1. Khái niệm

Khi nói đến lý tưởng trong đời sống cá thể người ta thường nghĩ tới đó là một tiềm năng cao đẹp, được phản ánh vào đầu óc con người dưới hình thức một hình ảnh mẫu mực và hoàn chuẩn có tính năng hấp dẫn can đảm và mạnh mẽ hàng loạt đời sống của cá thể trong một thời hạn tương đối lâu dài hơn vào hoạt động giải trí để tới tiềm năng đó .
Theo những nhà duy tâm : lý tưởng là lý tưởng, đời sống là đời sống, lý tưởng khác đời sống, tách rời khỏi đời sống .

Theo những nhà duy vật biện chứng : lý tưởng cao hơn hiện thực, đi trước hiện thực nhưng xuất phát từ hiện thực đời sống, là hình ảnh của hiện thực .
Ước mơ và lí tưởng
Ước mơ là hình ảnh tốt đẹp về tương lai, có sức mê hoặc đặc biệt quan trọng, giúp cho con người tăng thêm sức mạnh trong hoạt động giải trí. Đây là loại tưởng tượng phát minh sáng tạo nhưng không trực tiếp hướng vào hoạt động giải trí trong hiện tại .
Lí tưởng là loại tưởng tượng tích cực có tính hiện thực cao hơn tham vọng. Đó là một hình ảnh chói lọi, rực sáng, đơn cử, mê hoặc của sự mong ước trong tương lai. Nó là một động cơ can đảm và mạnh mẽ thôi thúc con người vươn tới tương lai tươi đẹp, đẹp tươi .

2. Đặc điểm của lý tưởng

Lý tưởng vừa mang tính hiện thực vừa mang tính lãng mạn .
– Tính hiện thực : Mục tiêu của lý tưởng được nhào nặn từ những vật liệu có trong hiện thực đời sống. Khi kiến thiết xây dựng lý tưởng, cá thể đều địa thế căn cứ vào những điều kiện kèm theo chủ quan và khách quan. Lý tưởng là hình ảnh của hiện thực .
Tính lãng mạn : Mục tiêu của lý tưởng khi nào cũng thuộc về ngày mai, thuộc về tương lai. Lý tưởng biểu lộ ý muốn của con người vươn tới một cái gì đó hoàn hảo và mẫu mực nhưng chưa đạt tới được. Cái mà cá thể đạt được trong hành vi thì cái đó không còn là lý tưởng nữa mà là hiện thực. Từ hiện thực đó cá thể lại muốn đạt tới cái tốt đẹp, cái hoàn hảo, mẫu mực hơn. Có thể nói, con người không khi nào đạt được lý tưởng một cách tuyệt đối cả .
Trong lý tưởng, người ta tước bỏ đi những gì là không cốt yếu chưa hoàn thành xong, nhấn mạnh vấn đề cái đẹp, cái triển khai xong .

Lý tưởng luôn được người mang nó tô điểm bằng những sắc tố tươi đẹp, tỏa nắng rực rỡ nhất .
Tuy nhiên, thiếu chất lãng mạn, lý tưởng chỉ còn là những mong ước tầm thường nhưng nếu lý tưởng không xuất phát từ hiện thực đời sống, thiếu cơ sở hiện thực, xa vời, bay bổng quá mức thì đến một lúc nào đó sẽ chỉ còn là những mong ước viển vông mà thôi .
Để thiết kế xây dựng lý tưởng và vươn tới lý tưởng cần có sự thống nhất hài hoà giữa ba yếu tố : nhận thức sâu, tình cảm nồng cháy và ý chí kiên cường .
Lý tưởng mang tính xã hội, lịch sử dân tộc, giai cấp .

3. Chức năng của lý tưởng

Lý tưởng là biểu lộ và bộc lộ tập trung chuyên sâu nhất của khuynh hướng cá thể ( lý tưởng xác lập mục tiêu đời sống của cá thể, tiềm năng và khunh hướng tăng trưởng của cá thể ) .
Lý tưởng là động lực thôi thúc, điều khiển và tinh chỉnh hàng loạt hoạt động giải trí của con người .

Lý tưởng được xây dựng từ nhận thức đầy đủ + tình cảm sâu sắc + ý chí mạnh mẽ đo đó tạo cho con người có một sức mạnh phi thường vượt qua mọi khó khăn trở ngại, thậm chí không sợ hi sinh để đạt được.

Lý tưởng trực tiếp chi phối sự hình thành, tăng trưởng tâm lí cá thể : lý tưởng có tác động ảnh hưởng quyết định hành động đến sự hình thành và tăng trưởng của nhu yếu, hứng thú. Để vươn tới lý tưởng cao đẹp của đời mình có khi cá thể phải tự kiểm soát và điều chỉnh, huỷ bỏ một số ít nhu yếu hứng thú không tương thích, hình thành những nhu yếu, hứng thú mới tương thích. Do nhu yếu của lý tưởng, cá thể thấy cần phải trau dồi nhiều năng lượng mới, sửa đổi tính tình cho tương thích với đặc thù việc làm .

• Nhà nhà văn Nga Lép Tôn-xtôi : “Lí tưởng là ngọn đèn chỉ đường. Không có lí tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có cuộc sống”.
• Victo Hugo: “Con người vẫn cần lí tưởng hơn thực tế. Chúng ta tồn tại nhờ thực tế nhưng chúng ta sống vì lí tưởng”.