IBAITAP: Những câu hát than thân về vẻ đẹp quê hương đã thể hiện những điều gì? Những biện pháp nghệ thuật được tác giả dân gian sử dụng là gì và chúng có tác dụng như thế nào? Qua những câu hát dân gian đó em đã có thêm những hiểu biết gì? Hãy cùng đến với bài học hôm nay và cùng ibaitap khám phá nhé.

I. CHUẨN BỊ ĐỌC

Câu hỏi: Cụm từ “vẻ đẹp quê hương” thường khiến em nghĩ đến điều gì? (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 64)

Lời giải chi tiết:

Cụm từ “vẻ đẹp quê hương” thường khiến em nghĩ tới vẻ tươi đẹp của quê hương mỗi người. Đây là nơi chôn rau cắt rốn thiêng liêng và là vùng đất có nhiều cảnh đẹp thiên nhiên. Đây còn là nơi lưu giữ cất giấu biết bao kỉ niệm của mỗi con người.

II. TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN

Câu hỏi: Qua câu ca dao này, thành Thăng Long hiện lên trong tâm trí em như thế nào? (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 64)

Lời giải chi tiết:

Thành Thăng Long hiện lên trong tâm trí em qua câu thơ là nơi đông đúc, nhộn nhịp và là vùng đất kinh đô thiêng liêng, giàu có. Đây là nơi hội tụ những tinh túy của đất nước, đó là sự trù phú của cảnh đẹp phố phường cùng những tên gọi mang đặc trưng riêng của từng vùng.

III. SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI

Câu 1: Hình ảnh kinh thành Thăng Long được gợi lên trong bài ca dao số 1 có điểm gì đặc biệt? Những từ ngữ như “phồn hoa thứ nhất Long Thành”, “người về nhớ cảnh ngẩn ngơ” đã góp phần thể hiện sắc thái cảm xúc gì của tác giả về đất Long Thành? (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 65)

Lời giải chi tiết:

– Những hình ảnh kinh thành Thăng Long được gợi lên trong bài ca dao số 1 có những điểm đặc biệt là:

• Kinh thành Thăng Long được hiện lên với đầy đủ tên gọi của 36 phố phường.
• Các tên của phố phường đều gắn liền với sản vật riêng của nơi đó.
• Cảnh vật cùng con người hiện lên đông đúc và náo nhiệt.

– Những từ ngữ như “phồn hoa thứ nhất Long Thành”, “người về nhớ cảnh ngẩn ngơ” góp phần thể hiện niềm tự hào về sự náo nhiệt, đông đúc của phố phường Hà Nội và qua đó cũng thể hiện tình cảm lưu luyến của tác giả khi phải xa Long Thành.

Câu 2: Bài ca dao 2 giới thiệu vẻ đẹp gì của quê hương? Cảm xúc của tác giả dân gian về quê hương được thể hiện như thế nào qua bài ca dao này? (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 65)

Lời giải chi tiết:

Bài ca dao số 2 đã giới thiệu vẻ đẹp về truyền thống giữ nước của dân tộc ta. Tác giả dân gian đã giới thiệu những địa danh lịch sử gắn với những chiến công lịch sử oanh liệt của dân tộc. Qua bài ca dao cảm xúc của tác giả dân gian thể hiện là niềm tự hào và sự yêu mến đối với dân tộc.

Câu 3: Em cảm nhận như thế nào về vẻ đẹp của vùng đất Bình Định qua bài ca dao 3? Xác định và nêu hiệu quả của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu lục bát “Bình Định có núi Vọng Phu/ Có đầm Thị Nại, có cù lao Xanh.” (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 65)

Lời giải chi tiết:

– Qua bài ca dao 3 em đã cảm nhận được vẻ đẹp của vùng đất Bình Định đó là vẻ đẹp thiên nhiên, và lịch sử đấu tranh anh hùng cùng những món ăn dân dã đặc trưng nơi đây.

– Biện pháp tu từ được tác giả sử dụng trong câu lục bát là điệp từ “có”. Việc sử dụng điệp từ có tác dụng tạo nên nhịp điệu cho văn bản và giúp câu thơ có nét gợi hình, gợi cảm. Nó đã giúp phần nhấn mạnh những nét đẹp đặc trưng của Bình Định và thể hiện lòng tự hào của tác giả dân gian về mảnh đất quê hương.

Câu 4: Em hãy chỉ ra đặc điểm của thể thơ lục bát thể hiện qua bài ca dao 3. (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 65)

Lời giải chi tiết:

Đặc điểm của thể thơ lục bát qua bài ca dao 3 là: 

• Câu lục có 6 chữ và câu bát có 8 chữ.
• Vần trong các dòng thơ là: tiếng thứ sáu của câu lục sẽ hiệp vần với tiếng thứ sáu của câu bát.
• Nhịp thơ như sau: Dòng 1 nhịp 2/4, dòng 2 nhịp 4/4, dòng 3 nhịp 4/2 và dòng 4 nhịp 4/4.

Câu 5: Những hình ảnh “cá tôm sẵn bắt, lúa trời sẵn ăn” thể hiện đặc điểm gì của vùng Tháp Mười? Từ đó, cho biết tình cảm của tác giả đối với vùng đất này. (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 65)

Lời giải chi tiết:

Những hình ảnh “cá tôm sẵn bắt, lúa trời sẵn ăn” đã thể hiện được sự trù phú về sản vật mà thiên nhiên đã ban tặng cho vùng Tháp Mười và thể hiện sự hào phóng của người dân vùng Tây Nam Bộ. Từ đó em thấy được niềm tự hào và trân trọng về thiên nhiên vùng Đồng Tháp Mười.

Câu 6: Những vẻ đẹp nào của quê hương được thể hiện xuyên suốt trong bốn bài ca dao trên? Qua đó, tác giả dân gian thể hiện tình cảm gì với quê hương, đất nước? Dựa vào đâu, em nhận định như vậy? (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 66)

Lời giải chi tiết:

Những vẻ đẹp về thiên nhiên, con người, truyền thống lịch sử đấu tranh và văn hóa của mỗi vùng đất được thể hiện xuyên suốt qua bốn bài ca dao. Qua đó tác giả muốn thể hiện tình cảm yêu mến, trân trọng cùng sự tự hào về quê hương, đất nước. Em nhận định như vậy dựa vào những hình ảnh, từ ngữ, giọng điệu  và những biện pháp nghệ thuật được các tác giả dân gian thể hiện qua từng bài ca dao.

Câu 7: Điền vào bảng sau ít nhất một từ ngữ hoặc hình ảnh độc đáo của mỗi bài ca dao và giải thích vì sao em chọn từ ngữ, hình ảnh ấy: (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 66)

Lời giải chi tiết:

Câu 8: Trong bốn bài ca dao trên, em thích nhất bài nào? Vì sao? (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 66)

Lời giải chi tiết:

Trong 4 bài ca em thích nhất là bài ca dao số 1 vì nó đã thể hiện được sự phồn hoa đô thị của phố phường Hà Nội xưa. Đó cũng là niềm tự hào về mảnh đất kinh thành và nơi hội tụ tinh hoa của đất nước.