Phương pháp Đường găng hay Phương pháp Đường găng CPM, Sơ đồ mạng CPM, (tiếng Anh là Critical Path Method, viết tắt là CPM) loại kỹ thuật phân tích mạng tiến độ, công cụ quan trọng để quản lý dự án có hiệu quả. Cùng với các phương pháp tổ chức tuần tự, tổ chức song song, và tổ chức theo dây chuyền, phương pháp đường găng là một phương pháp tổ chức thực hiện dự án và tổ chức sản xuất. Phương pháp đường găng sử dụng mạng đồ thị có hướng trong lý thuyết đồ thị để tổ chức các hoạt động công việc, các công tác trong một dự án dưới dạng một sơ đồ mạng. Mà việc quản lý dự án này tập trung vào việc nắm lấy một hoặc nhiều chuỗi xuyên suốt dự án của các công việc có tính chất quan trọng (chủ chốt) về mặt thời gian (quyết định đến toàn bộ dự án), cái mà được gọi là đường găng, để quản lý thời gian của dự án (quản lý tiến độ).

Lịch sử của chiêu thức Đường găng[sửa|sửa mã nguồn]

Phương pháp CPM này, được người Mỹ tăng trưởng vào năm 1959 gần như đồng thời với chiêu thức PERT ( năm 1958 ), tiên phong được gắn với dạng biểu lộ việc làm trên mũi tên ( chiêu thức ADM ), nên thường được giống hệt với giải pháp sơ đồ mạng ADM .Ngay sau đó người Mỹ đã ứng dụng giải pháp Đường găng CPM vào sơ đồ mạng PERT ( tức là Kỹ thuật ước đạt và nhìn nhận chương trình, hay Kỹ thuật ước đạt và kiểm tra dự án Bất Động Sản ), tích hợp với kim chỉ nan Phần Trăm thống kê, ( để ước tính thời lượng việc làm trong những dự án Bất Động Sản mà việc làm có thời lượng không xác lập trước ) .

Ở bên kia bờ Đại Tây Dương, gần như đồng thời với người Mỹ, người Pháp cũng dựa trên thuật toán của lý thuyết đồ thị để phát triển một kỹ thuật lập tiến độ khác theo phương pháp đường găng, độc lập với người Mỹ là sơ đồ mạng MPM, chỉ khác với dạng thể hiện sơ đồ mạng CPM của người Mỹ lúc đó ở chỗ: sơ đồ mạng MPM dùng nút thể hiện công việc thay vì mũi tên, còn mũi tên chỉ mối quan hệ tuần tự giữa các công việc trước-sau trong sơ đồ mạng.

Người tiên phong đưa chiêu thức Đường găng, cùng kim chỉ nan về sơ đồ mạng ( một phần của hệ thống lý thuyết toán học là kim chỉ nan đồ thị ) vào Nước Ta là giáo sư Hoàng Tụy ( vào khoảng chừng năm 1961 – 1966 ), bắt đầu dưới dạng sơ đồ mạng PERT [ 1 ]. Nên ở Nước Ta sơ đồ mạng được gọi với tên gọi là sơ đồ PERT, thậm chí còn đến ngày này .Về sau, người Mỹ đã thực thi phối hợp dạng sơ đồ mạng nút MPM của người Pháp, nâng cấp cải tiến nó theo hướng đưa thêm những dạng bộc lộ mối quan hệ giữa những việc làm theo đúng logic thực tiễn ( tuần tự, song song ) thành dạng sơ đồ mạng theo quan hệ PDM, thay thế sửa chữa cho cả hai dạng sơ đồ mũi tên ADM lẫn dạng sơ đồ nút MPM trong việc biểu lộ chiêu thức đường găng CPM. Đồng thời đưa chiêu thức Đường găng bộc lộ bằng sơ đồ mạng PDM vào ứng dụng quản trị dự án Bất Động Sản Microsoft Project .

Các dạng biểu lộ bằng sơ đồ mạng của giải pháp Đường găng[sửa|sửa mã nguồn]

Có hai dạng chiêu thức sơ đồ mạng CPM là dạng ” việc làm trên nút ” ( những đỉnh của mạng đồ thị có hướng biểu lộ những việc làm, còn những cung đồ thị nối những đỉnh đại diện thay mặt cho mối quan hệ ), và dạng ” việc làm trên mũi tên ” ( những đỉnh của mạng đồ thị có hướng bộc lộ những mối quan hệ giữa những việc làm, còn những cung đồ thị nối những đỉnh ( mũi tên ) đại diện thay mặt cho việc làm ). Trong đó :

• dạng sơ đồ mạng mũi tên (“công việc trên mũi tên”, AoA, Activity on arrow) có sơ đồ mạng ADM;
• dạng sơ đồ mạng nút (“công việc trên nút”, AoN, Activity on node), trong lịch sử quản lý dự án, có các sơ đồ sau: sơ đồ mạng MPM, sơ đồ mạng PDM.

Kỹ thuật cơ bản[sửa|sửa mã nguồn]

Các kỹ thuật thiết yếu để sử dụng giải pháp Đường găng CPM là thiết kế xây dựng một quy mô của dự án Bất Động Sản gồm có những yếu tố sau :

1. Một danh sách, với cấu trúc logic, của tất cả các công việc dự kiến phải thực hiện để hoàn thành dự án (được phân loại theo một cấu trúc có logic trong cơ cấu phân chia công việc (WBS)).
2. Thời gian (thời lượng) cần thiết để mỗi công việc sẽ được thực hiện đến khi hoàn thành xong công việc đó.
3. Các mối quan hệ (các phụ thuộc về mặt thời gian) giữa các công việc (hay công tác). Các quan hệ thể hiện cấu trúc logic của cơ cấu phân chia công việc.

Đường găng ( critical path ) là đường xuyên mạng đi từ thời gian thi công dự án Bất Động Sản ( sự kiện thi công dự án Bất Động Sản ) tới thời gian kết thúc dự án Bất Động Sản ( sự kiện hoàn thành xong dự án Bất Động Sản ) có chiều dài trên trục thời hạn ( tức là tổng thời lượng triển khai của những việc làm thuộc đường này ) lớn nhất, qua những việc làm ( công tác làm việc ) có dự trữ toàn phần bằng 0 gọi là những việc làm găng ( critical task ) .

Độ dài của đường găng trên trục thời gian, chính là thời lượng nhỏ nhất có thể để dự án hoàn thành theo kế hoạch, tức là thời gian hoàn thành dự án. Do đường găng nối các công việc (công tác) găng nên tổng dự trữ thời gian của đường găng, chính là dự trữ toàn phần của công việc bất kỳ trong đường, cũng bằng 0. Một dự án có thể có 1 hoặc nhiều đường găng.

Dự trữ thời hạn việc làm[sửa|sửa mã nguồn]

Dự trữ thời gian công việc (float) là khoảng thời gian dư thừa (nếu có), ngoài thời lượng thực hiện công việc (Duration), nằm giữa thời điểm bắt đầu sớm nhất có thể và thời điểm kết thúc muộn nhất có thể của mỗi công việc (công tác), mà cho phép công việc có thể trì hoãn thời điểm bắt đầu hay kéo dài thời lượng thực hiện công việc mà không làm thay đổi hai thời hạn trên của công việc, và do đó không ảnh hưởng đến thời điểm kết thúc của toàn dự án. Dự trữ chính là khoảng thời gian để công việc có thể “trôi nổi” bên trong hai mốc giới hạn thời gian là: Thời điểm khởi sớm nhất có thể và thời điểm kết muộn nhất có thể của công việc.

Các công việc găng là các công việc chỉ có đúng một khoảng thời hạn thực hiện công việc mà không có khoảng dự trữ thời gian. Chúng sẽ bị “phích” cố định trên trục thời gian không thể trôi nổi được, đồng thời bị “căng thẳng” trên trục thời gian, không thể co giãn thời lượng thực hiện công việc được. Những công việc găng do đó trở thành những công việc quan trọng cần tập trung quản lý về mặt thời gian.

CPM là một giải pháp tổ chức triển khai thực thi việc làm[sửa|sửa mã nguồn]

Phương pháp Đường găng cùng với phương pháp tổ chức theo dây chuyền (dây chuyền sản xuất), phương pháp tổ chức thực hiện công việc tuần tự (phương pháp tổ chức tuần tự), phương pháp tổ chức theo tổ đội lao động chuyên nghiệp (Line of Balance-LoB), phương pháp tổ chức thực hiện công việc song song (phương pháp tổ chức song song), đều là những phương pháp tổ chức thực hiện dự án và tổ chức sản xuất.

Phương pháp Đường găng hay phương pháp tổ chức thực hiện công việc theo sơ đồ mạng về bản chất là phương pháp tổ chức thực hiện công việc theo các công việc trọn gói (Work package) hay chính là tổ chức theo dự án (có thể là đơn lẻ hay duy nhất). Trong gói công việc trọn gói, các công việc vẫn được phân theo chuyên môn, nhưng đơn lẻ và có thể là duy nhất không thể hợp thành dây chuyền, do những lao động chuyên nghiệp tương ứng làm. Tuy nhiên, các công việc chuyên môn trong gói công việc được thực hiện với một biên chế lao động không cố định, có thể thay đổi biên chế lao động từ đó thời lượng thực hiện các công việc chuyên môn này cũng thay đổi theo. Phương pháp Đường găng không chú trọng tới tính định biên của các tổ đội chuyên nghiệp, mà chú trọng tới tính găng (tức là tính căng thẳng, khẩn trương của các công việc chuyên môn khác nhau trong gói công việc dự án). Phương pháp Đường găng được áp dụng cho mọi loại dự án (là những nỗ lực thực hiện công việc một cách hữu hạn theo một dạng đơn đặt hàng nào đó (ví dụ như: hợp đồng,…), chứ không phải là sản xuất hàng hóa hàng loạt theo kiểu công nghiệp), bao gồm cả dự án xây dựng.

Khác với 2 phương pháp tổ chức thực hiện công việc là: phương pháp tổ chức theo tổ đội lao động chuyên nghiệp (Line of Balance-LoB) và phương pháp tổ chức thực hiện công việc theo dây chuyền, trong Phương pháp Đường găng tức là phương pháp tổ chức thực hiện công việc trọn gói, cả thời lượng thực hiện của các công tác lẫn các thời điểm bắt đầu và kết thúc của mỗi công tác có thể được thay đổi linh hoạt.

Thời lượng thực thi của những công tác làm việc trên mỗi phân đoạn hoàn toàn có thể biến hóa, khi biến hóa ( thêm bớt ) biên chế tổ đội lao động chuyên nghiêp. Phương pháp Đường găng được cho phép một loại công tác làm việc trình độ được thực thi với khối lượng công tác làm việc như nhau trên 2 phân đoạn việc làm khoán gọn ( trọn gói ), hoàn toàn có thể được thực thi với số lượng biên chế lao động chuyên nghiệp khác nhau, và do đó thời lượng thực thi công tác làm việc trình độ đó trên mỗi phân đoạn là khác nhau. Điều này là không hề ở giải pháp tổ chức triển khai theo tổ đội chuyên nghiệp, và đặc biệt quan trọng là không hề có ở giải pháp tổ chức triển khai thực thi việc làm theo dây chuyền sản xuất .Trong giải pháp Đường găng, thời gian mở màn và kết thúc của mỗi công tác làm việc chỉ bị ghim cố định và thắt chặt trên trục thời hạn, khi mà công tác làm việc đó là những công tác làm việc găng ( chúng nằm trên đường găng ), còn nếu chúng không nằm trên đường găng thì thời gian khởi đầu và kết thúc của chúng hoàn toàn có thể đổi khác trôi nổi trong khoảng chừng thời hạn dự trữ toàn phần .Nhưng ngay cả những công tác làm việc găng cũng hoàn toàn có thể biến hóa thành những công tác làm việc không găng và ngược lại công tác làm việc không găng hoàn toàn có thể thành công tác găng, đồng thời với việc biến hóa đường găng, nếu như ta đổi khác thời lượng thực thi công tác làm việc của những công tác làm việc găng này ( biến hóa bằng cách tăng giảm biên chế tổ đội chuyên nghiệp ). Do vậy, thời gian khởi đầu và kết thúc của những việc làm găng cũng chỉ là cố định và thắt chặt một cách tương đối trong chiêu thức Đường găng .

• Bách khoa toàn thư Việt Nam bản điện tử.
• Lý thuyết Tối ưu và Đồ thị, Doãn Tam Hòe, nhà xuất bản Giáo dục.
• Hướng dẫn về những kiến thức cốt lõi trong Quản lý dự án
• Total Construction Project Management (Quản lý tổng thể dự án xây dựng) của George J. Ritz,nhà xuất bản McGraw-Hill,Inc. ISBN 0-07-113630-4.
• Các phương pháp sơ đồ mạng trong xây dựng của Trịnh Quốc Thắng, nhà xuất bản Xây dựng.
• Quản lý dự án bằng sơ đồ mạng của Lê Văn Kiểm và Ngô Quang Tường.
• Tổ chức xây dựng 1: Lập kế hoạch, tổ chức và chỉ đạo thi công của Nguyễn Đình Thám và Nguyễn Ngọc Thanh.
• Ứng dụng MS Project 2003 trong quản lý dự án xây dựng của Trần Hành, Nguyễn Khánh Hùng, Nguyễn Duy Phích.