IBAITAP: Cùng ibaitap đến với bài học “Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí” để có thể viết được một bài văn nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống và nắm được kiểu bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí.

I. TÌM HIỂU BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ

Câu hỏi: Đọc văn bản và trả lời câu hỏi sau. (SGK Ngữ văn 9 – tập 2 trang 34,35) 

a. Văn bản trên bàn về vấn đề gì?

b. Văn bản có thể chia làm mấy phần? Chỉ ra nội dung của mỗi phần và mối quan hệ của chúng với nhau.

c. Đánh dấu các câu mang luận điểm chính trong bài. Các luận điểm ấy đã diễn đạt được rõ ràng, dứt khoát ý kiến của người viết chưa?

d. Văn bản đã sử dụng phép lập luận nào là chính? Cách lập luận có thuyết phục hay không?

e. Bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí khác với bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống như thế nào?

Lời giải chi tiết: 

a. Văn bản trên bàn về vai trò của tri thức trong đời sống.

b. Văn bản có thể chia thành 3 phần như sau:

• Phần 1 (đoạn mở đầu): Nêu lên vấn đề “Tri thức là sức mạnh”.
• Phần 2 (đoạn 2+3): Chứng minh rằng tri thức là sức mạnh trong lĩnh vực kỹ thuật và trong cuộc cách mạng ở Việt Nam.
• Phần 3 (còn lại): Thái độ của mọi người đối với tri thức.

– Bài văn này có kết cấu 3 phần đó là: mở bài, thân bài và kết bài.

c. Những luận điểm chính trong bài đều đúng đắn và rõ ràng.

• Tri thức là sức mạnh (Bê-cơn). Ai có tri thức người đó được sức mạnh (Lê-nin).
• Tri thức đúng là sức mạnh (trong khoa học kĩ thuật)
• Tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng.
• Tri thức có sức mạnh to lớn như thế nhưng đáng tiếc là còn không ít người chưa biết quý trọng tri thức.

d. Văn bản sử dụng phép lập luận chính là: phép lập luận chứng minh. Cách lập luận này rất thuyết phục.

e. Sự khác nhau của nghị luận vấn đề tư tưởng, đạo lý và nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống là:

• Nghị luận vấn đề tư tưởng, đạo lý là làm sáng tỏ một vấn đề về tư tưởng, đạo đức hoặc lối sống.
• Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống là xuất phát từ thực tế để rút ra vấn đề mang ý nghĩa tư tưởng và đạo lí.

II. LUYỆN TẬP

Câu hỏi: Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi. (SGK Ngữ văn 9 tập 2- trang 36, 37)

a. Văn bản trên thuộc loại nghị luận nào?

b. Văn bản nghị luận về vấn đề gì? Chỉ ra luận điểm chính của nó.

c. Phép lập luận chủ yếu trong bài này là gì? Cách lập luận trong bài có sức thuyết phục như thế nào?

Lời giải chi tiết: 

a. Văn bản trên thuộc loại nghị luận về một tư tưởng, đạo lí. 

b. Văn bản trên nghị luận về vấn đề giá trị của thời gian. Những luận điểm chính của văn bản là:

• Thời gian là sự sống.
• Thời gian là thắng lợi.
• Thời gian là tiền.
• Thời gian là tri thức.

c. Phép lập luận chủ yếu trong bài là phân tích và chứng minh. Cách lập luận trong bài đơn giản nhưng cô đọng làm sáng rõ và chặt chẽ.