Taliban ( ; tiếng Pashtun: طالبان‎, chuyển tự ṭālibān, dịch nghĩa: ‘học giả’ hay ‘giáo đồ’)[46] hay Taleban (, ), tự xưng là Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan (IEA),[47] là một tổ chức quân sự và phong trào Hồi giáo Deobandi tại Afghanistan, hiện đang tiến hành Chiến tranh Afghanistan.[48][49][50] Kể từ năm 2016, thủ lĩnh của Taliban là Mawlawi Hibatullah Akhundzada.[51][52][53]

Từ năm 1996 đến 2001, Taliban nắm giữ khoảng 3/4 lãnh thổ Afghanistan và thực thi một phiên bản nghiêm ngặt của Sharia, hay luật Hồi giáo. Taliban nổi lên vào năm 1994 như một trong những phe nổi bật trong Nội chiến Afghanistan[55] và phần lớn bao gồm các sinh viên (talib) từ các khu vực Pashtun ở miền đông và miền nam Afghanistan, những người đã được học trong các trường Hồi giáo truyền thống, và đã chiến đấu trong Chiến tranh Liên Xô-Afghanistan.[56][57] Dưới sự lãnh đạo của Mohammed Omar, phong trào này lan rộng khắp hầu hết Afghanistan, tranh giành quyền lực với các lãnh chúa Mujahideen. Chế độ độc tài[58][59] Tiểu Vương quốc Hồi giáo Afghanistan được thành lập vào năm 1996 và thủ đô của Afghanistan được chuyển tới Kandahar. Taliban nắm quyền kiểm soát hầu hết Afghanistan cho đến khi bị lật đổ sau cuộc xâm lược Afghanistan do Mỹ lãnh đạo vào tháng 12 năm 2001 sau các cuộc tấn công ngày 11 tháng 9. Ở đỉnh điểm, sự công nhận chính thức về mặt ngoại giao đối với chính quyền của Taliban chỉ gồm 3 quốc gia: Pakistan, Ả Rập Xê-út và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất thừa nhận. Nhóm này sau đó tập hợp lại như một phong trào nổi dậy để chống lại chính quyền Karzai được Mỹ hậu thuẫn và ISAF do NATO lãnh đạo trong chiến tranh ở Afghanistan.

Taliban đã bị quốc tế lên án vì việc thực thi khắc nghiệt luật Hồi giáo Sharia, dẫn đến việc nhiều người Afghanistan bị đối xử tàn tệ. [ 60 ] Trong thời hạn cầm quyền từ năm 1996 đến năm 2001, Taliban và những liên minh của họ đã triển khai những cuộc thảm sát nhằm mục đích vào thường dân Afghanistan, khước từ cung ứng lương thực của Liên Hiệp Quốc cho 160.000 dân thường chết đói và thực thi chủ trương tiêu thổ, đốt cháy những vùng đất phì nhiêu to lớn và hủy hoại hàng chục nghìn ngôi nhà. [ 61 ] [ 62 ] [ 63 ] [ 64 ] [ 65 ] [ 66 ] Trong thời kỳ quản lý của mình, họ cấm những sở trường thích nghi và hoạt động giải trí như thả diều và nuôi chim làm thú cưng, [ 67 ] và phân biệt đối xử với những dân tộc thiểu số và tôn giáo. Theo Liên Hiệp Quốc, Taliban và những liên minh của họ là nguyên do gây ra 76 % thương vong cho dân thường Afghanistan trong năm 2010, 80 % vào năm 2011 và 80 % vào năm 2012. [ 68 ] [ 69 ] [ 70 ] [ 71 ] [ 72 ] [ 73 ] Taliban cũng đã tham gia vào cuộc diệt chủng văn hóa truyền thống, hủy hoại nhiều di tích lịch sử gồm có cả những tượng Phật 1500 năm tuổi nổi tiếng của Bamiyan. [ 74 ] [ 75 ] [ 76 ] [ 77 ]

Hệ tư tưởng của Taliban được mô tả là kết hợp một hình thức “sáng tạo” của luật Hồi giáo Sharia dựa trên chủ nghĩa cơ yếu Deobandi[78] và chủ nghĩa Hồi giáo chiến binh kết hợp[78] với các chuẩn mực văn hóa và xã hội Pashtun được gọi là Pashtunwali,[79][80] vì hầu hết Taliban là người của bộ lạc Pashtun.

Cộng đồng quốc tế và chính phủ nước nhà Afghanistan cáo buộc rằng Lực lượng Tình báo Liên ngành và quân đội Pakistan đã tương hỗ Taliban trong suốt thời hạn chúng xây dựng và nắm quyền, cũng như liên tục tương hỗ Taliban trong cuộc nổi dậy. Pakistan công bố rằng họ đã ngưng tổng thể sự ủng hộ dành cho nhóm này sau vụ tiến công ngày 11 tháng 9. [ 81 ] [ 82 ] [ 83 ] [ 84 ] [ 85 ] [ 86 ] Năm 2001, có 2.500 người Ả Rập dưới sự chỉ huy của thủ lĩnh Al-Qaeda Osama bin Laden đã chiến đấu cho Taliban. [ 87 ]

Từ Taliban theo tiếng Pashto, طالبان ṭālibān, nghĩa là “các sinh viên”, số nhiều của ṭālib. Đây là một từ mượn từ tiếng Ả Rập طالب ṭālib sử dụng Persian số nhiều kết thúc -an ان. Trong tiếng Ả Rập طالبان ṭālibān không có nghĩa là “học sinh/sinh viên” mà là “hai học sinh”, vì nó là một dạng kép, số nhiều trong tiếng Ả Rập là طلاب ṭullāb cố tình gây ra một số nhầm lẫn cho những người nói tiếng Ả Rập. Kể từ khi trở thành một từ mượn trong tiếng Anh, Taliban, ngoài một danh từ số nhiều đề cập đến nhóm, còn được sử dụng như một danh từ số ít đề cập đến một cá nhân. Ví dụ, John Walker Lindh đã được gọi là “Taliban người Mỹ”, chứ không phải là “Talib người Mỹ”.

Can thiệp của Liên Xô ( 1978 – 1992 )[sửa|sửa mã nguồn]

Sau khi Liên Xô can thiệp và chiếm đóng Afghanistan vào năm 1979, những chiến binh mujahideen Hồi giáo tham chiến chống lại những lực lượng Liên Xô này .Tổng thống Pakistan Muhammad Zia-ul-Haq sợ hãi rằng Liên Xô đang có kế hoạch xâm lược Balochistan, Pakistan, thế cho nên ông đã cử Akhtar Abdur Rahman đến Ả Rập Xê Út để tương hỗ cho cuộc kháng chiến của Afghanistan chống lại lực lượng chiếm đóng của Liên Xô. Một thời hạn sau, CIA của Hoa Kỳ và Tổng cục Tình báo Ả Rập Xê-út ( GID ) chuyển hỗ trợ vốn và thiết bị trải qua Cơ quan Tình báo Liên ngành Pakistan ( ISI ) cho mujahideen Afghanistan. [ 88 ]Khoảng 90.000 người Afghanistan, gồm có cả Mohammed Omar, đã được ISI của Pakistan giảng dạy trong những năm 1980. [ 89 ] Giáo sư người Anh Carole Hillenbrand Kết luận rằng Taliban đã phát sinh từ những tổ chức triển khai mujahideen do Mỹ-Ả Rập Xê-út tương hỗ : ” Phương Tây đã giúp Taliban chống lại việc Liên Xô tiếp quản Afghanistan “. [ 90 ] Gần như tổng thể ban chỉ huy khởi đầu của Taliban trước đây đã chiến đấu trong Chiến tranh Liên Xô-Afghanistan cho phe Hezb-i Islami Khalis hoặc Harakat-i Inqilab-e Islami của Mujahideen. [ 91 ]

Nội chiến Afghanistan ( 1992 – 1996 )[sửa|sửa mã nguồn]

Sau sự sụp đổ của chính sách Mohammad Najibullah do Liên Xô hậu thuẫn vào năm 1992, nhiều đảng phái chính trị Afghanistan, nhưng không phải Hezbuddin Hekmatyar với Hezb-e Islami Gulbuddin, Hizb-e Wahdat và Ittihad-i Islami, vào tháng 4 đã chấp thuận đồng ý về một độc lập và hiệp định san sẻ quyền lực tối cao, Hiệp định Peshawar, xây dựng Nhà nước Hồi giáo Afghanistan và chỉ định một chính phủ nước nhà lâm thời trong một quy trình tiến độ chuyển tiếp ; nhưng Nhà nước Hồi giáo và chính phủ nước nhà của nó đã bị tê liệt ngay từ đầu, do những nhóm đối địch đang tranh giành quyền lực tối cao tổng lực ở Kabul và Afghanistan. [ 92 ]Đảng Hezb-e Islami Gulbuddin của Hekmatyar khước từ công nhận chính phủ nước nhà lâm thời, và vào tháng 4 đã xâm nhập vào Kabul để giành chính quyền sở tại, do đó đã mở màn cuộc nội chiến. Vào tháng 5, Hekmatyar khởi đầu những cuộc tiến công chống lại lực lượng chính phủ nước nhà và Kabul. [ 93 ] Hekmatyar nhận được tương hỗ về hoạt động giải trí, kinh tế tài chính và quân sự chiến lược từ ISI của Pakistan. [ 94 ] Với sự giúp sức đó, lực lượng của Hekmatyar đã hoàn toàn có thể tàn phá 50% Kabul. [ 95 ] Iran hỗ trợ lực lượng Hizb-e Wahdat của Abdul Ali Mazari. Ả Rập Xê Út ủng hộ phe Ittihad-i Islami. [ 93 ] [ 95 ] [ 96 ] Xung đột giữa những lực lượng dân quân này cũng leo thang thành cuộc chiến tranh .
Taliban nổi lên ở thành phố Kandahar, miền nam Afghanistan vào khoảng chừng tháng 9/1994 .Việc ngừng bắn, được đại diện thay mặt của Bộ trưởng Quốc phòng mới được chỉ định của Nhà nước Hồi giáo Ahmad Shah Massoud, Tổng thống Sibghatullah Mojaddedi thương lượng và sau đó là Tổng thống Burhanuddin Rabbani ( cơ quan chính phủ lâm thời ), hoặc những quan chức từ Ủy ban Chữ thập đỏ Quốc tế ( ICRC ), nhưng những cuộc thương lượng thường đổ vỡ trong vòng vài ngày. [ 93 ] Trong khi đó, miền nam Afghanistan không nằm dưới sự trấn áp của lực lượng dân quân do quốc tế hậu thuẫn hay chính phủ nước nhà ở Kabul, mà được quản lý bởi những nhà chỉ huy địa phương như Gul Agha Sherzai và dân quân của họ. Taliban chỉ Open lần tiên phong vào tháng 8 năm 1994, công bố giải phóng Afghanistan khỏi sự chỉ huy tham nhũng lúc bấy giờ của những lãnh chúa và thiết lập một xã hội Hồi giáo thuần túy .

Taliban là một phong trào của các sinh viên tôn giáo (talib) từ các khu vực Pashtun ở miền đông và miền nam Afghanistan, những người được giáo dục trong các trường học Hồi giáo truyền thống ở Pakistan.[56] Ngoài ra còn có các sinh viên Tajik và Uzbekistan, phân biệt họ khỏi các nhóm mujahideen tập trung dân tộc hơn, mà “đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển nhanh chóng và thành công của Taliban.”[97]

Mullah Mohammad Omar vào tháng 9 năm 1994 tại quê nhà Kandahar cùng với 50 sinh viên đã xây dựng nhóm Taliban. [ 78 ] [ 98 ] [ 99 ] Omar từ năm 1992 đã theo học tại Sang-i-Hisar madrassa ở Maiwand ( phía bắc tỉnh Kandahar ). Omar không hài lòng vì luật Hồi giáo đã không được thiết lập ở Afghanistan sau khi chính sách cộng sản bị lật đổ, và giờ đây cùng với nhóm của anh đã cam kết vô hiệu những lãnh chúa và tội phạm ra khỏi Afghanistan. [ 98 ]Trong vòng vài tháng, 15.000 sinh viên, thường là người tị nạn Afghanistan, từ những trường tôn giáo hoặc madrasas – một nguồn tin gọi họ là madrasas do Jamiat Ulema-e-Islam quản lý và điều hành [ 99 ] – ở Pakistan đã tham gia nhóm .Trong Chiến tranh Lạnh, Hoa Kỳ đã chi hàng triệu USD để phân phối cho học viên Afghanistan những cuốn sách giáo khoa chứa hình ảnh đấm đá bạo lực và giáo lý Hồi giáo chiến binh nhằm mục đích thôi thúc sự phản kháng so với việc Liên Xô xâm lược Afghanistan. [ 100 ] Ngay cả Taliban cũng sử dụng những cuốn sách do Mỹ sản xuất dù đã làm trầy xước khuôn mặt con người để tuân theo quy tắc chính thống khắt khe của nó. Các sách giáo khoa được tăng trưởng vào đầu những năm 1980 dưới sự hỗ trợ vốn của Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ ( AID ) cho Đại học Nebraska-Omaha và Trung tâm Nghiên cứu Afghanistan của trường. Cơ quan này đã chi 51 triệu đô la cho những chương trình giáo dục của trường ĐH ở Afghanistan từ năm 1984 đến năm 1994. Trong thời kỳ Liên Xô chiếm đóng Afghanistan, những chỉ huy quân sự chiến lược Afghanistan đã nhu yếu sách chứa những đoạn chống Liên Xô và trẻ nhỏ được dạy đếm với những hình ảnh minh họa xe tăng, tên lửa và mìn. Khơi dậy lòng căm thù giặc ngoại xâm lúc đó tương thích với quyền lợi của Hoa Kỳ. [ 100 ] AID đã bỏ hỗ trợ vốn cho những chương trình của Afghanistan vào năm 1994 nhưng sách giáo khoa vẫn liên tục được lưu hành trong nhiều phiên bản khác nhau, ngay cả sau khi Taliban nắm chính quyền sở tại vào năm 1996. [ 100 ]
Những người Taliban bắt đầu được thôi thúc bởi sự đau khổ của người dân Afghanistan, mà họ tin là hiệu quả của những cuộc tranh giành quyền lực tối cao giữa những nhóm người Afghanistan không tuân thủ quy tắc đạo đức của đạo Hồi ; trong những trường học tôn giáo của họ, họ đã được rao giảng niềm tin vào luật Hồi giáo nghiêm khắc. [ 5 ] [ 6 ] [ 98 ]

Phong trào Pakistan[sửa|sửa mã nguồn]

Các nguồn tin nói rằng Pakistan đã tham gia rất nhiều, vào tháng 10 năm 1994, trong việc ” tạo ra ” Taliban. [ 101 ] [ 102 ] Cơ quan Tình báo Liên ngành của Pakistan ( ISI ), ủng hộ can đảm và mạnh mẽ Taliban vào năm 1994, kỳ vọng một quyền lực tối cao cầm quyền mới ở Afghanistan sẽ tạo thuận tiện cho Pakistan. [ 98 ] Ngay cả khi Taliban nhận được tương hỗ kinh tế tài chính từ Pakistan vào năm 1995 và 1996, và ngay cả khi ” sự tương hỗ của Pakistan đến từ quá trình đầu của sự sống sót của trào lưu Taliban, thì mối liên hệ rất mong manh và những công bố từ cả ISI Pakistan cũng như Taliban từ rất sớm đã chứng tỏ thực chất không thuận tiện của mối quan hệ. ISI và Pakistan nhằm mục đích mục tiêu trấn áp, trong khi giới chỉ huy Taliban giao động qua lại giữa việc giữ độc lập và duy trì sự ủng hộ. ” Những người ủng hộ chính ở Pakistan là Tướng Naseerullah Babar, người đa phần nghĩ về địa chính trị ( mở những tuyến thương mại đến Trung Á ), và Maulana Fazl-ur-Rehman của Jamiat Ulema-e-Islam ( F ), với tư cách là ” nhóm đại diện thay mặt Chủ nghĩa bãi bỏ và nhằm mục đích chống lại ảnh hưởng tác động của Islami Jama’at – e và chủ nghĩa Wahhab đang tăng trưởng. ” [ 103 ]Theo chuyên viên người Pakistan về Afghanistan Ahmed Rashid, ” từ năm 1994 đến 1999, ước tính có khoảng chừng 80.000 đến 100.000 người Pakistan được đào tạo và giảng dạy và chiến đấu ở Afghanistan ” theo phe Taliban. Peter Tomsen công bố rằng cho đến ngày 11/9, những sĩ quan quân đội Pakistan và ISI cùng với hàng nghìn nhân viên cấp dưới lực lượng vũ trang Pakistan chính quy đã tham gia vào cuộc giao tranh ở Afghanistan .Trong suốt năm 2001, 28.000 – 30.000 công dân Pakistan, 14.000 – 15.000 quân Taliban Afghanistan và 2 nghìn – 3.000 chiến binh Al-Qaeda đang chiến đấu ở Afghanistan. Tổng thống Pakistan Pervez Musharraf – khi đó còn là Tổng tham mưu trưởng quân đội – chịu nghĩa vụ và trách nhiệm cử hàng nghìn người Pakistan chiến đấu cùng với Taliban và Bin Laden chống lại lực lượng của Ahmad Shah Massoud. Một tài liệu năm 1998 của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ xác nhận ” 20 – 40 % binh lính Taliban [ chính quy ] là người Pakistan. ” [ 104 ]Vào ngày 3 tháng 11 năm 1994, Taliban tổ chức triển khai một cuộc tiến công giật mình đã xâm lăng thành công xuất sắc thành phố Kandahar. [ 98 ] Trước ngày 4 tháng 1 năm 1995, họ trấn áp 12 tỉnh của Afghanistan. [ 98 ] Lực lượng dân quân trấn áp những khu vực khác nhau thường đầu hàng mà không giao tranh. Các chỉ huy của Omar là sự trộn lẫn của những cựu chỉ huy quân đội đơn vị chức năng nhỏ và giáo viên madrassa. [ 105 ] [ 106 ] [ 107 ] [ 108 ] [ 109 ] Ở những quá trình này, Taliban nổi tiếng vì họ đã dẹp tan tham nhũng, hạn chế thực trạng vô pháp luật, và làm cho những con đường và vùng đất trở nên bảo đảm an toàn. [ 98 ]

Giai đoạn 1995 – 1996[sửa|sửa mã nguồn]

Bản đồ biểu lộ quyền trấn áp chính trị ở Afghanistan vào cuối năm 1996, sau khi Taliban chiếm KabulTrong một nỗ lực để thiết lập quyền thống trị của họ trên hàng loạt Afghanistan, Taliban đã lan rộng ra từ địa thế căn cứ Kandahar của họ và càn quét những vùng chủ quyền lãnh thổ to lớn. Đầu năm 1995, trào lưu tiến về Kabul, nhưng họ đã phải chịu thất bại nặng nề trước những lực lượng chính phủ nước nhà của Nhà nước Hồi giáo Afghanistan dưới sự chỉ huy của Ahmad Shah Massoud. Trong khi rút lui khỏi Kabul, những chiến binh Taliban khởi đầu pháo kích vào thành phố này, [ 110 ] giết chết nhiều thường dân. Các phương tiện đi lại truyền thông online đưa tin vào tháng 3 năm 1995 rằng, sau cuộc pháo kích của Taliban, họ đã mất nhiều sự tôn trọng từ người Afghanistan và chỉ được coi như là một lực lượng dân quân ” đói quyền lực tối cao ” khác. [ 111 ]Sau một loạt thất bại, Taliban đã giành được quyền trấn áp thành phố phía tây Herat vào ngày 5 tháng 9 năm 1995. Sau những cáo buộc của chính phủ nước nhà được công nhận rằng Pakistan đang tương hỗ Taliban, một ngày sau đó, một đám đông người đã tiến công đại sứ quán Pakistan ở Kabul. [ 112 ]Vào ngày 26 tháng 9 năm 1996, khi Taliban sẵn sàng chuẩn bị cho một cuộc tiến công lớn khác, Massoud đã ra lệnh rút lui trọn vẹn khỏi Kabul để liên tục kháng chiến chống Taliban ở vùng núi phía đông bắc Hindu Kush thay vì tham gia vào những trận chiến đường phố ở Kabul. Taliban tiến vào Kabul ngày 27 tháng 9 năm 1996 và xây dựng Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan. Các nhà nghiên cứu và phân tích diễn đạt Taliban khi đó đang tăng trưởng thành một lực lượng ủy nhiệm cho những quyền lợi khu vực của Pakistan. [ 95 ] [ 107 ] [ 110 ] [ 113 ] [ 114 ] [ 115 ]

Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan ( 1996 – 2001 )[sửa|sửa mã nguồn]

Mục tiêu quân sự của Taliban trong thời kỳ 1995-2001 là để trả lại trật tự của Abdur Rahman (Iron Emir) bằng cách tái lập của một quốc gia với Pashtun thống trị trong khu vực phía bắc.[116] Taliban đã tìm cách thành lập một chính phủ Hồi giáo thông qua luật pháp và trật tự cùng với việc giải thích nghiêm ngặt luật Sharia, phù hợp với trường phái luật học Hồi giáo Hanafi và các sắc lệnh tôn giáo của Mullah Omar, trên toàn bộ đất đai Afghanistan. Đến năm 1998, Tiểu vương quốc của Taliban kiểm soát 90% lãnh thổ Afghanistan.[98]

Vào tháng 12 năm 2000, UNSC trong Nghị quyết 1333, công nhận nhu yếu nhân đạo của người dân Afghanistan, lên án việc sử dụng chủ quyền lãnh thổ của Taliban để giảng dạy ” những kẻ khủng bố ” và Taliban cung ứng nơi trú ẩn bảo đảm an toàn cho Osama bin Laden, đã phát hành những lệnh trừng phạt nghiêm khắc so với Afghanistan dưới sự trấn áp của Taliban. [ 117 ] Vào tháng 10 năm 2001, Hoa Kỳ, cùng với những liên minh gồm có cả Liên minh phương Bắc Afghanistan, xâm lược Afghanistan và đánh bật Taliban ra khỏi nước này. Ban chỉ huy Taliban chạy sang Pakistan. [ 98 ]

Afghanistan trong thời kỳ Taliban quản lý[sửa|sửa mã nguồn]

Khi Taliban nắm quyền vào năm 1996, hai mươi năm cuộc chiến tranh liên tục đã tàn phá hạ tầng và nền kinh tế tài chính của Afghanistan. Không có nước hoạt động và sinh hoạt, ít điện, ít điện thoại cảm ứng, những con đường đang hoạt động giải trí hoặc nguồn cung ứng nguồn năng lượng liên tục. Các nhu yếu phẩm cơ bản như nước, thực phẩm, nhà ở và những thứ khác đang bị thiếu vắng đến mức vô vọng. Ngoài ra, cấu trúc thị tộc và mái ấm gia đình đã phân phối cho người Afghanistan một mạng lưới bảo đảm an toàn xã hội / kinh tế tài chính cũng bị thiệt hại nặng nề. Tỷ lệ tử trận ở trẻ sơ sinh ở Afghanistan là cao nhất trên quốc tế. Một phần tư tổng số trẻ nhỏ chết trước khi chúng 5 tuổi, tỷ suất cao hơn nhiều lần so với hầu hết những nước đang tăng trưởng khác. [ 106 ] [ 106 ] [ 118 ]Các tổ chức triển khai từ thiện và / hoặc tăng trưởng quốc tế ( tổ chức triển khai phi chính phủ hoặc tổ chức triển khai phi chính phủ ) cực kỳ quan trọng so với việc cung ứng thực phẩm, việc làm, tái thiết và những dịch vụ khác, nhưng Taliban tỏ ra rất hoài nghi so với ‘ sự trợ giúp ‘ mà những tổ chức triển khai đó đưa ra. Với hơn một triệu người chết trong suốt những năm cuộc chiến tranh, số mái ấm gia đình do góa phụ đứng đầu đã lên tới 98.000 người vào năm 1998. Ở Kabul, nơi một phần to lớn của thành phố đã bị tàn phá bởi những cuộc tiến công bằng tên lửa, hơn 50% trong số 1,2 hàng triệu người được hưởng lợi theo một cách nào đó từ những hoạt động giải trí của tổ chức triển khai phi chính phủ, kể cả về nước uống. Cuộc nội chiến và dòng người tị nạn không ngừng lê dài trong suốt triều đại của Taliban. Các cuộc tiến công ở thung lũng Mazar, Herat và Shomali đã khiến hơn 3/4 triệu dân thường phải sơ tán, do Taliban sử dụng giải pháp ” tiêu thổ ” để ngăn dân tiếp viện cho quân địch. [ 106 ] [ 106 ] [ 119 ]Những người ra quyết định hành động của Taliban, đặc biệt quan trọng là Mullah Omar, hiếm khi trò chuyện trực tiếp với người quốc tế không theo đạo Hồi, vì thế những nhà sản xuất viện trợ phải đối phó với những người trung gian mà sự chấp thuận đồng ý và thỏa thuận hợp tác thường bị đảo ngược. [ 106 ] Vào khoảng chừng tháng 9 năm 1997, người đứng đầu ba cơ quan của Liên Hiệp Quốc ở Kandahar đã bị trục xuất khỏi quốc gia sau khi phản đối khi một nữ luật sư của Cao ủy LHQ về người tị nạn bị buộc phải trò chuyện từ sau bức màn để người đối lập không nhìn thấy khuôn mặt của cô. [ 106 ]Khi Liên Hiệp Quốc tăng số lượng nhân viên cấp dưới phụ nữ Hồi giáo để cung ứng nhu yếu của Taliban, Taliban sau đó nhu yếu toàn bộ những nữ nhân viên cấp dưới Hồi giáo của Liên Hiệp Quốc đến Afghanistan phải được giám sát bởi một mahram hoặc một người có quan hệ huyết thống. [ 106 ] Vào tháng 7 năm 1998, Taliban đã đóng cửa ” toàn bộ những văn phòng NGO ” ở Kabul bằng vũ lực sau khi những tổ chức triển khai này khước từ chuyển đến một trường Cao đẳng Bách khoa cũ đã bị đánh bom theo lệnh. [ 120 ] Một tháng sau, những văn phòng của Liên Hiệp Quốc cũng ngừng hoạt động. [ 106 ] Khi giá lương thực tăng và thực trạng xấu đi, Bộ trưởng Kế hoạch Qari Din Mohammed lý giải sự hờ hững của Taliban so với việc mất viện trợ nhân đạo :

Người Hồi giáo chúng tôi tin rằng Chúa là Đấng Toàn năng sẽ nuôi sống mọi người bằng cách này hay cách khác. Nếu những tổ chức triển khai phi chính phủ quốc tế rời đi thì đó là quyết định hành động của họ. Chúng tôi đã không trục xuất họ. [ 121 ]

Một số ít tổ chức triển khai hoạt động giải trí ở Kandahar không phải chịu những nhu yếu tương tự như và liên tục hoạt động giải trí của họ .

Vai trò của quân đội Pakistan[sửa|sửa mã nguồn]

Taliban hầu hết được xây dựng bởi Cơ quan tình báo liên ngành của Pakistan mở màn từ năm 1994 ; ISI đã sử dụng Taliban để thiết lập một chính sách ở Afghanistan có lợi cho Pakistan, vì họ đang cố gắng nỗ lực đạt được chiều sâu kế hoạch. Kể từ khi Taliban được xây dựng, ISI và quân đội Pakistan đã tương hỗ kinh tế tài chính, phục vụ hầu cần và quân sự chiến lược. [ 137 ]Theo chuyên viên người Pakistan về Afghanistan Ahmed Rashid, ” từ năm 1994 đến 1999, ước tính có khoảng chừng 80.000 đến 100.000 người Pakistan được đào tạo và giảng dạy và chiến đấu ở Afghanistan ” theo phe Taliban. Peter Tomsen công bố rằng cho đến ngày 11/9, những sĩ quan quân đội Pakistan và ISI cùng với hàng nghìn nhân viên cấp dưới lực lượng vũ trang Pakistan chính quy đã tham gia vào cuộc giao tranh ở Afghanistan. [ 138 ] [ 139 ]Trong suốt năm 2001, theo một số ít nguồn tin quốc tế, 28.000 – 30.000 công dân Pakistan, 14.000 – 15.000 quân Taliban Afghanistan và 2 nghìn – 3.000 chiến binh Al-Qaeda đang chiến đấu chống lại lực lượng chống Taliban ở Afghanistan với tư cách là một lực lượng quân sự chiến lược mạnh khoảng chừng 45.000 người. Tổng thống Pakistan Pervez Musharraf – khi đó là Tổng tham mưu trưởng quân đội – chịu nghĩa vụ và trách nhiệm cử hàng nghìn người Pakistan chiến đấu cùng với Taliban và Bin Laden chống lại lực lượng của Ahmad Shah Massoud. Trong số khoảng chừng 28.000 công dân Pakistan đang chiến đấu ở Afghanistan, 8.000 là những chiến binh được tuyển mộ trong những madrassa nằm trong hàng ngũ Taliban thường thì. Tài liệu nói thêm rằng cha mẹ của những công dân Pakistan đó ” không biết gì về việc con họ tham gia quân sự chiến lược với Taliban cho đến khi thi thể của họ được đưa về Pakistan “. Một tài liệu năm 1998 của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ xác nhận rằng ” 20 – 40 Tỷ Lệ binh lính Taliban [ chính quy ] là người Pakistan. ” Theo báo cáo giải trình của Bộ Ngoại giao và báo cáo giải trình của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, những công dân Pakistan khác đang chiến đấu ở Afghanistan là những binh sĩ Pakistan chính quy, đặc biệt quan trọng là từ Quân đoàn Biên phòng mà còn từ quân đội tương hỗ chiến đấu trực tiếp .Ngày 1/8/1997, Taliban triển khai cuộc tiến công vào Sheberghan, địa thế căn cứ quân sự chiến lược chính của Abdul Rashid Dostum. Dostum cho biết nguyên do cuộc tiến công thành công xuất sắc là do 1500 lính biệt kích Pakistan tham gia và lực lượng không quân Pakistan cũng tương hỗ. [ 140 ]Năm 1998, Iran cáo buộc Pakistan cử không quân ném bom Mazar-i-Sharif để hỗ trợ lực lượng Taliban và trực tiếp cáo buộc quân đội Pakistan về ” tội ác cuộc chiến tranh tại Bamiyan “. Cùng năm, Nga cho biết Pakistan phải chịu nghĩa vụ và trách nhiệm về ” sự lan rộng ra quân sự chiến lược ” của Taliban ở miền bắc Afghanistan bằng cách gửi một số lượng lớn quân đội Pakistan tới đây, 1 số ít người này sau đó đã bị Mặt trận thống nhất chống Taliban bắt làm tù binh. [ 141 ] [ 142 ]Trong suốt năm 2000, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã áp đặt lệnh cấm vận vũ khí chống lại việc tương hỗ quân sự chiến lược cho Taliban, và những quan chức Liên hợp quốc nói thẳng là Pakistan. Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc ngầm chỉ trích Pakistan về việc tương hỗ quân sự chiến lược và Hội đồng Bảo an công bố nước này ” vô cùng đau khổ trước những báo cáo giải trình về sự tham gia của hàng nghìn công dân không phải là người Afghanistan trong cuộc giao tranh của phe Taliban “. Vào tháng 7 năm 2001, một số ít vương quốc, gồm có cả Hoa Kỳ, cáo buộc Pakistan ” vi phạm lệnh trừng phạt của Liên Hiệp Quốc vì viện trợ quân sự chiến lược cho Taliban “. Taliban cũng có nguồn kinh tế tài chính từ Pakistan. Riêng năm 1997, sau khi Taliban chiếm Kabul, Pakistan đã Tặng Kèm 30 triệu USD hàng viện trợ và thêm 10 triệu cho tiền lương của chính phủ nước nhà. [ 143 ] [ 144 ] [ 145 ]Trong năm 2000, MI6 báo cáo giải trình rằng ISI đang đóng vai trò tích cực trong một số ít trại giảng dạy của Al-Qaeda. ISI đã giúp kiến thiết xây dựng những trại huấn luyện và đào tạo cho cả Taliban và Al-Qaeda. Từ năm 1996 đến 2001, Al-Qaeda của Osama bin Laden và Ayman al-Zawahiri đã trở thành một nhà nước nằm trong nhà nước Taliban. Bin Laden đã cử những chiến binh Al-Qaeda Ả Rập và Trung Á tham gia đại chiến chống lại Mặt trận Thống nhất, trong số đó có Lữ đoàn 055. [ 146 ] [ 147 ] [ 148 ] [ 149 ] [ 150 ]Vai trò của quân đội Pakistan đã được giới quan sát quốc tế cũng như nhà chỉ huy chống Taliban Ahmad Shah Massoud miêu tả là một ” cuộc xâm lược đáng sợ “. [ 138 ]

Kháng chiến chống Taliban do Massoud chỉ huy[sửa|sửa mã nguồn]

Cuối năm 1996, Ahmad Shah Massoud và Abdul Rashid Dostum, vốn là những quân địch cũ, đã cùng nhau xây dựng Mặt trận Thống nhất ( Liên minh phương Bắc ) chống lại Taliban đang sẵn sàng chuẩn bị tiến công những khu vực còn lại dưới sự trấn áp của Massoud và những người dưới sự trấn áp của Dostum. Mặt trận Thống nhất gồm có những lực lượng Tajik chiếm lợi thế của Massoud và những lực lượng Dostum của người Uzbekistan, quân đội Hazara do Haji Mohammad Mohaqiq chỉ huy và những lực lượng Pashtun dưới sự chỉ huy của những chỉ huy như Abdul Haq và Haji Abdul Qadir. Các chính trị gia và nhà ngoại giao nổi tiếng của Mặt trận Thống nhất gồm có Abdul Rahim Ghafoorzai, Abdullah Abdullah và Massoud Khalili. Từ cuộc chinh phục Kabul của Taliban vào tháng 9 năm 1996 cho đến tháng 11 năm 2001, Mặt trận Thống nhất đã trấn áp khoảng chừng 30 % dân số Afghanistan tại những tỉnh như Badakhshan, Kapisa, Takhar và những phần của Parwan, Kunar, Nuristan, Laghman, Samangan, Kunduz, Ghōr và Bamyan .Trong những khu vực chịu sự trấn áp của mình, Massoud đã thiết lập những thể chế dân chủ và ký Tuyên bố Quyền của Phụ nữ. Trong khu vực Massoud, phụ nữ và trẻ em gái không phải mặc áo khoác nữ của Afghanistan. Họ được phép đi làm và đi học. Trong tối thiểu hai trường hợp đã biết, Massoud đã đích thân can thiệp chống lại những trường hợp hôn nhân gia đình cưỡng bức .

Niềm tin của chúng tôi là cả phái mạnh và phụ nữ đều được tạo ra bởi Đấng Toàn Năng. Cả hai đều có quyền bình đẳng. Phụ nữ hoàn toàn có thể theo đuổi học vấn, phụ nữ hoàn toàn có thể theo đuổi sự nghiệp và phụ nữ hoàn toàn có thể đóng một vai trò nào đó trong xã hội – giống như phái mạnh. [ 151 ] [ 152 ]— Ahmad Shah Massoud, 2001

Massoud khẳng định chắc chắn rằng ở Afghanistan phụ nữ đã phải chịu áp bức trong nhiều thế hệ. Ông nói rằng ” thiên nhiên và môi trường văn hóa truyền thống của quốc gia khiến phụ nữ cảm thấy ngột ngạt. Nhưng Taliban lại làm trầm trọng thêm điều này bằng sự áp bức “. Dự án đầy tham vọng nhất của Massoud là phá vỡ định kiến văn hóa này, đồng thời mang lại nhiều khoảng trống, tự do và bình đẳng hơn cho phụ nữ – họ sẽ có những quyền như phái mạnh .. [ 151 ]— Pepe Escobar, Massoud : From Warrior to Statesman

Truyền thống của Afghanistan sẽ cần một thế hệ trở lên để vượt qua và giáo dục sẽ là con đường đi tiếp, ông nói. Humayun Tandar, người đã tham gia với tư cách là nhà ngoại giao Afghanistan trong Hội nghị Quốc tế về Afghanistan năm 2001 tại Bonn, nói rằng ” những khắt khe về ngôn từ, sắc tộc, khu vực cũng gây trở ngại cho Massoud. Đó là nguyên do tại sao … ông ấy muốn tạo ra một sự thống nhất hoàn toàn có thể vượt qua thực trạng nơi chúng tôi đã tìm thấy chính mình và vẫn còn tìm thấy chính mình cho đến ngày này. ” Điều này cũng vận dụng cho những khắt khe của tôn giáo. Jean-José Puig diễn đạt cách Massoud thường đứng vị trí số 1 buổi cầu nguyện trước bữa ăn hoặc nhiều lúc nhờ những người theo đạo Hồi của mình dẫn dắt buổi cầu nguyện nhưng cũng không ngần ngại hỏi một người bạn Cơ đốc giáo Jean-José Puig hoặc Giáo sư Michael Barry của Đại học Princeton người Do Thái : ” Jean – José, tất cả chúng ta tin vào cùng một Chúa. Xin hãy nói cho chúng tôi lời cầu nguyện trước bữa trưa hoặc bữa tối bằng ngôn từ của chính bạn. ” [ 151 ]

Tổ chức Theo dõi Nhân quyền cho rằng không có tội phạm nhân quyền nào đối với các lực lượng dưới sự kiểm soát trực tiếp của Massoud trong khoảng thời gian từ tháng 10 năm 1996 cho đến khi xảy ra vụ ám sát Massoud vào tháng 9 năm 2001. 400.000 đến một triệu người Afghanistan đã chạy trốn khỏi Taliban đến khu vực của Massoud.[153][154][155] National Geographic kết luận trong bộ phim tài liệu Inside the Taliban: “Điều duy nhất cản đường các cuộc thảm sát của Taliban trong tương lai là Ahmad Shah Massoud.”[153]

Taliban liên tục ý kiến đề nghị trao cho Massoud một vị trí quyền lực tối cao để khiến ông ngừng sự kháng cự của mình. Massoud khước từ. Ông lý giải trong một cuộc phỏng vấn :

Taliban nói : ” Hãy đến nhận chức thủ tướng và ở bên chúng tôi “, và họ sẽ giữ chức vụ cao nhất của quốc gia, chức tổng thống. Nhưng với cái giá phải trả là gì ? ! Sự độc lạ giữa chúng tôi đa phần tương quan đến cách tâm lý của chúng tôi về những nguyên tắc của xã hội và nhà nước. Chúng tôi không hề đồng ý những điều kiện kèm theo thỏa hiệp của họ, nếu không, chúng tôi sẽ phải từ bỏ những nguyên tắc của nền dân chủ văn minh. Về cơ bản, chúng tôi chống lại mạng lưới hệ thống được gọi là ” Các Tiểu vương quốc Afghanistan “. [ 156 ]— Ahmad Shah Massoud, 2001

Mặt trận Thống nhất trong những Đề xuất vì Hòa bình đã nhu yếu Taliban tham gia một tiến trình chính trị dẫn tới những cuộc bầu cử dân chủ trên toàn nước. [ 157 ] Đầu năm 2001, Massoud vận dụng một kế hoạch mới nhằm mục đích gây áp lực đè nén quân sự chiến lược địa phương và lôi kéo chính trị toàn thế giới. Sự phẫn nộ ngày càng ngày càng tăng chống lại sự quản lý của Taliban từ tận đáy xã hội Afghanistan, gồm có cả những khu vực Pashtun. Massoud công khai minh bạch nguyên do của họ về ” sự đồng thuận thông dụng, tổng tuyển cử và dân chủ ” trên toàn quốc tế. Đồng thời, ông rất cẩn trọng để không phục sinh cơ quan chính phủ Kabul đã thất bại vào đầu những năm 1990. Ngay từ năm 1999, ông đã khởi đầu huấn luyện và đào tạo lực lượng công an mà ông đã giảng dạy đặc biệt quan trọng để giữ trật tự và bảo vệ dân thường trong trường hợp Mặt trận Thống nhất thành công xuất sắc. [ 158 ] Massoud công bố :

Taliban không phải là lực lượng được coi là bất khả chiến bại. Bây giờ họ khác xa với mọi người. Họ yếu hơn trong quá khứ. Chỉ có sự tương hỗ của Pakistan, Osama bin Laden và những nhóm cực đoan khác mới giữ chân được Taliban. Với việc ngừng tương hỗ đó, rất khó để sống sót. [ 159 ]— Ahmad Shah Massoud, 2001

Từ năm 1999 trở đi, một quy trình mới đã được khởi động bởi Tajik Ahmad Shah Massoud và Pashtun Abdul Haq để thống nhất toàn bộ những sắc tộc của Afghanistan. Trong khi Massoud thống nhất người Tajiks, Hazara và Uzbek cũng như 1 số ít chỉ huy Pashtun dưới quyền chỉ huy Mặt trận thống nhất của mình, chỉ huy Pashtun nổi tiếng Abdul Haq nhận được ngày càng nhiều người đào tẩu Pashtun Taliban vì ” sự phổ cập của Taliban có xu thế giảm “. Cả hai chấp thuận đồng ý thao tác cùng với vua Afghanistan lưu vong Zahir Shah. Các quan chức quốc tế gặp gỡ đại diện thay mặt của liên minh mới, mà Steve Coll từng đoạt giải Pulitzer gọi là ” liên minh Pashtun-Tajik vĩ đại “, đã nói, ” Thật điên rồ khi bạn có được điều này ngày thời điểm ngày hôm nay … Người Pashtun, Tajiks, Uzbek, Hazara … Tất cả họ đều sẵn sàng chuẩn bị tham gia vào quy trình này … thao tác dưới ngọn cờ của nhà vua vì một Afghanistan cân đối về sắc tộc. ” Nhà ngoại giao cấp cao và chuyên viên về Afghanistan Peter Tomsen đã viết : ” ‘ Sư tử của Kabul ‘ [ Abdul Haq ] và ‘ Sư tử của Panjshir ‘ [ Ahmad Shah Massoud ] … Haq, Massoud và Karzai, ba lãnh đạo ôn hòa số 1 của Afghanistan, hoàn toàn có thể vượt qua ranh giới phân biệt người Pashtun-không-Pashtun, người bắc – kẻ nam. ” Nhà chỉ huy cấp cao nhất của Hazara và nhà chỉ huy người Uzbekistan cũng là một phần của quy trình này. Cuối năm 2000, Massoud chính thức tập hợp liên minh mới này trong một cuộc họp ở Bắc Afghanistan để luận bàn về ” một Loya Jirga, hay một hội đồng trưởng lão truyền thống lịch sử, để xử lý thực trạng hỗn loạn chính trị ở Afghanistan “. Đó là một phần của kế hoạch độc lập Pashtun – Tajik – Hazara – Uzbek sau cuối đã thành hiện thực. Tác giả kiêm nhà báo Sebastian Junger kể lại cuộc gặp gỡ : ” Vào năm 2000, khi tôi ở đó … Tôi vô tình đến đó trong một khoảng chừng thời hạn rất mê hoặc … Massoud quy tụ những nhà chỉ huy Afghanistan từ tổng thể những nhóm sắc tộc. Họ bay từ London, Paris, Hoa Kỳ, tổng thể những vùng của Afghanistan, Pakistan, Ấn Độ. Massoud đưa tổng thể họ vào khu vực phía bắc nơi ông đang ở. Ông đã tổ chức triển khai một hội đồng gồm … những người Afghanistan nổi tiếng từ khắp nơi trên quốc tế, đến đó để luận bàn về cơ quan chính phủ Afghanistan hậu Taliban …. chúng tôi đã gặp tổng thể những người đàn ông này và phỏng vấn họ ngắn gọn. Một người là Hamid Karzai ; Tôi không biết ở đầu cuối ông ấy sẽ là ai “. [ 160 ] [ 161 ] [ 162 ] [ 163 ] [ 164 ]Vào đầu năm 2001, Ahmad Shah Massoud cùng với những nhà chỉ huy sắc tộc từ khắp Afghanistan đã phát biểu trước Nghị viện Châu Âu tại Brussels nhu yếu hội đồng quốc tế trợ giúp nhân đạo cho người dân Afghanistan. Ông công bố rằng Taliban và Al-Qaeda đã đưa ra ” một nhận thức rất sai lầm đáng tiếc về Hồi giáo ” và rằng nếu không có sự tương hỗ của Pakistan và Bin Laden, Taliban sẽ không hề duy trì chiến dịch quân sự chiến lược của họ trong vòng một năm. Trong chuyến thăm châu Âu này, Massoud cũng cảnh báo nhắc nhở rằng tình báo của ông đã tích lũy thông tin về một cuộc tiến công quy mô lớn trên đất Mỹ sắp xảy ra. quản trị Nghị viện châu Âu, Nicole Fontaine, gọi ông là ” thái cực của tự do ở Afghanistan “. [ 165 ] [ 166 ] [ 167 ] [ 168 ]Vào ngày 9 tháng 9 năm 2001, Massoud, khi đó 48 tuổi, là tiềm năng của một vụ tiến công liều chết do hai người Ả Rập đóng giả làm nhà báo tại Khwaja Bahauddin, tỉnh Takhar của Afghanistan. Massoud, người đã sống sót sau vô số vụ ám sát trong khoảng chừng thời hạn 26 năm, đã chết trên chiếc trực thăng đưa ông đến bệnh viện. Nỗ lực tiên phong nhằm mục đích ám sát của Massoud đã được Hekmatyar và hai điệp viên ISI người Pakistan thực thi vào năm 1975, khi Massoud mới 22 tuổi. Đầu năm 2001, những trinh sát của Al-Qaeda đã bị lực lượng của Massoud bắt khi cố gắng nỗ lực xâm nhập vào chủ quyền lãnh thổ của ông. [ 96 ] [ 169 ] [ 170 ] [ 171 ] Đám tang Massoud diễn ra ở một vùng quê dân dã nhưng đã có hàng trăm nghìn người đến dự .Vụ ám sát Massoud được cho là có tương quan đến vụ tiến công ngày 11 tháng 9 trên đất Mỹ khiến gần 3000 người thiệt mạng, và có vẻ như là vụ tiến công khủng bố mà Massoud đã cảnh báo nhắc nhở trong bài phát biểu trước Nghị viện châu Âu vài tháng trước đó. John P. O’Neill là chuyên viên chống khủng bố và là Trợ lý Giám đốc FBI cho đến cuối năm 2001. O’Neill đã nghỉ việc tại FBI và được đề xuất làm giám đốc bảo mật an ninh tại Trung tâm Thương mại Thế giới ( WTC ). Ông đã nhận việc làm tại WTC hai tuần trước ngày 11/9. Vào ngày 10 tháng 9 năm 2001, O’Neill nói với hai người bạn của mình, ” Đã đến ngày. Và chúng tôi đang sẵn sàng chuẩn bị cho một cái gì đó lớn lao … Một số điều đã xảy ra ở Afghanistan. [ đề cập đến vụ ám sát Massoud ] Tôi không thích cách mọi thứ đang được xếp đặt ở Afghanistan … Tôi cảm nhận được sự biến hóa và tôi nghĩ mọi thứ sẽ xảy ra … sớm thôi. ” O’Neill qua đời vào ngày 11 tháng 9 năm 2001, khi Tháp Nam sụp đổ. [ 172 ] [ 173 ]Sau ngày 11/9, quân của Mặt trận thống nhất của Massoud và quân của Mặt trận thống nhất của Abdul Rashid Dostum ( người trở về sau khi sống đời sống lưu vong ) đã đuổi Taliban ra khỏi Kabul với sự tương hỗ của không quân Mỹ trong Chiến dịch Tự do Bền vững. Từ tháng 10 đến tháng 12 năm 2001, Mặt trận Thống nhất giành quyền trấn áp hầu hết quốc gia này và đóng một vai trò quan trọng trong việc xây dựng cơ quan chính phủ lâm thời hậu Taliban dưới thời Hamid Karzai .

Lật đổ và những đại chiến tiếp theo[sửa|sửa mã nguồn]

Lính biên phòng Taliban năm 2001Vào ngày 20 tháng 9 năm 2001, Tổng thống Hoa Kỳ George W. Bush, phát biểu trước một phiên họp chung của Quốc hội, dự kiến đổ lỗi cho Al-Qaeda về những cuộc tiến công ngày 11 tháng 9, nói rằng ” sự chỉ huy của Al Qaeda có tác động ảnh hưởng lớn ở Afghanistan và tương hỗ chính sách Taliban trong việc trấn áp hầu hết quốc gia này “. Bush nói, ” Chúng tôi lên án chính sách Taliban “, và liên tục công bố, ” Tối nay Hợp chúng quốc Hoa Kỳ đưa ra những nhu yếu sau đây so với Taliban “, mà theo ông là ” không để đàm phán hoặc đàm đạo ” : [ 174 ] [ 175 ]

1. Giao nộp cho Mỹ tất cả các thủ lĩnh của Al-Qaeda
2. Trả tự do cho tất cả những công dân nước ngoài bị cầm tù oan
3. Bảo vệ các nhà báo, nhà ngoại giao và nhân viên cứu trợ nước ngoài
4. Đóng cửa ngay lập tức mọi trại huấn luyện khủng bố
5. Bàn giao mọi kẻ khủng bố và những kẻ ủng hộ chúng cho các cơ quan chức năng thích hợp
6. Cho phép Hoa Kỳ tiếp cận tất cả các trại huấn luyện khủng bố để kiểm tra

Mỹ đề xuất kiến nghị hội đồng quốc tế ủng hộ chiến dịch quân sự chiến lược nhằm mục đích lật đổ Taliban. LHQ đã phát hành hai nghị quyết về chống khủng bố sau vụ tiến công ngày 11/9. Các nghị quyết lôi kéo toàn bộ những vương quốc ” [ tăng cường ] hợp tác và triển khai khá đầy đủ những công ước quốc tế tương quan tương quan đến chống khủng bố ” và nêu rõ những khuyến nghị đồng thuận cho toàn bộ những vương quốc. [ 176 ] [ 177 ] Theo một bản tóm tắt nghiên cứu và điều tra của Thư viện Hạ viện, mặc dầu Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc ( UNSC ) không được cho phép chiến dịch quân sự chiến lược do Hoa Kỳ đứng vị trí số 1, nhưng nó ” được coi là một hình thức tự vệ hợp pháp ” ( mặc dầu không thông dụng ). theo Hiến chương Liên Hiệp Quốc “, và hội đồng ” nhanh gọn chuyển sang được cho phép hoạt động giải trí quân sự chiến lược để không thay đổi quốc gia ” sau cuộc xâm lược này. [ 178 ] Hơn nữa, vào ngày 12 tháng 9 năm 2001, NATO đã phê duyệt một chiến dịch chống lại Afghanistan như một chiến dịch tự vệ chống lại cuộc tiến công vũ trang. [ 179 ]

Cuộc xâm lược của liên quân[sửa|sửa mã nguồn]

Vào ngày 7 tháng 10 năm 2001, chưa đầy một tháng sau vụ tiến công ngày 11 tháng 9, Hoa Kỳ, với sự tương hỗ của Vương quốc Anh, Canada và những vương quốc khác, gồm có 1 số ít nước thuộc liên minh NATO, mở màn những hành vi quân sự chiến lược, ném bom những trại tương quan đến Taliban và Al-Qaeda. [ 180 ] [ 181 ] Mục đích đã nêu của những hoạt động giải trí quân sự chiến lược là vô hiệu Taliban khỏi quyền lực tối cao và ngăn ngừa việc sử dụng Afghanistan làm địa thế căn cứ hoạt động giải trí của bọn khủng bố. [ 182 ]

Các đơn vị thuộc Bộ phận Hoạt động Đặc biệt (SAD) tinh nhuệ của CIA là lực lượng Hoa Kỳ đầu tiên tiến vào Afghanistan (nhiều cơ quan tình báo của các quốc gia khác nhau đã ở trên bộ hoặc hoạt động trong nhà hát trước SAD, và SAD không phải là lực lượng quân sự về mặt kỹ thuật, mà là quân bán quân sự). Họ tham gia cùng với Mặt trận Thống nhất Afghanistan (Liên minh phương Bắc) để chuẩn bị cho sự xuất hiện tiếp theo của lực lượng Hoạt động Đặc biệt Hoa Kỳ. Mặt trận thống nhất (Liên minh phương Bắc) và SAD và Lực lượng đặc biệt đã kết hợp để lật đổ Taliban với thương vong tối thiểu của liên quân, và không sử dụng các lực lượng mặt đất thông thường. Washington Post đã nêu trong một bài xã luận của John Lehman vào năm 2006:

Điều khiến chiến dịch Afghanistan trở thành một bước ngoặt trong lịch sử Quân đội Hoa Kỳ là nó đã bị lực lượng Hoạt động Đặc biệt truy tố từ tổng thể những cơ quan, cùng với Hải quân và Không quân Hoa Kỳ, những hoạt động giải trí của Liên minh phương Bắc Afghanistan và CIA đều quan trọng như nhau và được tích hợp khá đầy đủ. Không có lực lượng lớn Lục quân hoặc Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ được sử dụng. [ 183 ]

Vào ngày 14 tháng 10, Taliban ý kiến đề nghị đàm đạo chuyển giao Osama bin Laden cho một vương quốc trung lập để đổi lấy việc ngừng ném bom, nhưng chỉ khi Taliban được cung ứng vật chứng về sự tham gia 11/9 của bin Laden. [ 184 ] Mỹ khước từ lời đề xuất này, và liên tục những hoạt động giải trí quân sự chiến lược. Mazar-i-Sharif thất thủ trước quân đội Mặt trận thống nhất của Ustad Atta Mohammad Noor và Abdul Rashid Dostum vào ngày 9 tháng 11, khiến một loạt những tỉnh thất thủ với sức kháng cự tối thiểu .Vào tháng 11 năm 2001, trước khi quân Mặt trận thống nhất đánh chiếm Kunduz dưới sự chỉ huy của Mohammad Daud Daud, hàng nghìn chỉ huy số 1 và chiến binh chính quy của Taliban và Al-Qaeda, những nhân viên cấp dưới và nhân viên cấp dưới Tình báo Liên quân Pakistan, cùng những tình nguyện viên khác và những người ưng ý trong cuộc không vận Kunduz, được những lực lượng quân sự chiến lược Hoa Kỳ xung quanh Kunduz gọi là Cuộc luân chuyển Ác ma và sau đó được sử dụng như một thuật ngữ trong những báo cáo giải trình truyền thông online, đã được sơ tán và luân chuyển ra khỏi Kunduz bằng máy bay chở hàng của Quân đội Pakistan đến những địa thế căn cứ không quân của Không quân Pakistan ở Chitral và Gilgit ở Các khu vực phía Bắc của Pakistan. [ 185 ] [ 186 ] [ 187 ] [ 188 ] [ 189 ] [ 190 ]Vào đêm ngày 12 tháng 11, Taliban bỏ Kabul rút lui về phía nam. Vào ngày 15 tháng 11, họ đã thả 8 nhân viên cấp dưới cứu trợ phương Tây sau ba tháng bị giam giữ. Đến ngày 13 tháng 11, Taliban đã rút khỏi cả Kabul và Jalalabad. Cuối cùng, vào đầu tháng 12, Taliban đã từ bỏ Kandahar, thành trì ở đầu cuối của họ, phân tán lực lượng nhưng không đầu hàng .

Các vụ giết người có chủ đích[sửa|sửa mã nguồn]

Hoa Kỳ đã thực thi những vụ giết người có chủ đích nhằm mục đích vào những thủ lĩnh Taliban, hầu hết sử dụng Lực lượng Đặc biệt và nhiều lúc là những phương tiện đi lại bay không người lái. Lực lượng Anh cũng sử dụng giải pháp tương tự như, đa phần ở tỉnh Helmand, Afghanistan. Trong Chiến dịch Herrick, những lực lượng đặc biệt quan trọng của Anh đã thực thi những cuộc tàn phá có chủ đích chống lại tối thiểu 50 chỉ huy cấp cao và địa phương của Taliban ở tỉnh Helmand. [ 191 ]Taliban cũng đã sử dụng những vụ giết người có chủ đích. Chỉ trong năm 2011, họ đã giết những thủ lĩnh chống Taliban đáng quan tâm, ví dụ điển hình như cựu Tổng thống Afghanistan Burhanuddin Rabbani, cảnh sát trưởng miền bắc Afghanistan, chỉ huy Quân đoàn 303 Pamir tinh luyện chống Taliban, Mohammad Daud Daud, và cảnh sát trưởng Kunduz, Abdul Rahman Saidkhaili. Tất cả họ đều thuộc phe Massoud của Mặt trận Thống nhất. Theo báo cáo giải trình của Vịnh Guantanamo, Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ tin rằng Taliban hoàn toàn có thể duy trì một đơn vị chức năng bí hiểm gồm 40 người được gọi là ” Jihad Kandahar “, được sử dụng cho những hoạt động giải trí bí hiểm, gồm có cả những vụ giết người có chủ đích. [ 192 ]

Trỗi dậy sau năm 2001[sửa|sửa mã nguồn]

Sau vụ tiến công ngày 11 tháng 9 năm 2001 vào Hoa Kỳ, Pakistan bị cáo buộc liên tục tương hỗ Taliban, một cáo buộc mà Pakistan bác bỏ. [ 84 ] [ 193 ]Sau khi Kabul thất thủ và rơi vào tay lực lượng chống Taliban vào tháng 11 năm 2001, lực lượng ISI đã hợp tác và trợ giúp những chiến binh Taliban đang rút lui trọn vẹn. Vào tháng 11 năm 2001, những chiến binh Taliban, Al-Qaeda và những đặc nhiệm ISI đã được sơ tán bảo đảm an toàn khỏi Kunduz trên máy bay chở hàng của Quân đội Pakistan đến những địa thế căn cứ của Không quân Pakistan ở Chitral và Gilgit ở Khu vực phía Bắc của Pakistan ( xem cuộc không vận Kunduz ). Cựu tổng thống Pakistan Pervez Musharraf đã viết trong hồi ký của mình rằng Richard Armitage, cựu thứ trưởng ngoại giao Hoa Kỳ, nói rằng Pakistan sẽ bị ” ném bom trở lại thời kỳ đồ đá ” nếu nước này liên tục ủng hộ Taliban, mặc dầu Armitage đã phủ nhận việc sử dụng từ ” thời kỳ đồ đá “. [ 185 ] [ 194 ] [ 195 ] [ 196 ] [ 197 ] [ 198 ] [ 199 ] [ 200 ] [ 201 ]
Sự tăng trưởng của một cuộc nổi dậy nhỏ của Taliban từ năm 2002 cho đến năm 2006, năm tận mắt chứng kiến sự leo thang trong những cuộc tiến công của TalibanVào tháng 5 và tháng 6 năm 2003, những quan chức cấp cao của Taliban công bố Taliban đã tập hợp lại và sẵn sàng chuẩn bị cho cuộc chiến tranh du kích nhằm mục đích đuổi lực lượng Hoa Kỳ ra khỏi Afghanistan. [ 202 ] [ 203 ] Cuối năm 2004, thủ lĩnh Taliban lúc đó đang ẩn mình là Mohammed Omar đã công bố một cuộc nổi dậy chống lại ” Mỹ và những con rối ” ( tức là những lực lượng chính phủ nước nhà Afghanistan chuyển tiếp ) để ” giành lại chủ quyền lãnh thổ của quốc gia tất cả chúng ta “. [ 204 ]

Vào ngày 29 tháng 5 năm 2006, trong khi theo trang báo Mỹ The Spokesman-Review Afghanistan đang đối mặt với “mối đe dọa ngày càng tăng từ các chiến binh Taliban vũ trang ở vùng nông thôn”, một chiếc xe tải quân sự của Mỹ trong một đoàn xe ở Kabul đã mất lái và lao thẳng vào 12 xe dân dụng, khiến một người thiệt mạng và làm sáu người bị thương. Đám đông xung quanh nổi giận và một cuộc bạo động nổ ra, kéo dài cả ngày hôm đó, kết thúc với 20 người chết và 160 người bị thương. Một phát ngôn viên của quân đội Mỹ cho biết, khi bị ném đá và có súng nổ phát ra từ một đám đông khoảng 400 người, quân đội Mỹ đã sử dụng vũ khí của họ để “tự vệ” để rời khỏi hiện trường. Một phóng viên của Financial Times ở Kabul cho rằng đây là sự bùng phát của “đất nước ngập tràn sự phẫn nộ” và “sự thù địch ngày càng gia tăng đối với người nước ngoài” đã phát triển và leo thang kể từ năm 2004, và cũng có thể bị một cuộc không kích của Mỹ. tuần trước đó ở miền nam Afghanistan giết chết 30 thường dân làm nó bùng phát, và cô cho rằng “Taliban đã trú ẩn trong các ngôi nhà dân thường”.[205][206]

Sự tương hỗ liên tục từ những bộ lạc và những nhóm du kích khác ở Pakistan, kinh doanh ma túy và số lượng nhỏ những lực lượng NATO, phối hợp với lịch sử dân tộc kháng chiến và cô lập lâu bền hơn, cho thấy rằng những lực lượng và thủ lĩnh của Taliban vẫn còn sống sót. Các cuộc tiến công tự sát và những chiêu thức khủng bố khác không được sử dụng trong năm 2001 trở nên phổ cập hơn. Các nhà quan sát cho rằng việc tận diệt cây thuốc phiện, gây tổn hại đến sinh kế của những người Afghanistan vốn phải dựa vào sản xuất của họ, và những cái chết của dân thường do những cuộc không kích đã tiếp tay cho sự trỗi dậy này. Những nhà quan sát này cho rằng chủ trương nên tập trung chuyên sâu vào ” trái tim và khối óc ” và tái thiết kinh tế tài chính, hoàn toàn có thể thu lợi từ việc chuyển từ ngăn ngừa việc trồng cây thuốc phiện sang chuyển hướng sản xuất cây thuốc phiện – để làm thuốc. [ 207 ] [ 208 ]Các nhà phản hồi khác coi việc Islamabad chuyển từ cuộc chiến tranh sang ngoại giao là một nỗ lực nhằm mục đích xoa dịu sự bất bình ngày càng tăng. [ 209 ] Do cơ cấu tổ chức chỉ huy của Taliban, vụ ám sát Mullah Dadullah vào tháng 5 năm 2007 không có ảnh hưởng tác động đáng kể nào, ngoài việc làm tổn hại đến mối quan hệ mới chớm nở với Pakistan. [ 210 ]Vào ngày 8 tháng 2 năm 2009, người chỉ huy những chiến dịch của Hoa Kỳ tại Afghanistan, Tướng Stanley McChrystal và những quan chức khác nói rằng chỉ huy của Taliban đang ở Quetta, Pakistan. [ 211 ] Đến năm 2009, một lực lượng nổi dậy can đảm và mạnh mẽ đã link lại, được gọi là Chiến dịch Al Faath, từ tiếng Ả Rập có nghĩa là ” thắng lợi ” trong kinh Koran, [ 212 ] [ 213 ] [ 214 ] dưới hình thức cuộc chiến tranh du kích. Nhóm bộ lạc Pashtun, với hơn 40 người hàng triệu thành viên ( gồm có cả người Afghanistan và người Pakistan ) đã có một lịch sử dân tộc vĩnh viễn chống lại những lực lượng chiếm đóng, thế cho nên Taliban hoàn toàn có thể chỉ gồm có một phần của lực lượng nổi dậy này. Hầu hết những chiến binh Taliban sau cuộc xâm lược là những tân binh, hầu hết được rút ra từ những madrasas địa phương .Vào tháng 12 năm 2009, Asia Times Online đưa tin rằng Taliban đã đề xuất cung ứng cho Mỹ ” sự bảo vệ pháp lý ” rằng Taliban sẽ không được cho phép Afghanistan được sử dụng để tiến công những nước khác và Mỹ đã không đưa ra phản ứng nào. [ 215 ]

Tính đến tháng 7 năm 2016, tạp chí Time của Hoa Kỳ ước tính 20% Afghanistan nằm dưới sự kiểm soát của Taliban với tỉnh Helmand ở cực nam là thành trì của họ,[216] trong khi chỉ huy liên minh Hỗ trợ kiên quyết của Hoa Kỳ và quốc tế, Tướng Nicholson vào tháng 12 năm 2016 cũng tuyên bố rằng Taliban chiếm giữ 10% đất nước này trong khi 26% diện tích Afghanistan khác bị tranh chấp giữa chính phủ Afghanistan và các nhóm nổi dậy khác nhau.[217]

Vào ngày 7 tháng 8 năm năm ngoái, Taliban đã giết khoảng chừng 50 người ở Kabul. Vào tháng 8 năm 2017, phản ứng trước một bài phát biểu thù địch của Tổng thống Mỹ Trump, một phát ngôn viên của Taliban đã phản pháo lại rằng họ sẽ liên tục chiến đấu để giải phóng Afghanistan khỏi ” những kẻ xâm lược Mỹ “. [ 218 ]
Vào tháng 1 năm 2018, một kẻ đánh bom liều chết của Taliban đã giết chết hơn 100 người ở Kabul bằng cách sử dụng một quả bom trong xe cứu thương .Đến năm 2020, sau khi Nhà nước Hồi giáo Iraq và Levant ( ISIL ) đã mất gần như tổng thể những chủ quyền lãnh thổ đã chiếm được của mình và giảm triển khai hành vi khủng bố, chuyên gia cố vấn toàn cầu Viện Kinh tế và Hòa bình đã nhận định và đánh giá : Taliban đã vượt qua ISIL để trở thành nhóm khủng bố nguy hại nhất trên quốc tế do những chiến dịch lan rộng ra chủ quyền lãnh thổ gần đây của tổ chức triển khai này. [ 219 ]Vào ngày 29 tháng 5 năm 2020, có thông tin rằng con trai của Mullah Omar là Mullah Mohammad Yaqoob hiện đang làm thủ lĩnh của Taliban sau khi nhiều thành viên Quetta Shura bị nhiễm COVID-19. [ 220 ] Trước đó, vào ngày 7 tháng 5 năm 2020, Yaqoob đã được xác nhận rằng Yaqoob đã trở thành người đứng đầu ủy ban quân sự chiến lược của Taliban, khiến Yaqoob trở thành chỉ huy quân sự chiến lược của quân nổi dậy. [ 221 ] Trong số những người bị lây nhiễm bệnh tật trong Quetta Shura, nơi liên tục tổ chức triển khai những cuộc gặp trực tiếp, có Hibatullah Akhundzada và Sirajuddin Haqqani, sau đó lần lượt là chỉ huy của mạng lưới Taliban và Haqqani. [ 220 ]
Vào giữa năm 2021, Taliban đã khởi xướng một cuộc tiến công lớn ở Afghanistan trong quy trình rút quân của Mỹ khỏi quốc gia này. Điều này đã được cho phép Taliban trấn áp hơn 50% trong số 421 Q. của Afghanistan tính đến ngày 23 tháng 7 năm 2021. [ 223 ] Đến ngày 15 tháng 8 năm 2021, tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani bỏ trốn sang quốc tế, Taliban đã trấn áp Afghanistan trọn vẹn .

Hành vi bị lên án[sửa|sửa mã nguồn]

Chiến dịch thảm sát[sửa|sửa mã nguồn]

Theo một báo cáo giải trình dài 55 trang của Liên Hiệp Quốc, Taliban, trong khi cố gắng nỗ lực củng cố quyền trấn áp so với miền bắc và miền tây Afghanistan, đã triển khai những vụ thảm sát có mạng lưới hệ thống nhằm mục đích vào dân thường. Các quan chức Liên Hiệp Quốc công bố rằng đã có ” 15 vụ thảm sát ” từ năm 1996 đến năm 2001. Họ cũng nói rằng ” chúng có tính mạng lưới hệ thống cao và toàn bộ đều có tương quan đến Bộ Quốc phòng [ Taliban ] hoặc chính Mullah Omar. ” ” Đây là những tội ác cuộc chiến tranh giống như đã xảy ra ở Bosnia và cần được truy tố trước những TANDTC quốc tế “, một quan chức Liên hợp quốc được dẫn lời nói. Các tài liệu cũng bật mý vai trò của quân đội tương hỗ Ả Rập và Pakistan trong những vụ giết người này. Cái gọi là Lữ đoàn 055 của Bin Laden chịu nghĩa vụ và trách nhiệm về những vụ giết hại hàng loạt thường dân Afghanistan. Báo cáo của Liên Hiệp Quốc trích lời ” những nhân chứng ở nhiều ngôi làng diễn đạt những chiến binh Ả Rập mang theo những con dao dài dùng để cứa cổ và lột da người “. Cuối năm 2011, cựu đại sứ của Taliban tại Pakistan, Mullah Abdul Salam Zaeef, công bố rằng hành vi gian ác dưới thời và của Taliban là ” thiết yếu “. [ 62 ] [ 63 ] [ 87 ] [ 224 ]Năm 1998, Liên Hiệp Quốc đã cáo buộc Taliban không chịu nhận gói lương thực khẩn cấp do Chương trình Lương thực Thế giới đưa đến, khiến 160.000 người đói và chết đói ” vì nguyên do chính trị và quân sự chiến lược “. [ 225 ] Liên Hiệp Quốc cho biết Taliban đang bỏ đói dân cư vì chương trình quân sự chiến lược của họ và sử dụng tương hỗ nhân đạo như một vũ khí cuộc chiến tranh .Vào ngày 8 tháng 8 năm 1998, Taliban đã triển khai một cuộc tiến công vào Mazar-i Sharif. Trong số 1500 người bị tiến công chỉ có 100 người sống sót sau cuộc giao tranh. Khi đã nắm quyền trấn áp, Taliban mở màn giết người một cách bừa bãi. Lúc đầu bắn những người trên đường phố, sau đó họ khởi đầu nhắm vào Hazaras. Phụ nữ bị hãm hiếp, và hàng nghìn người bị nhốt trong những thùng chứa và bị bỏ mặc cho chết ngạt. Cuộc thanh trừng sắc tộc này khiến khoảng chừng 5.000 đến 6.000 người chết. Tại thời gian này, mười nhà ngoại giao Iran và một nhà báo đã thiệt mạng. Iran cho rằng Taliban đã sát hại họ, đồng thời kêu gọi quân đội, tiến hành binh lính dọc biên giới với Afghanistan. Đến giữa tháng 9, đã có 250.000 nhân viên cấp dưới Iran đóng quân ở biên giới. Pakistan đứng ra làm trung gian và những thi thể đã được trao trả cho Tehran vào cuối tháng. Vụ sát hại những nhà ngoại giao được Sipah-e-Sahaba, một nhóm người Sunni Pakistan có quan hệ ngặt nghèo với ISI thực thi. Họ đốt phá vườn cây ăn trái, hoa màu và tàn phá mạng lưới hệ thống tưới tiêu, và buộc hơn 100.000 người phải rời khỏi nhà của họ với hàng trăm đàn ông, phụ nữ và trẻ nhỏ vẫn chưa được giải cứu. [ 226 ] [ 227 ] [ 228 ] [ 229 ] [ 230 ]Trong một nỗ lực lớn nhằm mục đích chiếm lại Đồng bằng Shomali ở phía bắc Kabul từ Mặt trận Thống nhất, Taliban đã giết hại dân thường một cách bừa bãi, đồng thời truy tận gốc và trục xuất người dân. Trong số những người khác, Kamal Hossein, một phóng viên báo chí đặc biệt quan trọng của Liên Hiệp Quốc, đã báo cáo giải trình về những tội ác này và những tội ác cuộc chiến tranh khác. Tại Istalif, một thị xã nổi tiếng với những mẫu sản phẩm gốm thủ công bằng tay và là nơi sinh sống của hơn 45.000 người, Taliban đã thông tin trước 24 giờ để người dân rời đi, sau đó san bằng trọn vẹn thị xã khiến người dân trở nên nghèo khó. [ 66 ] [ 231 ]Năm 1999, thị xã Bamian bị chiếm, hàng trăm người đàn ông, phụ nữ và trẻ nhỏ bị hành quyết. Những ngôi nhà bị san bằng và một số ít bị sử dụng để lao động cưỡng bức. Một vụ thảm sát khác đã diễn ra tại thị xã Yakaolang vào tháng 1 năm 2001. Ước tính có khoảng chừng 300 người đã bị sát hại, cùng với hai phái đoàn gồm những trưởng lão Hazara đã nỗ lực can thiệp. [ 232 ] [ 233 ]Đến năm 1999, Taliban đã buộc hàng trăm nghìn người tại Đồng bằng Shomali và những khu vực khác triển khai chủ trương tiêu thổ, đốt nhà, đất nông nghiệp và vườn tược. [ 66 ]

Một số chỉ huy của Taliban và al-Qaeda đã điều hành một mạng lưới buôn người, bắt cóc phụ nữ dân tộc thiểu số và bán họ làm nô lệ tình dục ở Afghanistan và Pakistan.[234] Tạp chí Time viết: “Taliban thường cho rằng những hạn chế mà họ đặt ra đối với phụ nữ thực chất là một cách tôn trọng và bảo vệ người khác phái. Hành vi của Taliban trong sáu năm họ mở rộng quyền cai trị ở Afghanistan đã làm cho tuyên bố đó trở thành sự nhạo báng. “[234]

Các mục tiêu buôn người đặc biệt là phụ nữ từ Tajik, Uzbek, Hazara và các nhóm dân tộc không phải Pashtun khác ở Afghanistan. Một số phụ nữ thà tự tử hơn là trở thành nô lệ, đã tự sát. Trong một cuộc tấn công của Taliban và al-Qaeda vào năm 1999 chỉ riêng ở Đồng bằng Shomali, hơn 600 phụ nữ đã bị bắt cóc.[234] Các chiến binh al-Qaeda Ả Rập và Pakistan, cùng với lực lượng Taliban địa phương, buộc họ vào xe tải và xe buýt.[234] Tạp chí Time viết: “Dấu vết của những phụ nữ Shomali mất tích dẫn đến Jalalabad, cách biên giới Pakistan không xa. Tại đó, theo lời kể của những người chứng kiến, những người phụ nữ bị nhốt trong trại Sar Shahi trên sa mạc. Những người đáng mong muốn hơn trong số họ đã được chọn và lấy đi. Một số được chở đến Peshawar với sự đồng lõa rõ ràng của lính biên phòng Pakistan. Những người khác được đưa đến Khost, nơi bin Laden có một số trại huấn luyện. ” Các quan chức từ các cơ quan cứu trợ cho biết, dấu vết của nhiều phụ nữ mất tích dẫn đến Pakistan, nơi họ bị bán vào các nhà thổ hoặc vào các hộ gia đình tư nhân để bị giam giữ làm nô lệ.[234]

Không phải tổng thể những chỉ huy Taliban đều tham gia vào hoạt động giải trí buôn người. Nhiều người Taliban đã phản đối những hoạt động giải trí buôn người do al-Qaeda và những chỉ huy Taliban khác triển khai. Nuruludah, một chỉ huy của Taliban, được trích dẫn nói rằng tại Đồng bằng Shomali, anh ta và 10 người của mình đã giải thoát một số ít phụ nữ đang bị những thành viên Pakistan của al-Qaeda bắt cóc. Tại Jalalabad, những chỉ huy địa phương của Taliban đã giải thoát những phụ nữ đang bị những thành viên Ả Rập của al-Qaeda giam giữ trong một trại. [ 234 ]

Đàn áp phụ nữ[sửa|sửa mã nguồn]

Sự đàn áp tàn bạo đối với phụ nữ đã diễn ra phổ biến dưới thời Taliban và phải đối mặt với sự lên án đáng kể của quốc tế.[236][237][238][239][240][241][242][242] Cảnh sát tôn giáo đã lạm dụng vô số lần và thực thi một cách thô bạo.[243] Ví dụ, Taliban đã ban hành các sắc lệnh cấm phụ nữ được học hành, buộc các cô gái phải rời trường học và cao đẳng.[244][245] Phụ nữ rời khỏi nhà bắt buộc phải có người thân nam đi cùng và bắt buộc phải mặc burqa, một loại trang phục truyền thống che toàn bộ cơ thể ngoại trừ một khe nhỏ để nhìn ra ngoài.[244][245] Những người bị buộc tội không tuân theo đã bị đánh đập công khai. Một phụ nữ trẻ tên là Sohaila bị buộc tội ngoại tình sau khi đi dạo với một người đàn ông không phải là họ hàng; Cô ấy đã bị đưa ra phạt công khai ở sân vận động Ghazi, bị đánh 100 roi.[246] Việc làm của nữ giới bị hạn chế trong lĩnh vực y tế, nơi các nhân viên y tế nam bị cấm chữa bệnh cho phụ nữ và trẻ em gái.[244] Lệnh cấm rộng rãi này đối với việc sử dụng phụ nữ đã dẫn đến việc đóng cửa trên diện rộng các trường tiểu học, vì hầu hết các giáo viên trước khi Taliban trỗi dậy đều là phụ nữ, càng hạn chế quyền tiếp cận giáo dục không chỉ đối với trẻ em gái mà còn cả trẻ em trai. Các hạn chế trở nên đặc biệt nghiêm trọng sau khi Taliban nắm quyền kiểm soát thủ đô. Ví dụ, vào tháng 2 năm 1998, cảnh sát tôn giáo buộc tất cả phụ nữ ra khỏi đường phố Kabul và ban hành các quy định mới yêu cầu mọi người bôi đen cửa sổ của họ để phụ nữ không bị nhìn thấy từ bên ngoài.[247]

Bạo lực so với dân thường[sửa|sửa mã nguồn]

Theo Liên Hiệp Quốc, Taliban và những liên minh của nó là nguyên do gây ra 76 % thương vong cho dân thường ở Afghanistan trong năm 2009, 75 % vào năm 2010 và 80 % vào năm 2011. [ 71 ] [ 248 ]Theo Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, những vụ đánh bom của Taliban và những cuộc tiến công khác đã dẫn đến thương vong dân sự ” leo thang can đảm và mạnh mẽ vào năm 2006 ” khi ” tối thiểu 669 dân thường Afghanistan thiệt mạng trong tối thiểu 350 cuộc tiến công vũ trang, hầu hết trong số đó có vẻ như được triển khai có chủ ý tập trung chuyên sâu vào những người không tham chiến. ” [ 249 ] [ 250 ]Liên Hiệp Quốc báo cáo giải trình rằng số dân thường bị giết bởi cả Taliban và lực lượng ủng hộ cơ quan chính phủ trong đại chiến đã tăng gần 50 % từ năm 2007 đến năm 2009. Số lượng dân thường cao bị Taliban giết chết một phần là do Taliban sử dụng ngày càng nhiều những thiết bị nổ tự tạo ( IED ), ” ví dụ, 16 IED đã được Taliban đưa vào những trường học nữ sinh “. [ 251 ]Năm 2009, Đại tá Richard Kemp, trước kia là Tư lệnh lực lượng Anh tại Afghanistan và là điều phối viên tình báo của cơ quan chính phủ Anh, đã đưa ra những điểm tương đương giữa giải pháp và kế hoạch của Hamas ở Gaza với kế hoạch của Taliban. Kemp đã viết :

Giống như Hamas ở Gaza, Taliban ở miền nam Afghanistan là những bậc thầy trong việc ẩn nấp phía sau dân thường và sau đó hòa tan vào trong số họ. Phụ nữ và trẻ nhỏ được huấn luyện và đào tạo và trang bị để chiến đấu, tích lũy thông tin tình báo, luân chuyển vũ khí và đạn dược giữa những trận chiến. Nữ đánh bom liều chết ngày càng thông dụng. Việc sử dụng phụ nữ để che chắn cho những tay súng khi họ giao chiến với những lực lượng NATO lúc bấy giờ đã trở nên thông thường đến mức nó được coi là phần đông không đáng được phản hồi. Trường học và nhà tại liên tục có người ẩn nấp. Lính bắn tỉa trú ẩn trong những ngôi nhà chật kín phụ nữ và trẻ nhỏ. [ 252 ] [ 253 ]— Richard Kemp, Commander of British forces in Afghanistan

Phân biệt đối xử với người theo đạo Hindu và đạo Sikh[sửa|sửa mã nguồn]

Những người theo đạo Hindu và đạo Sikh đã sống ở Afghanistan từ những thời kỳ lịch sử dân tộc và là một dân tộc thiểu số điển hình nổi bật ở Afghanistan và là những người điển hình nổi bật và tăng trưởng về mặt học thuật và kinh doanh thương mại. [ 254 ] Sau Nội chiến Afghanistan, họ mở màn di cư đến Ấn Độ và những vương quốc khác. [ 255 ] Sau khi chính sách Taliban chiếm đóng ở Afghanistan, họ áp đặt luật Sharia khắt khe và sau đó khởi đầu phân biệt đối xử với họ và dân số theo đạo Hindu và đạo Sikh giảm với vận tốc rất nhanh, đó là do họ di cư sang quốc tế phương Tây. [ 256 ] Taliban phát hành những sắc lệnh cấm người không theo đạo Hồi kiến thiết xây dựng nơi thờ tự nhưng được cho phép họ thờ phượng tại những nhà thời thánh hiện có, cấm người không theo đạo Hồi chỉ trích người Hồi giáo, ra lệnh cấm người không theo đạo Hồi xác lập rõ nhà của họ bằng cách đặt một tấm vải màu vàng trên mái nhà, cấm những người không theo đạo Hồi sống cùng nơi cư trú với những người theo đạo Hồi, và nhu yếu phụ nữ không theo đạo Hồi phải mặc một chiếc váy màu vàng có tín hiệu đặc biệt quan trọng để người Hồi giáo hoàn toàn có thể giữ khoảng cách. Theo lệnh này, đa phần vận dụng cho người theo đạo Hindu và đạo Sikh .

Bạo lực so với nhân viên cấp dưới cứu trợ và người theo Kitô giáo[sửa|sửa mã nguồn]

Taliban từ năm 2008 đến 2012 nhiều lần công bố đã ám sát những nhân viên cấp dưới y tế hoặc nhân viên cấp dưới cứu trợ phương Tây và Afghanistan ở Afghanistan, vì sợ tiêm vắc xin bại liệt cho trẻ nhỏ, hoặc vì hoài nghi rằng những ‘ nhân viên cấp dưới y tế ‘ là gián điệp, hoặc vì hoài nghi họ truyền đạo Ki tô .Vào tháng 8 năm 2008, ba phụ nữ phương Tây ( Anh, Canada, Mỹ ) thao tác cho nhóm cứu trợ ‘ Ủy ban cứu hộ cứu nạn quốc tế ‘ đã bị sát hại ở Kabul. Taliban công bố đã giết họ vì họ là gián điệp quốc tế. [ 258 ] Vào tháng 10 năm 2008, người phụ nữ người Anh Gayle Williams thao tác cho tổ chức triển khai từ thiện Phục vụ Afghanistan – tập trung chuyên sâu vào huấn luyện và đào tạo và giáo dục cho người khuyết tật – đã bị sát hại gần Kabul. Taliban công bố họ giết cô vì tổ chức triển khai của cô ” đang rao giảng đạo Cơ đốc ở Afghanistan “. [ 258 ] Trong tổng thể năm 2008 cho đến tháng 10, 29 nhân viên cấp dưới cứu trợ, 5 trong số đó không phải là người Afghanistan, đã thiệt mạng tại Afghanistan. [ 258 ]Vào tháng 8 năm 2010, Taliban công bố đã sát hại 10 nhân viên cấp dưới y tế đi qua tỉnh Badakhshan trên đường từ Kabul đến tỉnh Nuristan – nhưng cả đảng Hồi giáo Afghanistan / lực lượng dân quân Hezb-e Islami Gulbuddin đã công bố những vụ giết người đó. Các nạn nhân là sáu người Mỹ, một người Anh, một người Đức và hai người Afghanistan, thao tác cho ” tổ chức triển khai Cơ đốc giáo phi doanh thu ” tự xưng là ‘ Phái đoàn tương hỗ quốc tế ‘ ( IAM ). Taliban cho biết họ đã sát hại họ vì theo đạo Cơ đốc giáo, họ đã chiếm hữu những cuốn Kinh thánh được dịch sang tiếng Dari khi họ bị bắt. IAM sau đó đã tranh luận rằng họ ” không phải là người truyền giáo “. [ 259 ]Vào tháng 12 năm 2012, những tay súng không rõ danh tính đã giết 4 nữ nhân viên cấp dưới đảm nhiệm chống bại liệt của Liên Hiệp Quốc ở Karachi, Pakistan ; Các phương tiện đi lại truyền thông online phương Tây cho rằng có mối liên hệ với sự phản đối thẳng thắn của Taliban và những hoài nghi về ‘ tiêm phòng bại liệt ‘ như vậy. [ 260 ] Cuối cùng vào năm 2012, một chỉ huy Taliban người Pakistan ở Bắc Waziristan, Pakistan đã cấm tiêm vắc-xin bại liệt, [ 261 ] và vào tháng 3 năm 2013, chính phủ nước nhà Afghanistan buộc phải đình chỉ những nỗ lực tiêm chủng từ tỉnh Nuristan vì ảnh hưởng tác động lớn của Taliban trong tỉnh. [ 262 ] Tuy nhiên, vào tháng 5 năm 2013, những nhà chỉ huy Taliban đã biến hóa lập trường của họ về việc tiêm phòng bại liệt, nói rằng vắc xin này là cách duy nhất để ngăn ngừa bệnh bại liệt và họ sẽ thao tác với những tình nguyện viên tiêm chủng miễn là những người bị bại liệt ” không thiên vị ” và ” hòa giải với những điều kiện kèm theo khu vực, giá trị Hồi giáo và truyền thống lịch sử văn hóa truyền thống địa phương. ” [ 263 ] [ 264 ]

Hạn chế giáo dục tân tiến[sửa|sửa mã nguồn]

Trước khi Taliban lên nắm quyền, giáo dục được coi trọng ở Afghanistan và Đại học Kabul đã lôi cuốn sinh viên từ khắp châu Á và Trung Đông. Tuy nhiên, Taliban đã áp đặt những hạn chế so với giáo dục tân tiến, cấm giáo dục phái đẹp và chỉ khuyến khích những trường tôn giáo Hồi giáo và việc giảng dạy Kinh Qur’an. Khoảng 50% số trường học ở Afghanistan đã bị hủy hoại. [ 265 ] Taliban đã thực thi những cuộc tiến công tàn ác so với giáo viên và học viên và đưa ra những lời rình rập đe dọa so với cha mẹ và giáo viên. [ 266 ] Theo báo cáo giải trình của UNICEF năm 1998, 9/10 trẻ em gái và 2/3 trẻ em trai không ĐK học tại trường. Đến năm 2000, ít hơn 4-5 % trẻ nhỏ Afghanistan được học ở cấp tiểu học và thậm chí còn còn ít hơn ở cấp trung học và ĐH. [ 265 ] Các cuộc tiến công nhằm mục đích vào những cơ sở giáo dục, học viên và giáo viên cũng như việc cưỡng bức thực thi những giáo lý Hồi giáo vẫn liên tục ngay cả sau khi Taliban rút đi. Vào tháng 12/2017, Văn phòng Điều phối những Vấn đề Nhân đạo của Liên Hiệp Quốc ( OCHA ) báo cáo giải trình rằng hơn 1.000 trường học đã bị tàn phá, hư hại hoặc chiếm đóng và 100 giáo viên và học viên đã bị Taliban giết hại. [ 267 ]

Diệt chủng văn hóa truyền thống[sửa|sửa mã nguồn]

Taliban đã gây ra tội ác diệt chủng về văn hóa truyền thống cho người dân Afghanistan bằng cách tàn phá những văn bản, đồ tạo tác và tác phẩm điêu khắc lịch sử vẻ vang và văn hóa truyền thống của họ. [ 268 ]Năm 1992, Taliban tiến công và cướp phá Bảo tàng Quốc gia Afghanistan, lấy mất đi 70 % trong số 100.000 hiện vật về văn hóa truyền thống và lịch sử dân tộc Afghanistan. [ 269 ]Vào ngày 11 tháng 8 năm 1998, Taliban đã hủy hoại Thư viện Công cộng Puli Khumri. Thư viện chứa hơn 55.000 cuốn sách và những bản thảo cũ và được người Afghanistan coi là một trong những bộ sưu tập có giá trị và đẹp nhất về vương quốc và văn hóa truyền thống của họ. [ 270 ] [ 271 ]Vào ngày 2 tháng 3 năm 2001, những tượng Phật tại Bamiyan bị tàn phá bằng thuốc nổ, theo lệnh của thủ lĩnh Mullah Omar. [ 272 ] Vào tháng 10 cùng năm, Taliban đã tàn phá tối thiểu 2.750 tác phẩm thẩm mỹ và nghệ thuật cổ đại tại Bảo tàng Quốc gia Afghanistan. [ 273 ]

Afghanistan có một nền văn hóa âm nhạc phong phú, nơi âm nhạc đóng một vai trò quan trọng trong các chức năng xã hội như sinh đẻ và kết hôn và cũng đóng một vai trò lớn trong việc thống nhất một quốc gia đa dạng về sắc tộc.[274] Tuy nhiên, kể từ khi lên nắm quyền và ngay cả sau khi bị lật đổ, Taliban đã cấm tất cả các loại âm nhạc bao gồm cả âm nhạc dân gian văn hóa và đã tấn công và giết một số nhạc sĩ.[274][275][276][277]

Cấm những hoạt động giải trí đi dạo và vui chơi[sửa|sửa mã nguồn]

Trong thời kỳ quản lý của Taliban những năm 1996 – 2001, họ đã cấm nhiều hoạt động giải trí và game show vui chơi, ví dụ điển hình như bóng đá, thả diều và cờ vua. Các hoạt động giải trí vui chơi thường thì như ti vi, rạp chiếu phim, âm nhạc, VCR và những đĩa vệ tinh cũng bị cấm. [ 278 ] Có thông tin cho rằng khi trẻ nhỏ bị phát hiện đi thả diều, vốn rất thông dụng ở Afghanistan, chúng sẽ bị đánh đập. [ 67 ] Cũng nằm trong list những mẫu sản phẩm bị cấm là ” nhạc cụ và phụ kiện ” và toàn bộ những hình ảnh đại diện thay mặt của sinh vật sống. [ 274 ]

Hệ tư tưởng[sửa|sửa mã nguồn]

Hệ tư tưởng của Taliban đã được mô tả là một “hình thức sáng tạo của sharia kết hợp các tục lệ của bộ lạc Pashtun”,[279] hoặc Pashtunwali, với cách diễn giải Hồi giáo cực đoan của người Deobandi được JUI và các nhóm chia rẽ của nó ưa chuộng.[106] Hệ tư tưởng của họ là sự rời bỏ chủ nghĩa Hồi giáo của những người cai trị mujahideen chống Liên Xô và các phần tử Hồi giáo cực đoan lấy cảm hứng từ Sayyid Qutb (Ikhwan).[106]

Theo nhà báo Ahmed Rashid, tối thiểu trong những năm đầu cầm quyền, Taliban đã vận dụng Deobandi và những tín ngưỡng chống chủ nghĩa dân tộc bản địa của người Hồi giáo, đồng thời phản đối ” cấu trúc bộ lạc và phong kiến “, vô hiệu những thủ lĩnh bộ lạc hoặc phong kiến truyền thống cuội nguồn khỏi vai trò chỉ huy. [ 106 ]Taliban thực thi tráng lệ hệ tư tưởng của họ tại những thành phố lớn như Herat, Kabul và Kandahar. Nhưng ở những khu vực nông thôn, Taliban có ít quyền trấn áp trực tiếp, và thôi thúc những jirga trong làng, thế cho nên nó không thực thi tư tưởng của mình một cách khắt khe tại những vùng nông thôn. [ 280 ]

Các quy tắc Hồi giáo ( Deobandi )[sửa|sửa mã nguồn]

Chế độ Taliban giải thích luật Sharia phù hợp với trường phái luật học Hồi giáo Hanafi và các sắc lệnh tôn giáo của Mullah Omar. Taliban cấm thịt lợn và rượu, nhiều loại công nghệ tiêu dùng như âm nhạc, truyền hình, quay phim, và Internet, cũng như hầu hết các hình thức nghệ thuật như tranh vẽ hoặc nhiếp ảnh, nam và nữ tham gia thể thao, bao gồm bóng đá và cờ vua; hoạt động giải trí như thả diều và nuôi chim bồ câu hoặc các vật nuôi khác cũng bị cấm, và chim đã bị giết theo phán quyết của Taliban. Rạp chiếu phim đã bị đóng cửa và chuyển đổi công năng sử dụng lại thành nhà thờ Hồi giáo. Lễ mừng năm mới của phương Tây và Iran bị cấm. Chụp ảnh và trưng bày ảnh hoặc chân dung bị cấm, vì nó bị Taliban coi là một hình thức thờ hình tượng. Phụ nữ bị cấm đi làm, con gái bị cấm đến trường hoặc đại học, được yêu cầu phải đi xem các buổi purdah và được người thân nam đi kèm bên ngoài hộ gia đình của họ; những người vi phạm những hạn chế này sẽ bị trừng phạt. Đàn ông bị cấm cạo râu và bắt buộc phải để râu mọc và dài theo ý thích của Taliban, đồng thời mặc turban bên ngoài hộ gia đình của họ. [286] Việc cầu nguyện là bắt buộc và những người không tôn trọng nghĩa vụ tôn giáo sau khi diễn ra lễ hội đã bị bắt. Cờ bạc bị cấm, và những tên trộm bị trừng phạt bằng cách cắt cụt tay hoặc chân. Năm 2000, thủ lĩnh Taliban Mullah Omar chính thức cấm trồng cây thuốc phiện và buôn bán ma túy ở Afghanistan; [288][289] Taliban đã thành công trong việc gần như xóa sổ phần lớn sản lượng thuốc phiện (99%) vào năm 2001.[288][289][290] Dưới sự quản lý của Taliban ở Afghanistan, cả người sử dụng và buôn bán ma túy đều bị truy tố nghiêm khắc.

Taliban nhấn mạnh vấn đề giấc mơ như một phương tiện đi lại mặc khải. [ 291 ] Người Shia ở Afghanistan hầu hết gồm có nhóm dân tộc bản địa Hazara, chiếm gần 10 % dân số Afghanistan và bị đàn áp trong thời kỳ Taliban quản lý. [ 292 ] Tuy nhiên, 1 số ít tín đồ Hồi giáo dòng Shiite đã ủng hộ sự quản lý của Taliban, ví dụ điển hình như Ustad Muhammad Akbari. [ 293 ] Trong những năm gần đây, Taliban đã nỗ lực lấy lòng người Shiite, chỉ định một giáo sĩ Shiite làm thống đốc khu vực và tuyển dụng người Hazaras để chống lại ISIL-KP, nhằm mục đích tách mình khỏi nổi tiếng giáo phái trong quá khứ của họ và cải tổ quan hệ với cơ quan chính phủ Shiite của Iran. [ 294 ]Cùng với những người Hồi giáo dòng Shiite, hội đồng Cơ đốc giáo nhỏ bé cũng bị Taliban khủng bố. [ 295 ] Vào tháng 5 năm 2001, Taliban công bố sẽ ép dân số theo đạo Hindu của Afghanistan phải đeo những huy hiệu trên quần áo, điều này được so sánh với việc đối xử với người Do Thái ở Đức Quốc xã. [ 296 ] Người Sikh ở Afghanistan thường được Taliban khoan dung hơn so với người Shiite, người theo đạo Hindu và đạo Cơ đốc. [ 297 ] Những người Do Thái ở đầu cuối còn lại của Afghanistan trong thời kỳ quản lý của họ, Zablon Simintov và Isaac Levy, đều phải ngồi tù vì liên tục ” tranh cãi ” nhưng sau đó được ra tù khi những quan chức Taliban tỏ ra không dễ chịu với lập luận của họ. [ 298 ]Taliban không thích tranh luận giáo lý với những người Hồi giáo khác. ” Taliban không được cho phép những phóng viên báo chí Hồi giáo đặt câu hỏi về những sắc lệnh [ của họ ] hoặc luận bàn về cách diễn giải Kinh Qur’an. ” [ 106 ]

Ảnh hưởng văn hóa truyền thống Pashtun[sửa|sửa mã nguồn]

Taliban liên tục sử dụng truyền thống cuội nguồn bộ lạc Pashtun tiền Hồi giáo, Pashtunwali, để quyết định hành động một số ít yếu tố xã hội. Đó là trường hợp của tập tục Pashtun về việc chia đều thừa kế cho những con trai, mặc dầu Kinh Qur’an nói rõ rằng phụ nữ được nhận một nửa phần của đàn ông. [ 299 ] [ 300 ]Theo Ali A. Jalali và Lester Grau, Taliban ” đã nhận được sự ủng hộ thoáng đãng từ người Pashtun trên khắp quốc gia, những người nghĩ rằng trào lưu này hoàn toàn có thể Phục hồi lại sự thống trị vương quốc của họ. Ngay cả những tri thức Pashtun ở phương Tây, những người có tâm lý khác với Taliban trong nhiều yếu tố, cũng bày tỏ sự ủng hộ so với trào lưu này trên cơ sở thuần túy dân tộc bản địa. ” [ 301 ]

Tượng Phật Bamyan[sửa|sửa mã nguồn]

Tượng Phật cao vào năm 1963 và năm 2008 sau khi bị hủy hoạiNăm 1999, Mullah Omar đã phát hành một sắc lệnh bảo vệ bức tượng Phật ở Bamyan, hai bức tượng Phật đồ sộ được chạm khắc vào mặt bên của một vách đá ở Bamyan thung lũng trong Hazarajat khu vực miền trung Afghanistan vào thế kỷ thứ 6. Nhưng vào tháng 3 năm 2001, những bức tượng đã bị Taliban của Mullah Omar hủy hoại, theo một sắc lệnh nêu rõ : ” tổng thể những bức tượng xung quanh Afghanistan phải bị tàn phá. ” [ 302 ]Yahya Massoud, anh trai của thủ lĩnh phe chống Taliban và Ahmad Shah Massoud, nhớ lại vấn đề sau vụ tàn phá những bức tượng Phật ở Bamyan :

Đó là mùa xuân năm 2001. Tôi đang ở Thung lũng Panjshir của Afghanistan, cùng với anh trai tôi Ahmad Shah Massoud, chỉ huy của cuộc kháng chiến Afghanistan chống lại Taliban, và Bismillah Khan, người hiện đang giữ chức Bộ trưởng Nội vụ Afghanistan. Một trong những chỉ huy của chúng tôi, Chỉ huy Momin, muốn chúng tôi đi thăm 30 chiến binh Taliban đã bị bắt làm con tin sau một cuộc đấu súng. Anh trai tôi đã đồng ý chấp thuận gặp họ .Tôi nhớ rằng câu hỏi tiên phong của anh ấy tương quan đến những bức tượng Phật hàng thế kỷ đã bị Taliban cho đập phá vào tháng 3 năm đó, ngay trước cuộc gặp của chúng tôi. Hai chiến binh Taliban từ Kandahar đã tự tin vấn đáp rằng việc thờ cúng bất kể thứ gì không phải Hồi giáo là không hề đồng ý được và do đó những bức tượng này phải bị tàn phá. Anh trai tôi nhìn họ và nói, lần này bằng tiếng Pashto, ‘ Vẫn còn nhiều người thờ Mặt Trời ở quốc gia này. Bạn cũng sẽ nỗ lực đập bỏ nốt Mặt Trời và gieo rắc bóng tối trên Trái đất chứ ? ‘ [ 303 ]

Tính đồng nhất[sửa|sửa mã nguồn]

Hệ tư tưởng của Taliban không hề cố định. Trước khi chiếm được Kabul, các thành viên của Taliban đã nói về việc tránh sang một bên khi một chính phủ của “những người Hồi giáo tốt” lên nắm quyền và luật pháp cũng như trật tự được khôi phục. Quá trình ra quyết định của Taliban ở Kandahar được mô phỏng theo hội đồng bộ lạc Pashtun (jirga), cùng với những gì được cho là mô hình Hồi giáo sơ khai. Tiếp theo là cuộc thảo luận xây dựng sự đồng thuận của các tín đồ.[106]

Khi sức mạnh của Taliban lớn mạnh, Mullah Omar đưa ra các quyết định mà không hề tham khảo ý kiến của jirga và không có chuyến thăm của Omar đến các vùng khác của đất nước. Ông đã đến thăm thủ đô Kabul chỉ hai lần khi còn nắm quyền. Phát ngôn viên Taliban Mullah Wakil giải thích:

• Các quyết định dựa trên lời khuyên của Amir-ul Momineen. Đối với chúng tôi, việc tham khảo ý kiến là không cần thiết. Chúng tôi tin rằng điều này phù hợp với Sharia. Chúng tôi tuân theo quan điểm của Amir ngay cả khi anh ấy chỉ có một mình quan điểm này. Sẽ không có một nguyên thủ quốc gia. Thay vào đó sẽ là một Amir al-Mu’minin. Mullah Omar sẽ là người có thẩm quyền cao nhất và chính phủ sẽ không thể thực hiện bất kỳ quyết định nào mà ông ta không đồng ý. Các cuộc tổng tuyển cử không phù hợp với Sharia và do đó chúng tôi từ chối chúng.[304]

Một sự tăng trưởng khác của hệ tư tưởng Taliban là sắc lệnh năm 1999 của Mullah Omar lôi kéo bảo vệ những bức tượng Phật ở Bamyan và lại hủy hoại chúng vào tháng 3 năm 2001. [ 305 ]
Tác giả Ahmed Rashid cho rằng sự tàn phá và gian nan của cuộc xâm lược của Liên Xô và thời kỳ sau đó đã tác động ảnh hưởng đến hệ tư tưởng của Taliban. [ 106 ] Người ta nói rằng Taliban không gồm có những học giả được học về luật và lịch sử vẻ vang Hồi giáo. Các sinh viên tị nạn, lớn lên trong một xã hội trọn vẹn là phái mạnh, không riêng gì không được học về toán học, khoa học, lịch sử vẻ vang hoặc địa lý, mà còn không có kỹ năng và kiến thức truyền thống cuội nguồn về nông nghiệp, chăn gia súc hoặc sản xuất thủ công bằng tay mỹ nghệ, thậm chí còn không có kiến thức và kỹ năng về dòng họ bộ lạc và thị tộc của mình. [ 106 ] Trong một môi trường tự nhiên như vậy, cuộc chiến tranh có nghĩa là việc làm, tự do có nghĩa là thất nghiệp. Thống trị phụ nữ chỉ đơn thuần là khẳng định chắc chắn bản lĩnh đàn ông. Đối với sự chỉ huy của họ, chủ nghĩa cơ yếu cứng ngắc không chỉ là yếu tố nguyên tắc mà còn là sự sống còn về mặt chính trị. Các nhà chỉ huy Taliban ” nhiều lần nói với ” Rashid rằng ” nếu họ cho phụ nữ tự do hơn hoặc có thời cơ đi học, họ sẽ mất đi sự ủng hộ của cấp dưới. ” [ 106 ]
Taliban đã bị chỉ trích vì sự nghiêm khắc của họ so với những người không tuân theo những quy tắc áp đặt của họ, và việc Mullah Omar nắm giữ thương hiệu Amir al-Mu ‘ minin .Mullah Omar đã bị chỉ trích vì tự gọi mình là Amir al-Mu ‘ minin với nguyên do ông thiếu tri thức, phả hệ bộ lạc hoặc mối liên hệ với mái ấm gia đình của Nhà tiên tri. Việc lấy thương hiệu theo truyền thống cuội nguồn yên cầu sự ủng hộ của toàn bộ những ulema của quốc gia, trong khi chỉ khoảng chừng 1.200 người Mullah ủng hộ Pashtun Taliban công bố Omar là Amir. Theo Ahmed Rashid, ” không người Afghanistan nào sử dụng tước hiệu này kể từ năm 1834, khi Vua Dost Mohammed Khan nhận tước hiệu này trước khi ông công bố thánh chiến chống lại vương quốc Sikh ở Peshawar. Nhưng Dost Mohammed đang chiến đấu với người quốc tế, trong khi Omar công bố thánh chiến chống lại những người Afghanistan khác. ” [ 106 ]Một lời chỉ trích khác về việc Taliban gọi mức thuế 20 % của họ so với những xe tải chở thuốc phiện là ” zakat “, theo truyền thống cuội nguồn khoản thuế này chỉ số lượng giới hạn ở 2,5 % thu nhập khả dụng ( hoặc của cải ) của những người trả zakat. [ 106 ]Taliban đã được so sánh với người Kharijite thế kỷ thứ 7 vì đã tăng trưởng những học thuyết cực đoan khiến họ độc lạ với cả người Hồi giáo dòng Sunni và Shiʿa chính thống. Người Kharijite đặc biệt quan trọng được chú ý quan tâm vì đã vận dụng một cách tiếp cận triệt để so với takfir, theo đó họ công bố những người Hồi giáo khác là những kẻ không tin vào Chúa và do đó coi những người đó là đáng chết. [ 309 ] [ 310 ] [ 311 ]Đặc biệt, Taliban đã bị buộc tội takfir so với Shia. Sau cuộc tàn sát vào tháng 8 năm 1998, hầu hết là người Shia Hazaras không tham chiến tại Mazar-i-Sharif, Mullah Niazi, chỉ huy cuộc tiến công của Taliban và là thống đốc mới của Mazar, đã công bố từ nhà thời thánh Hồi giáo TT của Mazar :

• Năm ngoái các bạn đã nổi dậy chống lại chúng tôi và giết chúng tôi. Từ tất cả các ngôi nhà của bạn, bạn đã bắn vào chúng tôi. Bây giờ chúng tôi ở đây để giải quyết các bạn. Những người Hazara không phải là người Hồi giáo và bây giờ chúng tôi phải giết những người Hazara. Bạn chấp nhận trở thành người Hồi giáo hoặc rời khỏi Afghanistan. Bất cứ nơi nào bạn đi, chúng tôi sẽ bắt được bạn. Nếu bạn đi lên, chúng tôi sẽ túm chân kéo bạn xuống; nếu bạn ẩn bên dưới, chúng tôi sẽ túm tóc kéo bạn lên.[312]

Cho đến khi qua đời vào năm 2013, Mullah Mohammed Omar là chỉ huy tối cao của Taliban. Mullah Akhtar Mansour được bầu làm người thay thế sửa chữa anh ta vào năm năm ngoái, [ 313 ] và sau khi Mansour bị giết trong một cuộc tiến công bằng máy bay không người lái của Hoa Kỳ vào tháng 5 năm năm nay, Mawlawi Hibatullah Akhundzada trở thành chỉ huy của Taliban. [ 51 ]
Taliban khởi đầu có được thái độ thiện chí từ những người Afghanistan đã stress vì sự tham nhũng, tàn tệ và chiến đấu không ngừng của những lãnh chúa. [ 314 ] Thiện chí này không thông dụng, đặc biệt quan trọng là ở những người không phải là người Pashtun .

Năm 2001, Taliban, de jure, kiểm soát 85% Afghanistan. Trên thực tế, các khu vực thuộc quyền kiểm soát trực tiếp của nó chủ yếu là các thành phố và đường cao tốc lớn của Afghanistan. Các hãn của bộ lạc và lãnh chúa trên thực tế có quyền kiểm soát trực tiếp đối với nhiều thị trấn nhỏ, làng mạc và khu vực nông thôn.[315]

Cảnh sát Taliban tuần tra trên đường phố Herat trong một chiếc xe bán tảiRashid diễn đạt cơ quan chính phủ Taliban là ” một hội kín do Kandaharis quản lý và điều hành … huyền bí, bí hiểm và độc tài. ” [ 106 ] Họ đã không tổ chức triển khai bầu cử, như phát ngôn viên của họ lý giải :

The Sharia does not allow politics or political parties. That is why we give no salaries to officials or soldiers, just food, clothes, shoes, and weapons. We want to live a life like the Prophet lived 1400 years ago, and jihad is our right. We want to recreate the time of the Prophet, and we are only carrying out what the Afghan people have wanted for the past 14 years.[316]

Họ đã mô hình hóa quá trình ra quyết định của mình trên hội đồng bộ lạc Pashtun (jirga), cùng với những gì họ tin là mô hình Hồi giáo sơ khai. Tiếp theo là cuộc thảo luận xây dựng sự đồng thuận của các “tín đồ”.[106] Trước khi chiếm được Kabul, có tin đồn nói về việc tránh sang một bên khi một chính phủ của “những người Hồi giáo tốt” lên nắm quyền, luật pháp và trật tự được khôi phục.

Khi quyền lực của Taliban trở nên lớn mạnh, Mullah Omar đưa ra các quyết định mà không tham khảo ý kiến của jirga và không tham khảo các vùng khác của đất nước. Ông đã đến thăm thủ đô Kabul chỉ hai lần khi còn nắm quyền. Thay vì một cuộc bầu cử, tính hợp pháp của nhà lãnh đạo của họ đến từ lời thề trung thành (“Bay’ah”), mô phỏng theo Nhà tiên tri và bốn vị Caliph đầu tiên. Vào ngày 4 tháng 4 năm 1996, Mullah Omar đã lấy “Áo choàng của nhà tiên tri Mohammed” từ ngôi đền lần đầu tiên sau 60 năm. Gói mình trong tấm áo choàng này, ông đã xuất hiện trên nóc một tòa nhà ở trung tâm của Kandahar trong khi hàng trăm mullah người Pashtun ở dưới hét lên “Amir al-Mu’minin!” (Chỉ huy của những người trung thành), trong một cam kết ủng hộ. Phát ngôn viên Taliban Mullah Wakil giải thích:

Các quyết định dựa trên lời khuyên của Amir-ul Momineen. Đối với chúng tôi, việc tham khảo ý kiến là không cần thiết. Chúng tôi tin rằng điều này phù hợp với Sharia. Chúng tôi tuân theo quan điểm của Amir ngay cả khi chỉ có một mình ông ấy đưa ra quan điểm này. Sẽ không có một nguyên thủ quốc gia. Thay vào đó sẽ là một Amir al-Mu’minin. Mullah Omar sẽ là người có thẩm quyền cao nhất, và chính phủ sẽ không thể thực hiện bất kỳ quyết định nào mà ông ấy không đồng ý. Tổng tuyển cử không tương thích với Sharia và do đó chúng tôi từ chối thực hiện.[304]

Taliban rất miễn cưỡng san sẻ quyền lực tối cao, và vì trong hàng ngũ của họ người Pashtun chiếm vị thế áp đảo nên họ đã quản lý với tư cách là lãnh chúa so với hơn 60 % người Afghanistan từ những nhóm sắc tộc khác. Trong chính quyền sở tại địa phương, ví dụ điển hình như hội đồng thành phố Kabul [ 106 ] hoặc Herat, [ 106 ] những người trung thành với chủ với Taliban, không phải người dân địa phương, thống trị, ngay cả khi Taliban nói tiếng Pashto không hề tiếp xúc với khoảng chừng 50% dân số nói tiếng Dari hoặc những người không nói tiếng Pashtun. [ 106 ] Các nhà phê bình phàn nàn rằng ” sự thiếu đại diện thay mặt địa phương trong chính quyền sở tại đô thị đã khiến Taliban có vẻ như giống như một lực lượng chiếm đóng. ” [ 106 ]
Phù hợp với sự quản trị của những người Hồi giáo tiên phong, vốn là sự thiếu vắng của những thể chế nhà nước hoặc ” một phương pháp luận để chỉ huy và trấn áp ” là tiêu chuẩn ngày này ngay cả giữa những vương quốc không bị phương Tây hóa. Taliban không đưa ra thông cáo báo chí truyền thông, công bố chủ trương hay tổ chức triển khai những cuộc họp báo liên tục. Thế giới bên ngoài và hầu hết người Afghanistan thậm chí còn không biết những nhà chỉ huy của họ trông như thế nào, vì việc chụp ảnh bị cấm. [ 106 ] ” Quân đội chính quy ” giống như lashkar hoặc lực lượng dân quân bộ lạc truyền thống lịch sử với chỉ 25.000 người ( trong đó 11 Nghìn người không phải là người Afghanistan ) .Các bộ trưởng liên nghành và đại biểu trong nội những là những người có ” nền giáo dục madrasah “. Một số người trong số họ, ví dụ điển hình như Bộ trưởng Bộ Y tế và Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, hầu hết là những chỉ huy quân sự chiến lược, những người rời bỏ những chức vụ hành chính của họ để chiến đấu khi thiết yếu. Những cuộc đảo ngược quân sự chiến lược đã khiến họ bị mắc kẹt lại hoặc dẫn đến cái chết của họ đã làm ngày càng tăng sự hỗn loạn trong chính quyền sở tại vương quốc. [ 106 ] Ở cấp vương quốc, ” toàn bộ những quan chức cấp cao người Tajik, Uzbek và Hazara ” đều được thay thế sửa chữa ” bằng người Pashtun, mặc dầu có đủ tiêu chuẩn hay không. ” Do đó, những bộ ” nói chung đã ngừng hoạt động giải trí. ” [ 106 ]Bộ Tài chính không có ngân sách hay ” chuyên viên kinh tế tài chính hay chủ ngân hàng nhà nước có trình độ “. Mullah Omar lấy và phát tiền mặt mà không cần sổ sách kế toán .
Theo lời khai của những người bị bắt giữ ở Guantanamo trước Tòa án xét duyệt thực trạng chiến đấu của họ, Taliban, ngoài việc bắt những phái mạnh nhập ngũ, còn bắt cả những người đàn ông tham gia vào dịch vụ dân sự. [ 317 ]
thị trường tiền tệ Kabul phản ứng tích cực trong những tuần tiên phong Taliban chiếm đóng ( 1996 ). Nhưng tiền Afghani nhanh gọn bị mất giá trị. Taliban đánh thuế 50 % so với bất kỳ công ty nào hoạt động giải trí trong nước, và những ai không trả thuế được sẽ bị tiến công. Taliban cũng đánh thuế nhập khẩu 6 % so với bất kể thứ gì được đưa vào trong nước, và đến năm 1998 đã trấn áp được những trường bay chính và những cửa khẩu biên giới, điều này được cho phép họ thiết lập độc quyền so với mọi hoạt động giải trí thương mại. Đến năm 2001 thu nhập trung bình đầu người của 25 triệu người còn dưới 200 đô la, và quốc gia gần như sụp đổ trọn vẹn về kinh tế tài chính. Tính đến năm 2007, nền kinh tế tài chính đã mở màn hồi sinh, với dự trữ ngoại hối ước tính là 3 tỷ đô la và vận tốc tăng trưởng kinh tế tài chính tăng 13 %. [ 241 ] [ 318 ] [ 319 ] [ 320 ] [ 321 ] [ 322 ]
Thuốc phiện trong nhà kho bảo đảm an toàn của Taliban ở HelmandTheo hiệp ước Quá cảnh giữa Afghanistan và Pakistan, một mạng lưới buôn lậu khổng lồ đã tăng trưởng. Nó có lệch giá ước tính là 2,5 tỷ đô la với Taliban nhận được từ 100 triệu đến 130 triệu đô la Mỹ mỗi năm. Các hoạt động giải trí này cùng với hoạt động giải trí kinh doanh từ Lưỡi liềm vàng đã hỗ trợ vốn cho đại chiến ở Afghanistan và cũng có tính năng phụ là hủy hoại những ngành công nghiệp mới xây dựng ở Pakistan. Ahmed Rashid cũng lý giải rằng Thương mại quá cảnh Afghanistan được Pakistan đồng ý chấp thuận là ” nguồn thu chính thức lớn nhất của Taliban. ” [ 323 ] [ 324 ] [ 325 ]

Giữa năm 1996 và 1999 Mullah Omar đảo ngược ý kiến của mình về việc buôn bán ma túy, rõ ràng vì nó chỉ gây hại đến kafirs. Taliban kiểm soát 96% các cánh đồng anh túc của Afghanistan và biến thuốc phiện trở thành nguồn đánh thuế lớn nhất. Thuế xuất khẩu thuốc phiện trở thành một trong những nguồn thu chính của Taliban và nền kinh tế thời chiến của họ. Theo Rashid, “tiền bán ma túy đã tài trợ vũ khí, đạn dược và nhiên liệu cho chiến tranh.” Trên tờ New York Times, Bộ trưởng Tài chính của Mặt trận Thống nhất, Wahidullah Sabawoon, tuyên bố Taliban không có ngân sách hàng năm nhưng họ “dường như chi 300 triệu USD mỗi năm, gần như tất cả cho chiến tranh.” Ông nói thêm rằng Taliban ngày càng dựa vào ba nguồn tiền: “cây thuốc phiện, người Pakistan và bin Laden.”[325]

Về phương diện kinh tế tài chính, có vẻ như như Omar có ít sự lựa chọn, vì cuộc cuộc chiến tranh tiêu tốn liên tục lê dài với Liên minh phương Bắc, thu nhập từ việc liên tục sản xuất thuốc phiện là toàn bộ những gì giúp quốc gia này thoát khỏi nạn đói. Đến năm 2000, Afghanistan chiếm khoảng chừng 75 % nguồn cung thuốc phiện của quốc tế và vào năm 2000, ước tính đã trồng được 3276 tấn thuốc phiện từ việc trồng cây thuốc phiện trên 82.171 ha đất. Vào thời gian này, Omar đã trải qua một sắc lệnh cấm trồng cây thuốc phiện, và sản lượng đã giảm xuống ước tính 74 tấn từ việc trồng cây thuốc phiện trên 1.685 ha. Nhiều nhà quan sát cho rằng lệnh cấm – vốn được đưa ra nhằm mục đích yên cầu sự công nhận của quốc tế tại Liên Hiệp Quốc – chỉ được phát hành nhằm mục đích mục tiêu tăng giá thuốc phiện và tăng doanh thu từ việc bán những kho dự trữ thuốc phiện lớn hiện có sẵn. Năm 1999 Afghanistan đã thu được một vụ mùa kỷ lục và tiếp theo là một vụ thu hoạch năm 2000 thấp hơn nhưng vẫn lớn. Taliban liên tục kinh doanh kho thuốc phiện đã tích góp được trong năm 2000 và 2001. Năm 2002, Liên Hiệp Quốc đã đề cập đến ” sự sống sót của một lượng lớn thuốc phiện được tích góp trong những năm thu hoạch bội thu trước đây. ” Vào tháng 9 năm 2001 – trước cuộc tiến công ngày 11 tháng 9 chống lại Hoa Kỳ – Taliban được cho là đã ra lệnh cho nông dân Afghanistan gieo hạt thuốc phiện một lần nữa. [ 325 ] [ 326 ] [ 327 ] [ 328 ]Ngoài ra còn có thiệt hại về thiên nhiên và môi trường so với quốc gia này. Nạn phá rừng là rất nghiêm trọng do kinh doanh gỗ trái phép với hàng trăm mẫu rừng thông và tuyết tùng ở tỉnh Kunar và Paktya bị phá sạch. Trên khắp quốc gia, hàng triệu mẫu đất rừng đã bị khai thác để phân phối gỗ cho thị trường Pakistan, và không có nỗ lực tái trồng rừng, điều này đã dẫn đến thiệt hại môi trường tự nhiên đáng kể. Đến năm 2001, khi Chính quyền lâm thời Afghanistan nắm quyền, hạ tầng của quốc gia đã đổ nát, Viễn thông thất bại, mạng lưới đường đi bộ bị tàn phá và một số ít tòa nhà của Bộ Tài chính rơi vào thực trạng hư hỏng đến mức một số ít tòa nhà đang bên bờ vực sụp đổ. Vào ngày 6 tháng 7 năm 1999, khi đó tổng thống Bill Clinton đã ký sắc lệnh hành pháp số 13129 có hiệu lực hiện hành. Lệnh này đã triển khai một lệnh cấm trọn vẹn so với bất kể hoạt động giải trí kinh doanh nào giữa Mỹ và chính sách Taliban và vào ngày 10 tháng 8, họ đã đóng băng 5 triệu bảng Anh gia tài của hãng hàng không Ariana. Vào ngày 19 tháng 12 năm 2000, nghị quyết 1333 của Liên hợp quốc đã được trải qua. Nội dung nghị quyết lôi kéo ngừng hoạt động toàn bộ gia tài và đóng cửa bất kể văn phòng nào thuộc về Taliban trên toàn bộ những bang của Mỹ. Điều này gồm có những văn phòng của Ariana Afghanistan Airlines. Năm 1999, Liên Hiệp Quốc đã trải qua nghị quyết 1267 cấm tổng thể những chuyến bay quốc tế của Ariana ngoài những thiên chức nhân đạo đã được phê duyệt trước. [ 329 ] [ 330 ] [ 331 ] [ 332 ] [ 333 ] [ 334 ] [ 335 ] [ 336 ]Theo đơn kiện, được đệ trình vào tháng 12 năm 2019 tại Tòa án Quận DC đại diện thay mặt cho những mái ấm gia đình Gold Star, 1 số ít nhà thầu quốc phòng Hoa Kỳ tương quan đến Afghanistan đã triển khai ” những khoản thanh toán giao dịch tiền bảo kê ” phạm pháp cho Taliban, hỗ trợ vốn cho một ” cuộc nổi dậy khủng bố do Taliban chỉ huy ” mà đã giết chết hoặc làm bị thương hàng ngàn người Mỹ ở Afghanistan. [ 337 ] [ 338 ] Năm 2009, Ngoại trưởng Hillary Clinton khi đó nói rằng ” tiền bảo kê ” là ” một trong những nguồn hỗ trợ vốn chính cho Taliban. ” [ 339 ]

Quan hệ quốc tế[sửa|sửa mã nguồn]

Trong thời hạn nắm quyền ( 1996 – 2001 ), khi ở đỉnh điểm thống trị 90 % diện tích quy hoạnh Afghanistan, chính sách Taliban, hay ” Các Tiểu vương quốc Hồi giáo của Afghanistan “, chỉ được ba vương quốc : Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Pakistan và Ả Rập Xê-út công nhận ngoại giao., tổng thể những nước này đều cung ứng viện trợ đáng kể cho Taliban. Các vương quốc khác, gồm có cả Liên Hiệp Quốc, đã công nhận chính phủ nước nhà của Nhà nước Hồi giáo Afghanistan ( 1992 – 2002 ) ( những bộ phận của Mặt trận thống nhất, còn được gọi là Liên minh phương Bắc ) là cơ quan chính phủ hợp pháp của Afghanistan. Về quan hệ với phần còn lại của quốc tế, Tiểu vương quốc Afghanistan của Taliban giữ chủ trương khác biệt : ” Taliban tin cậy vào việc không can thiệp vào việc làm của những vương quốc khác và tương tự như mong ước không có sự can thiệp từ bên ngoài vào việc làm nội bộ của quốc gia mình ” .

Cấp vương quốc[sửa|sửa mã nguồn]

Ả rập Xê út[sửa|sửa mã nguồn]

Ả rập Xê út đã bị cáo buộc tương hỗ Taliban. [ 341 ] Trong một bức điện ngoại giao tháng 12 năm 2009 gửi đến những nhân viên cấp dưới Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ ( được công khai minh bạch trong vụ rò rỉ điện tín ngoại giao vào năm sau ), Ngoại trưởng Hoa Kỳ Hillary Clinton lôi kéo những nhà ngoại giao Hoa Kỳ tăng cường nỗ lực ngăn ngừa tiền từ những vương quốc Ả Rập vùng Vịnh chuyển cho những kẻ khủng bố ở Pakistan và Afghanistan, viết rằng ” Các nhà hỗ trợ vốn ở Ả rập Xê út là nguồn hỗ trợ vốn quan trọng nhất cho những nhóm khủng bố Sunni trên toàn quốc tế ” và ” Cần phải làm nhiều hơn nữa vì Ả rập Xê út vẫn là cơ sở tương hỗ kinh tế tài chính quan trọng cho al-Qaeda, Taliban, LeT và những nhóm khủng bố khác. ” [ 342 ]
Ấn Độ đã không công nhận chính sách Taliban ở Afghanistan và thay vào đó duy trì quan hệ kế hoạch và quân sự chiến lược ngặt nghèo với Liên minh phương Bắc để kiềm chế sự trỗi dậy của Taliban trong những năm 1990. Ấn Độ là một trong những liên minh thân cận nhất của cựu tổng thống Afghanistan Mohammad Najibullah và lên án can đảm và mạnh mẽ việc Taliban hành quyết công khai minh bạch ông. Pakistan và những nhóm chiến binh có trụ sở tại Kashmir được cho là có quan hệ với Taliban trong lịch sử dân tộc đã từng tham gia vào cuộc nổi dậy ở Kashmir nhằm mục đích chống lại lực lượng bảo mật an ninh Ấn Độ. [ 343 ] [ 344 ] [ 345 ] [ 346 ]

Vào tháng 12 năm 1999, Chuyến bay 814 của Hãng hàng không Ấn Độ trên đường từ Kathmandu đến Delhi đã bị cướp và đưa đến Kandahar. Taliban đã di chuyển dân quân đến gần chiếc máy bay bị cướp, được cho là để ngăn lực lượng đặc biệt Ấn Độ tấn công chiếc máy bay, đồng thời khiến các cuộc đàm phán giữa Ấn Độ và không tặc bị đình trệ trong nhiều ngày. Tờ New York Times sau đó đưa tin rằng có những mối liên hệ đáng tin cậy giữa những kẻ không tặc và Taliban. Là một phần của thỏa thuận giải phóng máy bay, Ấn Độ đã thả ba chiến binh. Taliban đã dành một lối đi an toàn cho những tên không tặc và các chiến binh được thả.[347][348]

Sau vụ không tặc, Ấn Độ đã tăng cường nỗ lực để giúp Massoud, phân phối một kho chứa vũ khí ở Dushanbe, Tajikistan. Ấn Độ cũng phân phối nhiều loại thiết bị cuộc chiến tranh tầm cao, kỹ thuật viên trực thăng, dịch vụ y tế và tư vấn giải pháp. Theo một báo cáo giải trình, tương hỗ quân sự chiến lược của Ấn Độ cho lực lượng chống Taliban tổng số 70 USD triệu, gồm có năm máy bay trực thăng Mil Mi-17, và thiết bị độ cao trị giá 8 triệu đô la Mỹ năm 2001. Ấn Độ ủng hộ thoáng đãng chính quyền sở tại mới ở Afghanistan, đứng vị trí số 1 1 số ít dự án Bất Động Sản tái thiết và đến năm 2001 đã trở thành nhà hỗ trợ vốn khu vực lớn nhất của nước này. [ 349 ] [ 350 ] [ 351 ] [ 352 ] [ 353 ] [ 354 ]

Trước các cuộc tấn công khủng bố ở Ấn Độ, ngày càng có nhiều lo ngại về việc các tổ chức theo chủ nghĩa chính thống như Taliban đang tìm cách mở rộng hoạt động sang Ấn Độ. Trong giải ICC Cricket World Cup 2011 được đồng tổ chức tại Ấn Độ, Bộ trưởng Nội vụ Pakistan Rehman Malik và Giám đốc Interpol Ronald Noble tiết lộ rằng một âm mưu khủng bố nhằm phá vỡ giải đấu đã bị phá sản; Sau cuộc hội đàm với Noble, Malik nói rằng Taliban đã bắt đầu đặt cơ sở hoạt động của họ ở Ấn Độ với các báo cáo từ các nước láng giềng tiết lộ các hoạt động của họ ở nước này và một kẻ khủng bố Sri Lanka có kế hoạch nhắm vào những người chơi cricket đã bị bắt ở Colombo. Năm 2009, tờ Times of India kêu gọi Ấn Độ đánh giá lại mối đe dọa Taliban của mình.[355][356][357][358]

Năm 2012, Taliban nói rằng họ muốn có quan hệ thân tình với Ấn Độ, và ca tụng Ấn Độ vì đã chống lại việc Mỹ lôi kéo can dự quân sự chiến lược nhiều hơn vào Afghanistan. [ 359 ]
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo gặp phái đoàn Taliban tại Doha Qatar, ngày 12 tháng 9 năm 2020

Hoa Kỳ chưa bao giờ công nhận chính phủ Taliban ở Afghanistan. Ahmed Rashid nói rằng Mỹ đã gián tiếp hỗ trợ Taliban thông qua đồng minh của họ ở Pakistan từ năm 1994 đến 1996 vì Washington coi Taliban là người chống Iran, chống người Shia và có khả năng thân phương Tây. Washington cũng hy vọng rằng Taliban sẽ hỗ trợ sự phát triển do công ty dầu khí Unocal có trụ sở tại Mỹ lên kế hoạch. Ví dụ, không có bình luận gì khi Taliban bắt Herat vào năm 1995 và trục xuất hàng nghìn nữ sinh khỏi trường học. Cuối năm 1997, Ngoại trưởng Mỹ Madeleine Albright bắt đầu tách Mỹ khỏi Taliban, và công ty dầu mỏ Unocal có trụ sở tại Mỹ rút khỏi các cuộc đàm phán về xây dựng đường ống từ Trung Á.[106][106][106][360]

Một ngày trước khi bắt giữ Mazar vào tháng 8 năm 1998, những tay chân của bin Laden đã đánh bom hai đại sứ quán Mỹ ở châu Phi, giết chết 224 người và bị thương 4.500 người, hầu hết là người châu Phi. Mỹ đáp trả bằng cách phóng tên lửa hành trình dài vào những trại nghi khủng bố ở Afghanistan, giết chết hơn 20 người mặc dầu không tàn phá được bin Laden hoặc thậm chí còn nhiều thành viên Al-Qaeda. Mullah Omar lên án vụ tiến công tên lửa và Tổng thống Mỹ Bill Clinton. Ả Rập Xê Út trục xuất đặc phái viên Taliban để phản đối việc phủ nhận lật tẩy bin Laden, và sau khi Mullah Omar bị cáo buộc xúc phạm hoàng gia Ả Rập Xê Út. Vào giữa tháng 10, Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc đã bỏ phiếu nhất trí cấm những chuyến bay máy bay thương mại đến và đi từ Afghanistan, đồng thời đóng băng những thông tin tài khoản ngân hàng nhà nước của nước này trên toàn quốc tế. [ 106 ] [ 106 ] [ 361 ]Điều chỉnh kế hoạch chống nổi dậy, vào tháng 10 năm 2009, Mỹ công bố kế hoạch giao dịch thanh toán tiền cho những chiến binh Taliban để họ đổi phe. [ 362 ]
Lính Mỹ đốt một ngôi nhà nghi là của Taliban .Vào ngày 26 tháng 11 năm 2009, trong một cuộc phỏng vấn với Christiane Amanpour của CNN, Tổng thống Hamid Karzai nói rằng có ” nhu yếu khẩn cấp ” để đàm phán với Taliban và nói rõ rằng chính quyền sở tại Obama đã phản đối những cuộc đàm phán như vậy. Không có phản ứng chính thức của Mỹ về việc này. [ 363 ] [ 364 ]Vào tháng 12 năm 2009, Asian Times Online đưa tin rằng Taliban đã ý kiến đề nghị cung ứng cho Mỹ ” sự bảo vệ pháp lý ” rằng họ sẽ không được cho phép Afghanistan được sử dụng để tiến công những nước khác. Không có phản ứng chính thức của Mỹ về việc này. [ 215 ]Vào ngày 6 tháng 12, những quan chức Mỹ cho biết rằng họ không loại trừ những cuộc đàm phán với Taliban. Vài ngày sau, có thông tin cho rằng Gates nhìn thấy năng lực hòa giải với Taliban, nhưng không phải với Al-Qaeda. Hơn nữa, ông nói rằng hòa giải sẽ chấm hết về mặt chính trị cuộc nổi dậy và cuộc chiến tranh. Nhưng ông cho biết việc hòa giải phải dựa trên những lao lý của chính phủ nước nhà Afghanistan, và Taliban phải tuân theo chủ quyền lãnh thổ của cơ quan chính phủ. [ 365 ] [ 366 ]Năm 2010, Tướng McChrystal cho biết việc tăng quân của ông hoàn toàn có thể dẫn đến một cuộc đàm phán tự do với Taliban. [ 367 ]Trong một cuộc phỏng vấn với Palgrave Macmillan về mối quan hệ giữa Mỹ và Taliban, Tiến sĩ học người Mỹ Jonathan Cristol lập luận rằng những nhà chỉ huy Taliban ” sẵn sàng chuẩn bị đàm phán, nhưng từ một vị thế có sức mạnh tương đối và tiềm năng của họ không còn là mối quan hệ nồng ấm với Hoa Kỳ — con tàu đó đã ra khơi từ lâu. ” [ 368 ] Vào tháng 3 năm 2020, Mỹ khởi đầu rút quân từ từ theo thỏa thuận hợp tác tự do với Taliban. [ 369 ]Vào ngày 29 tháng 2 năm 2020, chính quyền sở tại Trump đã ký một thỏa thuận hợp tác độc lập có điều kiện kèm theo với Taliban, [ 370 ] [ 371 ] với nội dung sẽ rút quân đội quốc tế trong 14 tháng nếu Taliban duy trì những pháp luật của thỏa thuận hợp tác. [ 372 ] [ 373 ]
Iran trong lịch sử dân tộc là quân địch của Taliban. Đầu tháng 8/1998, sau khi tiến công thành phố Mazar-i-Sharif, lực lượng Taliban đã giết hại hàng nghìn dân thường và 11 quan chức ngoại giao và tình báo Iran trong lãnh sự quán Iran. Các sóng vô tuyến tích lũy được cho thấy Mullah Omar đích thân phê chuẩn vụ giết người. [ 106 ] Trong cuộc khủng hoảng cục bộ sau đó giữa Iran và Taliban, cơ quan chính phủ Iran đã tập trung chuyên sâu tới 200.000 quân chính quy ở biên giới Afghanistan-Iran. [ 374 ] Chiến tranh ở đầu cuối đã được ngăn ngừa .Nhiều quan chức quân sự chiến lược cấp cao của Hoa Kỳ như Robert Gates, [ 375 ] Stanley McChrystal, [ 376 ] David Petraeus [ 377 ] và những người khác tin rằng Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran đã tham gia trợ giúp Taliban ở một mức độ nhất định trong thập kỷ tiên phong của thế kỷ 21. Các báo cáo giải trình trong đó những vương quốc NATO cáo buộc Iran cung ứng và giảng dạy 1 số ít phiến quân Taliban khởi đầu được đưa ra kể từ năm 2004 / 2005 .

Chúng tôi đã đánh chặn một chuyến hàng, không hoài nghi gì về nòng cốt của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo – Lực lượng Quds, trải qua một người điều phối Taliban được biết đến. Ba trong số những cá thể đã thiệt mạng … 48 quả rocket 122 mm đã bị đánh chặn với nhiều thành phần khác nhau của chúng … Người Iran chắc như đinh đứng xem khi họ gây khó khăn vất vả hơn cho đời sống của chúng tôi nếu Afghanistan không ổn định. Chúng tôi không có mối quan hệ như vậy với người Iran. Đó là nguyên do tại sao tôi đặc biệt quan trọng lo ngại trước việc đánh chặn vũ khí đến từ Iran. Nhưng tất cả chúng ta biết rằng nó không chỉ là vũ khí ; đó là tiền ; Theo một số ít báo cáo giải trình, nó còn là giảng dạy tại những trại Iran. [ 378 ]General David Petraeus, Commander of US-NATO forces in Afghanistan, ngày 16 tháng 3 năm 2011

Có một số nguồn tin cũng nêu rõ mối quan hệ giữa Taliban và Iran trong những năm 2010. Điều này bao gồm sự thay đổi lãnh đạo trong chính Taliban, với Akhtar Mansoor đặc biệt tìm cách cải thiện mối quan hệ với Iran.[22] Các phương tiện truyền thông ủng hộ Iran cũng đưa tin rằng Taliban đã đưa các chiến binh Shia Hazara vào hàng ngũ của mình.[379] Taliban đã lên án các cuộc tấn công có liên hệ của ISIS nhằm vào người thiểu số Hazara Shia.[380] Vào tháng 8 năm 2019, The Washington Post đưa tin rằng “mối quan hệ của Iran với Taliban hiện mở rộng trên các lĩnh vực kinh tế, an ninh và chính trị và có khả năng sẽ phát triển khi Taliban tự khẳng định mình một lần nữa”.[381]

Vào tháng 8 năm 2020, những quan chức tình báo Hoa Kỳ nhìn nhận rằng Iran đã cung ứng tiền thưởng cho mạng lưới Haqqani có liên hệ với Taliban để giết những quân nhân quốc tế, gồm có cả người Mỹ, ở Afghanistan vào năm 2019. [ 382 ] Tình báo Mỹ xác lập rằng Iran đã trả tiền thưởng cho quân nổi dậy Taliban cho cuộc tiến công vào trường bay Bagram năm 2019. [ 383 ] Theo CNN, chính quyền sở tại Donald Trump ” chưa khi nào đề cập đến mối liên hệ của Iran với vụ đánh bom, một sơ suất hiện tại và những cựu quan chức cho biết có tương quan đến ưu tiên thoáng rộng hơn của thỏa thuận hợp tác tự do và việc rút khỏi Afghanistan. ” [ 382 ]Vào tháng 1 năm 2020, Taliban lên án việc Mỹ giết chỉ huy Lực lượng Quds Iran Qasem Soleimani và ca tụng Soleimani là một ” chiến binh vĩ đại “. [ 384 ]
Nhiều chính trị gia, trong đó có Rex Tillerson và cơ quan chính phủ Afghanistan, đã cáo buộc Nga trang bị vũ khí cho Taliban. [ 385 ] Không có dẫn chứng công khai minh bạch nào để chứng tỏ những cáo buộc như vậy và một số ít chuyên viên độc lập hoài nghi rằng Nga đã tương hỗ Taliban về mặt vật chất theo một cách nào đó. [ 386 ] Theo Đài truyền hình BBC, Nga ” quan ngại thâm thúy về sự trỗi dậy của chủ nghĩa chính thống Hồi giáo trong khu vực đang lan rộng theo hướng của nó. Và nó coi Taliban là một bức tường thành tiềm năng chống lại điều này. ” [ 387 ]Vào tháng 2 và một lần nữa vào tháng 5 năm 2019, một phái đoàn gồm những quan chức Taliban và những chính trị gia cấp cao của Afghanistan đã gặp nhau tại Moscow để tổ chức triển khai một vòng đàm phán độc lập Afghanistan mới. [ 388 ] [ 389 ] Reuters đưa tin ” những quan chức Nga cũng như những nhà chỉ huy tôn giáo và người lớn tuổi đã nhu yếu ngừng bắn. ” [ 390 ]Vào tháng 6 năm 2020, những quan chức tình báo Mỹ đã nhìn nhận với mức tin yêu trung bình rằng cơ quan tình báo quân sự chiến lược GRU của Nga đã cấp tiền thưởng cho những tay súng Taliban để tàn phá liên quân ở Afghanistan. [ 391 ] [ 392 ] Các nhà chỉ huy cao nhất của Lầu Năm Góc nói rằng chương trình tiền thưởng của Nga vẫn chưa được xác nhận. [ 393 ]
Maulana Fazal-ur-Rehman, chỉ huy đảng chính trị Hồi giáo Pakistan ( Deobandi ) Jamiat Ulema-e Islam ( F ) ( JUI ), là liên minh của Benazir Bhutto, thủ tướng Pakistan năm 1993 – 1996, và sau đó có quyền liên hệ với nhà nước Pakistan, quân đội và ISI, những người mà ông đã tác động ảnh hưởng để giúp Taliban. [ 106 ] Cơ quan Tình báo Liên ngành Pakistan ( ISI ) từ năm 1994 đã tương hỗ rất nhiều cho Taliban, trong khi nhóm này đã chinh phục phần đông chủ quyền lãnh thổ Afghanistan trong quy trình tiến độ 1994 – 98. [ 98 ] [ 394 ] [ 395 ] [ 396 ]Tổ chức Theo dõi Nhân quyền viết, ” Máy bay Pakistan tương hỗ luân chuyển quân của lực lượng Taliban trong những hoạt động tác chiến vào cuối năm 2000 và … những thành viên cấp cao của cơ quan tình báo và quân đội Pakistan đã tham gia vào việc lập kế hoạch hoạt động giải trí quân sự chiến lược. ” [ 397 ] Pakistan cung ứng thiết bị quân sự chiến lược, tương hỗ tuyển dụng, đào tạo và giảng dạy và cố vấn giải pháp. [ 398 ] Pakistan chính thức phủ nhận việc tương hỗ quân sự chiến lược cho Taliban .Tác giả Ahmed Rashid công bố rằng Taliban đã có ” quyền tiếp cận chưa từng có ” giữa những hiên chạy dọc và nhóm quyền lợi của Pakistan. Ông cũng viết rằng nhiều lúc họ hoàn toàn có thể ” tạo thời cơ cho việc hoạt động hiên chạy này chống lại hoạt động hiên chạy dọc khác và lan rộng ra ảnh hưởng tác động của họ ở Pakistan hơn nữa “. [ 78 ] Đến năm 1998 – 99, những nhóm theo kiểu Taliban ở vành đai Pashtun của Pakistan và ở một mức độ nào đó ở Kashmir do Pakistan quản trị, ” đã cấm truyền hình và video … và buộc mọi người, đặc biệt quan trọng là phụ nữ, phải thích ứng với pháp luật về cách ăn mặc và cách sống của Taliban. ” [ 106 ]Sau những cuộc tiến công ngày 11 tháng 9 năm 2001, và hoạt động giải trí quân sự chiến lược của Hoa Kỳ ở Afghanistan, chỉ huy Taliban Afghanistan được cho là đã trốn sang Pakistan, nơi họ tập hợp lại và tạo ra 1 số ít shuras để phối hợp nổi dậy ở Afghanistan. [ 211 ]Các quan chức Afghanistan ám chỉ ISI của Pakistan tham gia vào một cuộc tiến công của Taliban vào tháng 7 năm 2008 vào đại sứ quán Ấn Độ. Nhiều quan chức Mỹ đã cáo buộc ISI tương hỗ những nhóm khủng bố gồm có Taliban Afghanistan. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert Gates và những người khác gợi ý rằng ISI duy trì link với những nhóm như Taliban Afghanistan như một ” hàng rào kế hoạch ” để giúp Islamabad giành được ảnh hưởng tác động ở Kabul một khi quân đội Mỹ rời khỏi khu vực. Năm 2011, quản trị Hội đồng Tham mưu trưởng Hoa Kỳ, Đô đốc Mike Mullen, đã gọi mạng lưới Haqqani ( thành phần tiêu diệt nhiều nhất của Taliban Afghanistan ) là ” cánh tay thực sự của ISI ở Pakistan “. [ 399 ] [ 400 ]Từ năm 2010, một báo cáo giải trình của một tổ chức triển khai số 1 của Anh cũng công bố rằng cơ quan tình báo Pakistan thời nay vẫn có mối liên hệ ngặt nghèo với Taliban ở Afghanistan. Báo cáo do Trường Kinh tế London công bố cho biết Cơ quan Tình báo Liên ngành ( ISI ) của Pakistan có ” chủ trương chính thức ” tương hỗ Taliban. Báo cáo cho biết ISI cung ứng kinh phí đầu tư và huấn luyện và đào tạo cho Taliban, và cơ quan này có đại diện thay mặt trong cái gọi là Quetta Shura, hội đồng chỉ huy của Taliban. Người ta cho rằng Quetta Shura bị lưu đày ở Quetta. Báo cáo, dựa trên những cuộc phỏng vấn với những chỉ huy Taliban ở Afghanistan, được Matt Waldman, một sinh viên tại Đại học Harvard viết. [ 211 ] [ 401 ] [ 402 ]Báo cáo cho biết : ” Pakistan có vẻ như đang chơi một game show hai mang đáng kinh ngạc. Báo cáo cũng link những thành viên cấp cao của cơ quan chính phủ Pakistan với Taliban. Nó cho biết Asif Ali Zardari, tổng thống Pakistan, đã gặp những tù nhân hạng sang của Taliban vào năm 2010 và hứa sẽ trả tự do cho họ. Zardari được cho là đã nói với những người bị bắt rằng họ chỉ bị bắt vì áp lực đè nén của Mỹ. Waldman nói : ” Sự trùng lặp rõ ràng của cơ quan chính phủ Pakistan – và nhận thức về điều đó trong hội đồng và cơ sở chính trị Mỹ – hoàn toàn có thể có những ảnh hưởng tác động địa chính trị to lớn, ” Waldman nói. ” Nếu không có sự đổi khác trong hành vi của người Pakistan, sẽ rất khó, nếu không muốn nói là không hề cho những lực lượng quốc tế và chính phủ nước nhà Afghanistan đạt được tân tiến chống lại lực lượng nổi dậy. ” Các quan chức Afghanistan từ lâu đã hoài nghi về vai trò của ISI. Amrullah Saleh, cựu giám đốc cơ quan tình báo Afghanistan, nói với Reuters rằng ISI là ” một phần của khung cảnh tàn phá ở quốc gia này “. [ 403 ]Pakistan, tối thiểu là cho đến năm 2011, luôn phủ nhận can đảm và mạnh mẽ mọi liên hệ với Taliban. [ 404 ] [ 405 ] [ 406 ] [ 407 ] [ 408 ] [ 409 ]Vào ngày 15 tháng 6 năm năm trước, quân đội Pakistan phát động chiến dịch ‘ Zarb-e-Azb ‘ ở Bắc Waziristan để vô hiệu và diệt trừ Taliban khỏi Pakistan. Trong chiến dịch này, 327 kẻ khủng bố hạng nặng đã bị tàn phá trong khi 45 nơi ẩn náu và 2 xưởng sản xuất bom của những kẻ khủng bố đã bị tàn phá ở Cơ quan Bắc Waziristan khi chiến dịch liên tục. [ 410 ] [ 411 ] [ 412 ]
Qatar vào năm 2013, với sự chấp thuận đồng ý của Mỹ và chính phủ nước nhà Afghanistan, đã được cho phép Taliban Afghanistan xây dựng một văn phòng ngoại giao và chính trị tại nước này. [ 413 ] [ 414 ] Điều này được thực thi nhằm mục đích tạo điều kiện kèm theo thuận tiện cho những cuộc đàm phán tự do và với sự tương hỗ của những vương quốc khác. [ 413 ] [ 415 ]Ahmed Rashid, viết trên Financial Times, công bố rằng trải qua văn phòng này, Qatar đã tạo điều kiện kèm theo cho những cuộc gặp giữa Taliban với nhiều vương quốc và tổ chức triển khai, gồm có bộ ngoại giao Hoa Kỳ, Liên Hiệp Quốc, Nhật Bản, 1 số ít chính phủ nước nhà châu Âu và những tổ chức triển khai phi chính phủ, tổng thể đều đã và đang cố gắng nỗ lực thôi thúc sáng tạo độc đáo về những cuộc đàm phán tự do. [ 415 ]Vào tháng 7 năm 2017, Ả Rập Xê-út, vào thời gian đang có xung đột nghiêm trọng với Qatar, dù không có vật chứng xác nhận đã cáo buộc Qatar tương hỗ khủng bố gồm có ” những kẻ khủng bố có vũ trang ” Taliban. [ 413 ]Vào tháng 9/2017, Tổng thống của cả Hoa Kỳ và Afghanistan đều nhu yếu Qatar đóng cửa văn phòng của Taliban. [ 416 ] Nhưng vào tháng 2 năm 2020, Qatar đã tạo điều kiện kèm theo cho một thỏa thuận hợp tác độc lập giữa Hoa Kỳ và Taliban. Theo thỏa thuận hợp tác, Taliban sẽ cắt đứt mọi mối liên hệ với Al-Qaeda và khởi đầu đàm phán độc lập với nhà nước Afghanistan. Đổi lại, Hoa Kỳ sẽ mở màn rút quân, với thời hạn sẽ rút hết quân là trong vòng 14 tháng. [ 417 ]
Theo Malek Setiz, cố vấn quan hệ quốc tế của Bộ Ngoại giao Afghanistan, trong khi Trung Quốc đang tương hỗ cơ quan chính phủ mới ở Kabul cả về kinh tế tài chính và chính trị, nước này được cho là có quan hệ không chính thức với nhà nước Taliban. [ 418 ] Bộ Ngoại giao Bắc Kinh không phủ nhận những tương tác như vậy. [ 419 ]

Vương quốc Anh[sửa|sửa mã nguồn]

Sau vụ tiến công 11/9, Vương quốc Anh đã ngừng hoạt động gia tài của Taliban ở Anh, giá trị gần 200 triệu USD vào đầu tháng 10 năm 2001. Vương quốc Anh cũng ủng hộ quyết định hành động của Mỹ để loại trừ Taliban, cả về chính trị và quân sự chiến lược. [ 420 ] [ 421 ]Liên Hiệp Quốc nhất trí rằng NATO sẽ đại diện thay mặt tổ chức triển khai này tập trung chuyên sâu vào những hoạt động giải trí chống khủng bố ở Afghanistan sau khi Taliban bị ” vượt mặt “. Vương quốc Anh nhận nghĩa vụ và trách nhiệm hoạt động giải trí quân sự chiến lược ở tỉnh Helmand, một tỉnh trồng cây thuốc phiện lớn ở miền nam Afghanistan, tiến hành quân đội ở đó vào giữa năm 2006, và vấp phải sự kháng cự của lực lượng Taliban được cho là đã xâm nhập vào Afghanistan từ Pakistan. Taliban đã hướng tới việc sử dụng những thiết bị nổ tự chế. [ 422 ]Trong năm 2008, cơ quan chính phủ Anh công bố kế hoạch trả tiền cho những chiến binh Taliban để đổi phe hoặc hạ vũ khí ; năm tiếp theo, họ đưa ra tín hiệu ủng hộ việc mở những cuộc đàm phán với Taliban. [ 423 ] [ 424 ]

Liên Hiệp Quốc và những tổ chức triển khai phi chính phủ[sửa|sửa mã nguồn]

Mặc dù được Liên Hiệp Quốc ( Liên Hiệp Quốc ) và những tổ chức triển khai phi chính phủ ( NGO ) viện trợ ( xem § Afghanistan trong thời kỳ Taliban quản lý ), thái độ của Taliban trong quá trình 1996 – 2001 so với Liên Hiệp Quốc và những tổ chức triển khai phi chính phủ thường bị hoài nghi. LHQ không công nhận Taliban là cơ quan chính phủ hợp pháp của Afghanistan, hầu hết những nhà hỗ trợ vốn và nhân viên cấp dưới cứu trợ quốc tế không phải là người Hồi giáo, và Taliban đã phản đối cơ bản về hình thức ‘ trợ giúp ‘ mà Liên Hiệp Quốc đưa ra. Như Bộ trưởng Tư pháp của Taliban Maulvi Jalil-ullah Maulvizada đã nói vào năm 1997 :

Hãy để chúng tôi nêu rõ Liên Hiệp Quốc muốn mô hình giáo dục nào. Đây là một chủ trương không chung thủy lớn mang lại quyền tự do dơ bẩn cho phụ nữ, điều này sẽ dẫn đến ngoại tình và báo trước sự tiêu diệt của Hồi giáo. Ở bất kể vương quốc Hồi giáo nào mà việc ngoại tình trở nên phổ cập, vương quốc đó sẽ bị tàn phá và rơi vào sự thống trị của những kẻ ngoại đạo vì đàn ông của họ trở nên giống phụ nữ và phụ nữ không hề tự vệ. Bất cứ ai chuyện trò với chúng tôi nên làm như vậy trong khuôn khổ của Hồi giáo. Kinh Koran không hề tự kiểm soát và điều chỉnh theo nhu yếu của người khác, mọi người nên tự kiểm soát và điều chỉnh theo nhu yếu của Kinh Koran. [ 425 ]

Vào tháng 7 năm 1998, Taliban đã đóng cửa ” tổng thể những văn phòng của tổ chức triển khai phi chính phủ ” bằng vũ lực sau khi những tổ chức triển khai này khước từ chuyển đến một trường Cao đẳng Bách khoa cũ đã bị đánh bom theo lệnh. [ 120 ] Một tháng sau, những văn phòng của Liên Hiệp Quốc cũng ngừng hoạt động. [ 106 ]Vào khoảng chừng năm 2000, Liên Hiệp Quốc đã đưa ra những giải pháp trừng phạt so với những quan chức và thủ lĩnh của Taliban, vì chúng chứa chấp trùm khủng bố Osama bin Laden. Một số thủ lĩnh Taliban sau đó đã bị giết. [ 426 ]Năm 2009, Ngoại trưởng Anh Ed Miliband và Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton đã lôi kéo đàm phán với ‘ những chiến binh Taliban thường thì ‘ trong khi bỏ lỡ những chỉ huy số 1 của họ, những người được cho là ‘ cam kết với cuộc thánh chiến toàn thế giới ‘. Kai Eide, quan chức số 1 của Liên Hiệp Quốc tại Afghanistan, đã lôi kéo đàm phán với Taliban ở cấp cao nhất, đề xuất Mullah Omar — mặc dầu Omar gần đây đã bác bỏ những đàm phán như vậy chừng nào còn có quân đội quốc tế ở Afghanistan. [ 427 ]Năm 2010, Liên Hiệp Quốc đã dỡ bỏ những lệnh trừng phạt so với Taliban, đồng thời nhu yếu vô hiệu những thủ lĩnh Taliban và những người khác khỏi list theo dõi khủng bố. Năm 2010, Mỹ và châu Âu công bố ủng hộ nỗ lực mới nhất của Tổng thống Karzai nhằm mục đích đàm phán tự do với Taliban. [ 426 ] [ 428 ] [ 429 ]

Lực lượng quân sự chiến lược[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 1996, bin Laden từ Sudan chuyển đến Afghanistan. Bin Laden tự đến mà không có lời mời, và đôi lúc chọc tức Mullah Omar với việc tuyên chiến và fatwa chống lại công dân của những nước bên thứ ba, nhưng quan hệ giữa hai nhóm được cải tổ theo thời hạn, đến mức Mullah Omar khước từ người bảo trợ của nhóm mình là Saudi Arabia, xúc phạm Bộ trưởng Saudi Hoàng tử Turki trong khi khước từ lời hứa trước đó là giao nộp bin Laden cho Ả Rập Saudi. [ 430 ] [ 430 ]

Bin Laden đã tạo ra một liên minh giữa Taliban và al-Qaeda. Lữ đoàn 055 của al-Qaeda huấn luyện tích hợp với quân đội Taliban từ năm 1997 đến 2001. Vài trăm chiến binh Ả Rập và Afghanistan do bin Laden cử đến đã hỗ trợ Taliban trong cuộc tàn sát Mazar-e-Sharif vào năm 1998.[106] Từ năm 1996 đến 2001, tổ chức của Osama Bin Laden và Ayman al-Zawahiri đã trở thành một tổ chức ảo trong lòng Taliban. Tờ The Telegraph của Anh vào tháng 9 năm 2001 cho biết 2.500 người Ả Rập dưới sự chỉ huy của Bin Laden đã chiến đấu cho Taliban.[87]

Mối liên hệ giữa Taliban-al-Qaeda cũng được củng cố nhờ cuộc hôn nhân gia đình được cho là của một trong những con trai của bin Laden với con gái của Omar. Khi ở Afghanistan, bin Laden hoàn toàn có thể đã tương hỗ kinh tế tài chính cho Taliban. [ 431 ] [ 432 ]Sau 1998 vụ đánh bom đại sứ quán Mỹ ở châu Phi, bin Laden và 1 số ít thành viên al-Qaeda bị buộc tội tại TANDTC hình sự của Mỹ. Taliban khước từ nhu yếu dẫn độ của Hoa Kỳ, công bố những lần khác nhau rằng bin Laden đã ” mất tích “, hoặc Washington ” không hề phân phối bất kể vật chứng hoặc bất kể vật chứng nào ” rằng bin Laden có tương quan đến những hoạt động giải trí khủng bố và ” mà không có bất kể vật chứng nào, bin Laden là một người không có tội lỗi … ông ta là một người tự do. ” [ 433 ] [ 434 ] [ 435 ] [ 436 ]

 Dưới sự kiểm soát của Chính phủ Afghanistan, NATO và Đồng minh

 Dưới sự kiểm soát của Taliban, Dưới sự trấn áp của Taliban, Al-Qaeda, và liên minhTình hình quân sự chiến lược lúc bấy giờ .Bằng chứng chống lại bin Laden gồm có lời khai tại phòng xử án và hồ sơ điện thoại thông minh vệ tinh. Đến lượt mình, Bin Laden ca tụng Taliban là ” cơ quan chính phủ Hồi giáo duy nhất ” còn sống sót, và ca tụng Mullah Omar vì đã tàn phá những hình tượng như tượng Phật tại Bamyan. [ 437 ] [ 438 ] [ 439 ]Theo bin Laden, Taliban không tương quan đến những cuộc tiến công ngày 11 tháng 9, công bố trong một đoạn băng được gửi đến al-Jazeera : ” Tôi là người chịu nghĩa vụ và trách nhiệm … Người dân và chính phủ nước nhà Afghanistan không biết gì về những sự kiện này “. [ 440 ]Cuối năm 2008, Taliban đã đàm phán để cắt đứt mọi quan hệ với al-Qaeda. [ 441 ]Vào năm 2011, Alex Strick van Linschoten và Felix Kuehn tại Trung tâm Hợp tác Quốc tế của Đại học Thành Phố New York công bố rằng hai nhóm đã không còn hòa hợp trước khi xảy ra vụ tiến công ngày 11 tháng 9, và hai nhóm đã liên tục có căng thẳng mệt mỏi kể từ đó do sự độc lạ của họ. [ 442 ]Vào tháng 7 năm 2012, một chỉ huy cấp cao ẩn danh của Taliban công bố rằng ” Người của chúng tôi coi al-Qaeda là một bệnh dịch do trời giáng xuống chúng tôi. Một số người thậm chí còn còn Kết luận rằng al-Qaeda thực sự là gián điệp của Mỹ. Ban đầu, Taliban rất ngây thơ và không hiểu biết về chính trị và đã nghênh đón al-Qaeda vào nhà của họ. Nhưng al-Qaeda đã lạm dụng lòng hiếu khách của chúng tôi “. Ông liên tục công bố rằng khoảng chừng 70 % người của Taliban khó chịu với al-Qaeda, bật mý mối quan hệ lạnh lẽo giữa hai nhóm. [ 443 ] [ 444 ]
Malakand Taliban là một nhóm chiến binh được Sufi Muhammad và con rể Molvi Fazalullah chỉ huy. Sufi Muhammad đang bị chính phủ nước nhà Pakistan giam giữ ; Molvi Fazalullah được cho là đang ở Afghanistan. Vào tuần ở đầu cuối của tháng 5 năm 2011, tám nhân viên cấp dưới bảo mật an ninh và dân thường đã trở thành nạn nhân của bốn trăm quân Taliban có vũ trang đã tiến công trạm trấn áp Shaltalo ở Dir, một Q. biên giới của Khyber Pakhtunkhwa, nằm cách biên giới Afghanistan vài km. Mặc dù họ có liên hệ với Tehreek-e-Taliban Pakistan ( TTP ) có trụ sở tại Waziristan, mối liên hệ giữa hai nhóm này chỉ mang đặc thù hình tượng. [ 445 ]
Trước khi xây dựng Tehrik-i-Taliban ( Pakistan ), một số ít thủ lĩnh và chiến binh của họ là một phần của 8.000 chiến binh Pakistan chiến đấu trong Chiến tranh ở Afghanistan ( 1996 – 2001 ) và Chiến tranh ở Afghanistan ( 2001 – nay ) chống lại Mặt trận Hồi giáo thống nhất và những lực lượng NATO. [ 87 ] Hầu hết trong số họ đến từ phía Pakistan của những khu vực biên giới Af-Pak. Sau sự sụp đổ của Taliban Afghanistan vào cuối năm 2001, hầu hết những chiến binh Pakistan gồm có cả những thành viên của TTP thời nay đã trốn về quê nhà Pakistan .Sau khi xây dựng Tehrik-i-Taliban Pakistan vào năm 2007, do Baitullah Mehsud đứng đầu, những thành viên của nó đã chính thức xác lập những tiềm năng để thiết lập quyền quản lý của họ so với những Khu vực Bộ lạc do Liên bang Pakistan quản trị. Họ giao chiến với quân đội Pakistan trong những hoạt động giải trí chiến đấu hạng nặng. Một số nhà nghiên cứu và phân tích tình báo tin rằng những cuộc tiến công của TTP vào chính phủ nước nhà, công an và quân đội Pakistan đã làm căng thẳng mệt mỏi quan hệ của TTP với Taliban Afghanistan. [ 446 ] [ 447 ] [ 448 ]

Taliban Afghanistan và Tehrik-i-Taliban Pakistan khác nhau rất nhiều về lịch sử, sự lãnh đạo và mục tiêu của họ mặc dù họ có chung cách hiểu về Hồi giáo và cả hai đều chủ yếu là người Pashtun.[447] Taliban Afghanistan không có liên kết với Tehrik-i-Taliban Pakistan và thường xuyên phủ nhận bất kỳ mối liên hệ nào với TTP. New York Times dẫn lời một phát ngôn viên của Taliban Afghanistan nói rằng:

Chúng tôi không muốn dính líu đến họ, khi chúng tôi đã khước từ mọi link với những chiến binh Taliban ở Pakistan … Chúng tôi có thiện cảm với họ với tư cách là những người Hồi giáo, nhưng cạnh bên đó, giữa chúng tôi không còn gì khác .. [ 449 ]

Người ta cho rằng Taliban Afghanistan trong quá khứ dựa vào sự tương hỗ của quân đội Pakistan và thời nay vẫn được họ tương hỗ trong chiến dịch trấn áp Afghanistan. Quân đội Pakistan chính quy đã chiến đấu cùng với Taliban Afghanistan trong Chiến tranh ở Afghanistan ( 1996 – 2001 ). Các thủ lĩnh chính của Taliban Afghanistan gồm có Mullah Omar, Jalaluddin Haqqani và Siraj Haqqani được cho là thích hoặc đã tận thưởng nơi trú ẩn bảo đảm an toàn ở Pakistan. Năm 2006, Jalaluddin Haqqani bị một quan chức cấp cao của Cơ quan Tình báo Liên Thương Mại Dịch Vụ gọi là ‘ gia tài của Pakistan ‘. Pakistan phủ nhận mọi link với Haqqani hoặc những nhóm khủng bố khác. Bản thân Haqqani cũng đã phủ nhận mọi mối liên hệ với Pakistan. [ 85 ] [ 113 ] [ 450 ] [ 451 ] [ 452 ] [ 453 ] [ 454 ]Vào cuối năm 2008 và đầu năm 2009, thủ lĩnh Taliban Afghanistan Mullah Omar đã nhu yếu Tehrik-i-Taliban Pakistan ngừng những cuộc tiến công bên trong Pakistan, biến hóa trọng tâm của họ như một tổ chức triển khai và thay vào đó là chiến đấu với Quân đội Quốc gia Afghanistan và lực lượng ISAF ở Afghanistan. Vào cuối tháng 12 năm 2008 và đầu tháng 1 năm 2009, ông đã cử một phái đoàn, do cựu tù nhân Vịnh Guantanamo Mullah Abdullah Zakir đứng vị trí số 1, để thuyết phục những thành viên số 1 của TTP bỏ lỡ những độc lạ với Pakistan .

Một số chuyên gia khu vực nói rằng cái tên thông thường “Taliban” có thể gây hiểu lầm hơn là làm sáng tỏ.[447] Gilles Dorronsoro, một học giả về Nam Á hiện tại Carnegie Endowment for International Peace ở Washington cho biết:

Thực tế là họ có cùng một tên gây ra hàng loạt nhầm lẫn. [ 447 ]

Khi Quân đội Pakistan mở màn tiến công Taliban Pakistan, nhiều người không quen thuộc trong khu vực đã nghĩ sai rằng cuộc tiến công nhằm mục đích vào Taliban Afghanistan của Mullah Omar, mà thực tiễn là không phải như vậy. [ 447 ]Taliban Pakistan đã bị Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc trừng phạt vì những vụ tiến công khủng bố ở Pakistan và vụ đánh bom xe ở Quảng trường Thời đại năm 2010. [ 448 ]

Nguồn tìm hiểu thêm[sửa|sửa mã nguồn]

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]