): Hình tượng cừu ngây thơ trong thơ của La Phông- ten.
• Phần 2 (Đoạn còn lại): Hình tượng con sói trong thơ của La Phông- ten.

IV. HƯỚNG DẪN SOẠN TÁC PHẨM CHÓ SÓI VÀ CỪU TRONG THƠ NGỤ NGÔN CỦA LA-PHÔNG-TEN

Câu 1: Xác định bố cục hai phần của bài nghị luận văn chương này và đặt tiêu đề cho từng phần. Đối chiếu các tác phẩm ấy để tìm ra biện pháp lập luận giống nhau và cách triển khai khác nhau không lặp lại. (SGK Ngữ văn 9 – tập 2 trang 41)

Lời giải chi tiết:  

– Tác phẩm có bố cục 2 phần như sau:

• Phần 1 (Từ đầu cho đến “Tốt bụng như thế”): Hình tượng cừu ngây thơ trong thơ của La Phông- ten.
• Phần 2 (Đoạn còn lại): Hình tượng con sói trong thơ của La Phông- ten.

– Sự giống và khác nhau được thể hiện là:

• Giống nhau: đều đưa ra lập luận bằng cách dẫn những lời viết về hai con vật của Buy – phông để so sánh.
• Khác nhau: Thơ ngụ ngôn của La Phông-ten sử dụng thành công thủ pháp nghệ thuật so sánh còn hai phần của bài viết như hai vế của một thế đối xứng tương phản.

Câu 2: Nhà khoa học Buy – phông nhận xét về loài cừu, loài chó sói căn cứ vào đâu và có đúng không? Tại sao ông không nói đến “sự thân thương” của loài cừu và “nỗi bất hạnh” của loài chó sói. (SGK Ngữ văn 9 – tập 2 trang 41)

Lời giải chi tiết: 

– Nhà khoa học Buy – phông đã nhận xét về loài cừu và loài chó sói căn cứ từ quan điểm khoa học bằng ngòi bút chính xác và khách quan. Nó đã nêu lên được những đặc tính cơ bản của chúng, theo ông, con cừu là ngu ngốc, sợ sệt còn con sói là trộm cướp nhưng khốn khổ, bất hạnh.

– Ông không nói đến tình cảm mẫu tử thân thương của cừu cũng như nỗi bất hạnh của sói vì đó vốn không phải là những đặc tính tiêu biểu của chúng và không phải là nét cơ bản của chúng ở mọi lúc, mọi nơi.

Câu 3: Để xây dựng hình tượng con cừu trong bài Chó sói và cừu non, nhà thơ La Phông-ten lựa chọn khía cạnh chân thực nào của loài vật này, đồng thời có những sáng tạo gì? (SGK Ngữ văn 9 – tập 2 trang 41)

Lời giải chi tiết: 

– Nhà thơ La Phông-ten đã chọn khía cạnh chân thực: chọn một con cừu cụ thể và đặt nó vào một hoàn cảnh đặc biệt đó là đối mặt với chó sói bên một dòng suối. Chính hoàn cảnh ấy đã làm nổi bật lên được tính chất hiền lành và nhút nhát (đặc điểm tiêu biểu của loài cừu).

– Khía cạnh sáng tạo của nhà thơ La Phông-ten: nhân hóa con cừu, miêu tả cả chó sói và cừu cũng như suy nghĩ, nói năng hành động như những con người cụ thể.

Câu 4: Chó sói có mặt trong nhiều bài thơ ngụ ngôn của La Phông-ten. Chứng minh rằng hình tượng chó sói trong bài cụ thể không hoàn toàn đúng như nhận xét của Ten, mà chỉ phần nào có thể xem là đáng cười (hài kịch của sự ngu ngốc), còn chủ yếu lại là đáng ghét (bi kịch của sự độc ác). (SGK Ngữ văn 9 – tập 2 trang 41)

Lời giải chi tiết: 

Hình tượng chó sói xuất hiện trong truyện ngụ ngôn của La-phông-ten được xây dựng dựa trên đặc tính vốn có của nó đó là săn mồi. 

– Tác giả đã nêu ra hai luận điểm:

– Chó sói là một kẻ đáng cười:

• Chó sói là một kẻ đáng cười (vì nó không kiếm nổi miếng ăn nên đói meo).
• Chó sói còn là một kẻ đáng ghét vì nó làm hại đến người khác
• Con sói được nói đến trong bài thơ là hình ảnh của một con sói cụ thể và rất sinh động (gầy giơ xương, đi kiếm mồi, muốn ăn thịt cừu non.)
• Con sói đã được nhân cách hóa như hình tượng loài cừu dưới ngòi bút phóng khoáng của nhà thơ.
• Thể hiện được nét đặc trưng của thể loại truyện ngụ ngôn.

– Chó sói đáng thương:

• Trông như tên trộm cướp, khốn khổ bất hạnh, lấm lét, lo lắng và cơ thể gầy giơ xương.
• Chỉ là một gã vô lại, luôn luôn đói dài và bị ăn đòn.

⇒ Đây chính là bi kịch của sự độc ác ở con chó sói, chỉ phần nào có thể xem là đáng cười và chủ yếu lại là đáng ghét.