[Tóm Tắt] & [Soạn Bài]: Chiếc lược ngà

[ad_1]

I. HOÀN CẢNH SÁNG TÁC VĂN BẢN “CHIẾC LƯỢC NGÀ”

Được viết vào năm 1966, tại chiến trường Nam Bộ trong thời kì cuộc kháng chiến chống Mỹ của nhân dân ta đang diễn ra quyết liệt.

II. BỐ CỤC VĂN BẢN “CHIẾC LƯỢC NGÀ”

Tác phẩm có bố cục 3 phần như sau:

  • Phần 1 (từ đầu cho đến “… chị cũng không muốn bắt nó về”): Ông Sáu trở về thăm gia đình trong ba ngày nghỉ phép nhưng bé Thu (con gái ông) lại không nhận ông là ba.
  • Phần 2 (tiếp theo cho đến “… vừa nói vừa từ từ tuột xuống”): Bé Thu nhận ra ông Sáu là ba mình và cuộc chia tay của hai cha con ông Sáu.
  • Phần 3 (Còn lại): Ông Sáu hi sinh nơi chiến trường và chuyện về chiếc lược ngà.

III. HƯỚNG DẪN SOẠN BÀI VĂN BẢN “CHIẾC LƯỢC NGÀ”

Câu 1: Kể tóm tắt cốt truyện của văn bản đoạn trích. Tình huống nào đã bộc lộ sâu sắc và cảm động tình cha con của ông Sáu và bé Thu? (SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 202)

Lời giải tham khảo:

– Tóm tắt truyện “Chiếc lược ngà”:

Ông Sáu phải đi kháng chiến, cho đến khi con gái đã lên tám tuổi, ông mới có dịp được trở về thăm nhà. Bé Thu, con gái ông không nhận ra  ông là cha vì vết sẹo trên mặt ông làm ông không còn giống với người trong bức ảnh chụp mà em đã biết. Bé Thu đối xử với ông Sáu như đối với một người xa lạ. Khi bé Thu nhận ra ông Sáu là cha của mình và tình cha con trong em thức dậy mãnh liệt cũng là lúc ông Sáu phải trở về chiến khu. Ở căn cứ, ông Sáu dồn hết tình cảm yêu quý và sự nhớ thương cho đứa con gái của mình vào việc làm chiếc lược bằng ngà voi để tặng cô con gái bé bỏng. Trong một trận chiến, ông Sáu hi sinh, trước khi nhắm mắt, ông Sáu vẫn kịp trao cây lược ngà cho người bạn để gửi về cho bé Thu.           

– Tác phẩm đã thể hiện tình cha con sâu sắc của ông Sáu bé Thu trong hai tình huống:

  • Cuộc gặp gỡ của hai cha con sau tám năm xa cách, nhưng trớ trêu thay khi bé Thu không nhận ra ông Sáu là cha, đến khi em nhận ra và biểu lộ tình cảm thắm thiết ấy thì ông Sáu lại phải trở về chiến khu. Đây chính là tình huống cơ bản của truyện.
  • Ở căn cứ, ông Sáu dồn hết tất cả tình yêu thương và sự mong nhớ đứa dành cho bé Thu vào việc làm cây lược ngà để tặng cho con, nhưng chưa kịp gửi món quà ấy cho con gái thì ông đã hy sinh.

Nếu tình huống thứ nhất đã bộc lộ tình cảm mãnh liệt của bé Thu dành cho ông Sáu cha mình, thì tình huống thứ hai lại biểu lộ tình cảm sâu sắc của ông Sáu đối với con gái của mình.

Câu 2: Phân tích diễn biến tâm lý và tình cảm của bé Thu trong lần đầu gặp cha cuối cùng, khi ông Sáu được về phép. Qua đó hãy nhận xét về tính cách của nhân vật bé Thu và nghệ thuật miêu tả tâm lí của tác giả? (SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 202)

Lời giải tham khảo:

a)   Thái độ và hành động của bé Thu trước khi nhận ra ông Sáu là cha mình: 

–  Bé Thu tỏ ra ngờ vực và lảng tránh, khi ông Sáu càng muốn gần con thì bé Thu lại càng tỏ ra lạnh nhạt và xa cách với ông.

– Tâm lí cùng thái độ ấy của bé Thu được thể hiện qua hàng loạt những chi tiết mà người kể chuyện quan sát và thuật lại đầy sinh động: hốt hoảng, mặt tái đi, vụt chạy rồi kêu thét lên khi mới gặp ông Sáu, dùng cách gọi trống không với ông Sáu mà không chịu gọi ông là cha, nhất định không chịu nhờ ông Sáu giúp chắt nước nồi cơm to đang sôi, hất cái trứng cá mà ông Sáu gắp cho và cuối cùng khi bị ông Sáu tức giận đánh một cái thì bỏ về nhà bà ngoại, khi xuống xuồng còn cố ý khua dây cột xu “kêu rổn rảng thật to”.

⇒ Trong hoàn cảnh xa cách, đầy trắc trở do chiến tranh gây ra, bé Thu còn quá nhỏ để có thể hiểu được những tình thế khắc nghiệt và đầy éo le ấy của cuộc sống. Phản ứng tâm lý của bé Thu là hoàn toàn tự nhiên, điều này chứng tỏ em là người có cá tính mạnh mẽ, tình cảm của em sâu sắc chân thật, đồng thời em có một tình yêu ba đầy tha thiết và mãnh liệt.

b) Thái độ và hành động của bé Thu khi nhận ra ông Sáu là cha:

–  Lần đầu tiên cất tiếng gọi “ba” tiếng kêu ấy như xé, rồi “nó vừa kêu vừa chạy tới, nhanh như một con sóc, nó chạy thót lên và dang hai tay ôm chặt lấy cổ ba nó”, “nó hôn ba nó cùng khắp.

– “Nó hôn tóc, hôn cổ, hôn vai là hôn cả vết thẹo dài bên má của ba nó nữa”, rồi “hai tay nó siết chặt lấy chắc nó nghĩ hai tay không thể giữ được ba nó, nó dang cả hai chân câu chặt lấy ba nó, và đôi vai nhỏ bé của nó như run run”.

⇒ Trong giây phút phải chia tay với cha, tình yêu cùng nỗi mong nhớ với người cha xa cách lâu ngày bị dồn nén cuối cùng cũng bùng ra thật mạnh mẽ và hối hả, cuống quýt, xen lẫn cùng với sự hối hận. Chứng kiến những biểu hiện của tình cảm ấy trong cảnh ngộ cha con ông Sáu bé Thu phải chia tay, có người không cầm được nước mắt còn người kể chuyện thì cảm thấy như đang có bàn tay của ai đó đang nắm lấy trái tim mình.

c) Qua những biểu hiện tâm lý và hành động của bé Thu, tác giả đã làm nổi bật lên một số nét tính cách của nhân vật bé Thu:

– Bé Thu có một tình yêu thương cha sâu sắc, mạnh mẽ, nhưng cũng thật dứt khoát, rạch ròi, không chỉ vậy ở bé Thu còn có nét cá tính đó là sự cứng cỏi đến mức tưởng như ương ngạnh, nhưng bé Thu vẫn là một đứa trẻ hết mực yêu thương cha của mình.

– Qua những diễn biến tâm lí của bé Thu, chứng tỏ rằng tác giả là một người rất am hiểu tâm lý trẻ em, yêu mến và trân trọng những tình cảm trẻ thơ.

Câu 3: Phân tích tình cảm cha con sâu nặng ở ông Sáu đối với con đã được thể hiện qua những chi tiết, sự việc nào? Điều đó bộc lộ thêm nét đẹp gì trong tâm hồn của người cán bộ cách mạng ấy. (SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 202)

Lời giải tham khảo:

* Những ngày ông Sáu được nghỉ phép ở nhà cùng con:

– Ông Sáu xúc động mãnh liệt trong khoảnh khắc gặp lại con sau tám năm xa cách: Vội vàng, hấp tấp nhảy lên bờ gọi con, đưa tay đón con, …

– Cảm thấy đau đớn khi bé Thu không đáp lại tình cảm của mình mà sợ hãi bỏ chạy: Sầm mặt lại, hai tay buông thõng như bị gãy…

– Suốt 3 ngày nghỉ phép ông Sáu đã làm mọi cách để bé Thu thay đổi suy nghĩ: Ông không đi đâu, chỉ quanh quẩn bên con, ông không giận con mà chỉ khe khẽ lắc đầu, cười trước sự bướng bỉnh, xa lánh của con.

– Đến ngày chia tay, ông Sáu bộc lộ tình yêu con sâu nặng: anh không dám lại gần con, chỉ nhìn con bằng ánh mắt trìu mến, buồn râu.

* Khi ông Sáu phải trở lại chiến trường:

– Luôn cảm thấy ân hận và khổ tâm vì ông đã đánh đứa con gái bé bỏng của mình.

– Không quên lời hứa với con, ông Sáu hiểu mơ ước ngây thơ của con, cô bé muốn có một vật dụng để luôn nhớ tới cha mình: Ông tỉ mỉ cưa từng chiếc răng lược, cẩn thận khắc từng nét chữ “yêu nhớ tặng Thu – con của ba”. Khi nhớ tới con, ông lấy cây lược ngà mà mình làm ra ngắm nghía, mài lên mái tóc.

– Thậm chí, khi cái chết đến gần cũng không thể cướp đi được tình yêu thương của ông Sáu dành cho con: vết thương nặng trong một trận càn khiến ông kiệt sức, không trăng trối được điều gì nhưng ông vẫn dồn hết tàn lực móc cây lược trao cho đồng đội và gửi gắm đồng đội mình qua ánh mắt.

⇒ Ông Sáu chính là biểu tượng cho tình yêu thương cùng sự ân cần và sự che chở mà người cha dành cho đứa con của mình. Qua đó ta có thể thấy được sự bất tử của thứ tình cảm mang tên tình cảm cha con.

* Tác phẩm không chỉ nói lên tình cảm cha con thắm thiết, sâu nặng của hai cha con ông Sáu, mà nó còn gợi cho người đọc suy nghĩ và thấm thía những đau thương mất mát mà chiến tranh mang lại cho biết bao nhiêu con người và biết bao nhiêu gia đình.

Câu 4: Truyện được kể theo lời trần thuật của nhân vật nào? Cách chọn vai kể như vậy có tác dụng gì trong việc xây dựng nhân vật và thể hiện nội dung tư tưởng của truyện? (SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 202)

Lời giải tham khảo:

– Truyện được kể trần thuật theo lời một người bạn của ông Sáu, người đó đã chứng kiến hết những cảnh ngộ éo le của hai cha con ông.

– Tác dụng của việc kể theo lối trần thuật: 

  • Chọn nhân vật kể chuyện theo lối trần thuật khiến câu chuyện trở nên đáng tin cậy hơn.
  • Các nhân vật trong câu chuyện được nhìn nhận và đánh giá một cách khách quan.
  • Người kể chuyện có thể chủ động điều khiển nhịp kể theo trạng thái cảm xúc của mình và chủ động đưa thêm vào những ý kiến bình luận cùng suy nghĩ của bản thân để dẫn dắt sự tiếp nhận của người đọc, người nghe. 

IV. LUYỆN TẬP

Câu 1: Thái độ và hành động của bé Thu đối với ba rất trái ngược, trong những ngày đầu khi ông Sáu về thăm nhà và lúc ông sắp ra đi, nhưng vẫn nhất quán trong tính cách của nhân vật. (SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 203)

Lời giải tham khảo:

Tuy hành động của bé Thu đối với ông Sáu rất trái ngược nhưng lại nhất quán, điểm nhất quán ấy nằm ở tình yêu thương mà bé Thu dành cho ba của mình.

Trong những ngày đầu, bé Thu kiên quyết không chịu nhận ông Sáu là ba, vùng vằng với ông bởi bé Thu thấy ông Sáu không giống với hình ảnh người ba bấy lâu nay in hằn trong trí nhớ của bé qua tấm ảnh chụp chung với mẹ ⇒ bé Thu luôn mong nhớ ba của mình, cô bé luôn ghi nhớ hình ảnh người ba trong trái tim.

Khi ông Sáu sắp phải quay lại chiến khu, bé Thu đã biết ông Sáu chính là ba mình và cũng biết rằng sắp phải chia tay ba nên rất buồn, nhớ ba, không muốn để ba đi, bé Thu bắt ba hứa sẽ mua cho mình một chiếc lược ⇒ mong ngóng ngày ba quay trở về và mong được gặp lại ba.

Câu 2: Viết lại đoạn truyện kể về cuộc gặp gỡ cuối cùng của hai cha con ông Sáu theo lời hồi tưởng của một nhân vật khác (SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 203)

Lời giải tham khảo:

Tối hôm qua sau khi nghe lời giảng giải của bà ngoại một hồi, cuối cùng  tôi cũng đã hiểu ra tất cả mọi chuyện. Thì ra cái người mà tôi vẫn ruồng bỏ mấy ngày nay lại chính là ba của tôi. Tại chiến tranh đã gây nên cho ông vết sẹo mà tôi lại cứng đầu và không nhận ra ba. Buổi sáng ngày cuối cùng ba tôi còn ở nhà, tôi theo ngoại trở về, trong lòng đầy day dứt và ân hận. Nhà tôi sáng hôm ấy rất đông đủ họ hàng nội ngoại, ba tôi bận bịu tiếp khách còn tôi đứng nép vào góc nhà, tựa cửa và nhìn mọi người vây quanh người ba. Khi ấy tôi muốn chạy lại phía ba, ôm ba, gọi ba nhưng lại chỉ có thể đứng trân trân ở đấy. Đến giây phút chia tay, sau khi bắt tay hết tất cả mọi người, ba đưa mắt nhìn tôi đang đứng trong góc nhà, tôi nghe ba nói khe khẽ “Thôi! Ba đi nghe con!”. Tôi bỗng vỡ òa, nỗi nhớ ba bấy lâu nay đã không thể kìm nén được nữa, tôi thét lên “Ba…a…a…a…ba!”. Tôi ôm lấy cổ ông, vừa khóc vừa nói không muốn để cho ông đi, hai ba con ôm hôn nhau lấy nhau, tôi còn hôn lên cả vết thẹo dài bên má của ba. Ba một tay ôm tôi còn một tay thì rút khăn lau nước mắt, rồi hôn lên mái tóc của tôi và bảo “Ba đi rồi ba về với con”. Tôi vẫn không thể nào chấp nhận được sự thật rằng mình sẽ phải xa ba ngay lúc này, lỗi của tôi là đã phung phí khoảng thời gian vàng bạc bên cạnh ba những ngày vừa rồi. Nhưng biết ba phải đi kháng chiến, phải về chiến khu, không đành nhưng tôi với ba phải chia tay nhau. Trước khi ba đi, tôi mếu máo nói với ông: “Ba về! Ba mua cho con một cây lược nghe ba” sau đó từ từ tuột xuống khỏi vòng tay ba. Đó cũng chính là lần cuối tôi có thể gặp ba mình.

[ad_2]

Related Posts

🎓 GIÁO DỤC

[ad_1] Đánh giá bài viết post ContentsI. HOÀN CẢNH SÁNG TÁC VĂN BẢN “CHIẾC LƯỢC NGÀ”II. BỐ CỤC VĂN BẢN “CHIẾC LƯỢC NGÀ”III. HƯỚNG DẪN SOẠN BÀI…

🎓 HỌC TẬP © ❓ HỌC TẬP LÀ GÌ ? ❓ HỌC TẬP ĐỂ LÀM GÌ ?

[ad_1] Tập trung 🍀 Ông trời không sinh ra người đứng trên người, 🍀 Ông trời không sinh ra người đứng dưới người, 🍀 ​Tất cả do…

GIỚI THIỆU GIA ĐÌNH BẰNG TIẾNG PHÁP

[ad_1] Thành viên trong gia đình Tiếng Pháp là 1 trong những tiếng khá được thông dụng hiện nay trên thế giới. Và ở Việt Nam cũng…

SÁCH TỰ HỌC TIẾNG PHÁP

[ad_1] Take Off in French Đánh giá bài viết post Bạn dang có nhu cầu tự học tiếng pháp hoặc tìm kiếm các cuốn sách, ebook để…

SÁCH TỰ HỌC TIẾNG PHÁP

[ad_1] Take Off in French Đánh giá bài viết post Bạn dang có nhu cầu tự học tiếng pháp hoặc tìm kiếm các cuốn sách, ebook để…

SÁCH TỰ HỌC TIẾNG PHÁP

[ad_1] Take Off in French Đánh giá bài viết post Bạn dang có nhu cầu tự học tiếng pháp hoặc tìm kiếm các cuốn sách, ebook để…

Leave a Reply