IBAITAP: Kết cấu của một văn bản thuyết mình là gì? Văn bản thuyết minh có những hình thức kết cấu chủ yếu nào? Cùng ibaitap đến với bài học “Các hình thức kết cấu của văn bản thuyết minh” hôm nay để cùng tìm hiểu nhé.

I. KẾT CẤU CỦA VĂN BẢN THUYẾT MINH

a. Xác định đối tượng và mục đích thuyết minh của từng văn bản

– Đối tượng của từng văn bản là:

• Hội thổi cơm thi ở Đồng Văn: ngày hội thổi cơm thi ở Đồng Vân.
• Bưởi Phúc Trạch: là một loại trái cây nổi tiếng ở Hà Tĩnh tên là Phúc Trạch.

– Mục đích của từng văn bản là:

•  Hội thi thổi cơm ở làng Đồng Văn: giới thiệu cho người đọc thời gian, địa điểm và diễn biến của hội thi thổi cơm cùng ý nghĩa văn hoá của nó trong đời sống tinh thần người lao động vùng đồng bằng Bắc Bộ.
• Bưởi Phúc Trạch: giúp người đọc hình dung và cảm nhận được đặc điểm cũng như hình dáng của bưởi Phúc Trạch.

b. Tìm các ý chính tạo thành nội dung thuyết minh của từng văn bản:

– Hội thổi cơm thi ở làng Đồng Văn:

• Thời gian tổ chức hội thi thổi cơm.
• Diễn biến cùng cách thức tiến hành của cuộc thi.
• Cách đánh giá cùng kết quả của các nồi cơm tham gia cuộc thi.
• Ý nghĩa hội thi.

–  Bưởi Phúc Trạch:

• Giới thiệu hình dáng và màu sắc của các loại bưởi Phúc Trạch.
• Cách gọi bưởi và đặc điểm của những múi bưởi Phúc Trạch.

c. Phân tích cách sắp xếp các ý trong từng văn bản. Giải thích cơ sở của cách sắp xếp ấy.

– Hội thổi cơm thi ở làng Đồng Văn:

• Sắp xếp theo trình tự thời gian (từ lúc bắt đầu cho đến khi kết thúc).
• Cơ sở để xác định cách sắp xếp là dựa vào nội dung của văn bản, cách sắp xếp này giúp người đọc hình dung được toàn bộ quá trình của hội thi thổi cơm. 

– Bưởi Phúc Trạch:

• Sắp xếp theo trình tự không gian (từ ngoài vào trong) và trình tự quan hệ logic.
• Cơ sở để xác định cách sắp xếp là dựa vào nội dung của văn bản, cách sắp xếp này giúp người đọc hình dung được đầy đủ các điều kiện, tính chất, … của bưởi Phúc Trạch.

d. Nêu các hình thức kết cấu chủ yếu của văn bản thuyết minh

Các hình thức kết cấu chủ yếu của văn bản thuyết minh là:

• Theo trình tự thời gian.
• Theo trình tự không gian.
• Theo trình tự logic.
• Theo trình tự hỗn hợp.

II. Luyện tập

Câu 1: Nếu cần thuyết minh bài “Tỏ lòng” (Thuật hoài) của Phạm Ngũ Lão, anh (chị) định chọn hình thức kết cấu nào? (SGK Ngữ văn 10 tập 1- trang 168)

Lời giải chi tiết:

Nếu cần thuyết minh bài “Tỏ lòng” (Thuật hoài) của Phạm Ngũ Lão em sẽ chọn hình thức kết cấu hỗn hợp vì nó phù hợp với tác phẩm và giúp người đọc hiểu hết được giá trị nội dung, nghệ thuật cũng như tư tưởng của nó. Các ý chính sẽ là:

• Giới thiệu về tác giả, tác phẩm.
• Thuyết minh thời gian ra đời của bài thơ.
• Nội dung chính của bài thơ.
• Vẻ đẹp của từ ngữ, hình ảnh cũng như giọng điệu của bài thơ.

Câu 2: Nếu phải thuyết minh một di tích, một thắng cảnh của đất nước thì anh (chị) sẽ giới thiệu những nội dung nào? Sắp xếp chúng ra sao? (SGK Ngữ văn 10 tập 1- trang 168)

Lời giải chi tiết:

– Nếu phải thuyết minh một di tích, một thắng cảnh của đất nước thì em sẽ giới thiệu dựa trên các nội dung sau:

• Địa điểm và nguồn gốc lịch sử của di tích.
• Miêu tả về vẻ đẹp của di tích.

– Có thể sắp xếp theo trình tự như trên nhưng khi miêu tả vẻ đẹp của di tích có thể sắp xếp theo trình tự không gian từ xa đến gần hoặc từ ngoài vào trong.