IBAITAP: Bài thơ muốn nói với chúng ta điều gì? Những hình ảnh đặc sắc mà nhà thơ sử dụng trong bài là gì và chúng có tác dụng gì? Cùng ibaitap tìm hiểu bài học “Cáo bệnh, bảo mọi người” hôm nay nhé.

I. HOÀN CẢNH SÁNG TÁC BÀI THƠ CÁO BỆNH, BẢO MỌI NGƯỜI

Là bài thơ kệ duy nhất còn sót lại của Mãn Giác và được sáng tác vào năm 1096.

II. TÓM TẮT BÀI THƠ CÁO BỆNH, BẢO MỌI NGƯỜI

Là một triết lý phật giáo nhưng cũng là một quan niệm về nhân sinh. Bài thơ thể hiện cảm giác nuối tiếc thời gian, thời gian trôi tuổi già đến con người không thể sống vô nghĩa. Con người với lòng yêu đời đã có cái nhìn lạc quan về cuộc sống.

III. BỐ CỤC BÀI THƠ CÁO BỆNH, BẢO MỌI NGƯỜI

Bài thơ có thể chia thành 2 phần như sau:

• 4 câu đầu: Quy luật bất biến của cuộc sống.
• 2 câu còn lại: Quan niệm nhân sinh cao đẹp của tác giả.

IV. HƯỚNG DẪN SOẠN BÀI THƠ CÁO BỆNH, BẢO MỌI NGƯỜI

Câu 1: Hai câu thơ đầu nói lên quy luật nào của tự nhiên? Nếu đảo vị trí câu thơ thứ hai lên câu đầu thì ý thơ khác nhau như thế nào? (SGK Ngữ văn 10 tập 1- trang 141)

Lời giải chi tiết:

– Hai câu thơ đầu đã diễn tả quy luật biến đổi của thiên nhiên, cây cối biến đổi theo thời tiết. Bài thơ nói về hoa rụng trước hoa nở sau, phải chăng nhà thơ muốn nói về sự luân hồi của thiên nhiên, hoa tàn rồi hoa lại nở. Hình ảnh mùa xuân và hoa mang đến cái đẹp cùng sự ấm áp tràn đầy sức sống của thời tiết và cây cối. 

– Nếu đảo vị trí câu thứ hai lên câu đầu thì mặc dù vẫn nói lên được quy luật tuần hoá biến đổi nhưng nó sẽ là sự vận động theo quy luật xuân tới để xuân qua, hoa nở để hoa rụng chứ không theo quy luật sinh trưởng phát triển tự nhiên nữa.

Câu 2: Câu thơ 3 và 4 nói lên quy luật gì trong cuộc sống của con người? Cảm nhận về tâm trạng của tác giả qua hai câu thơ này. (SGK Ngữ văn 10 tập 1- trang 141)

Lời giải chi tiết:

Câu thơ 3 và 4 diễn tả quy luật biến đổi của cuộc đời con người, thời gian qua đi con người trải qua năm tháng cũng già đi. Đầu bạc chính là hình ảnh tượng trưng cho tuổi già. Đó là biểu hiện cụ thể nhất về sự biến đổi của con người trước thời gian. Tâm trạng của nhà thơ tiếc nuối, xót xa vì thời gian của vũ trụ thì vô thủy vô chung còn thời gian của đời người thì lại ngắn ngủi.

Câu 3: Hai câu cuối có phải là thơ tả thiên nhiên không? Câu đầu và câu cuối có mâu thuẫn không? Vì sao? Cảm nhận của anh (chị) về hình tượng cành mai trong câu thơ cuối? (SGK Ngữ văn 10 tập 1- trang 141)

Lời giải chi tiết:

Hai câu cuối của bài thơ không phải là thơ tả cảnh thiên nhiên. Câu thơ đầu và câu thơ cuối không có mâu thuẫn với nhau vì tác giả mượn việc miêu tả thiên nhiên để nói đến một quan niệm triết lý trong Phật giáo. Khi con người giác ngộ được đạo thì sẽ có sức mạnh lớn lao, vượt lên trên cả lẽ sinh diệt thông thường. Thiền sư đã đắc đạo và trở về với bản thể vĩnh hằng, không sinh, không diệt như nhành mai kia cứ tươi dẫu xuân tàn. Hình tượng cành mai đem đến cho người đọc rất nhiều cảm nhận. Theo quan niệm của người xưa thì hoa mai là loài hai chịu được giá rét của mùa đông, dẫu trong sương tuyết cành mai vẫn sẽ nở báo hiệu mùa xuân đến. Hoa mai là tượng trưng cho vẻ đẹp thanh cao và tinh khiết vượt lên trên mọi hoàn cảnh khó khăn, thử thách. Vì thế mà hình tượng hoa mai tượng trưng cho sức sống bất diệt của con người.

Câu 4: Anh (chị) hãy làm sáng tỏ lòng yêu đời và cái nhìn lạc quan của tác giả. (SGK Ngữ văn 10 tập 1- trang 141)

Lời giải chi tiết:

Bài thơ đã thể hiện rất rõ lòng yêu đời với cái nhìn đầy lạc quan của nhà thơ. Lòng yêu đời và sự lạc quan ấy được thể hiện qua cách nói khẳng định và qua các hình tượng thiên nhiên mang tới vẻ đẹp tươi tắn và gợi lên cảm nhận về sự sống bất diệt. Quy luật chung của cuộc đời là sinh- tử- sinh nhưng bài thơ lại mở đầu bằng xuân tàn và kết thúc bằng một nhanh mai tươi, đây chính là cách nhìn lạc quan. Lời kệ được viết khi nhà thơ đang bệnh nhưng nó vẫn toát lên sự bình thản yêu đời xuất phát từ tinh thần khỏe mạnh đầy bản lĩnh, nó đạt đến độ tự tại ung dung.