Ibaitap: Qua Bài 7: Thang nhiệt độ Celsius. Đo nhiệt độ thuộc bộ sách Chân trời sáng tạo cùng tổng hợp lại các kiến thức của bài 7 và hướng dẫn lời giải chi tiết bài tập áp dụng.

I. NHIỆT ĐỘ VÀ NHIỆT KẾ

Câu hỏi 1: Thực hiện thí nghiệm như mô tả ở thí nghiệm 1 và cho biết cảm nhận của em về độ “nóng”, “lạnh” ở các ngón tay khi nhúng vào cốc 2 có như nhau không? Từ đó em có thể rút ra nhận xét gì?

Thí nghiệm 1: Cảm nhận về độ nóng, lạnh của nước

Dụng cụ: Ba cốc nước 1, 2, 3 (cho thêm nước đá vào cốc 1 để có nước lạnh và cho thêm nước nóng vào cốc 3 để có nước ấm).

Tiến hành thí nghiệm: Nhúng đồng thời ngón tay trỏ của tay phải vào cốc 1, ngón tay trỏ của tay trái vào cốc 3. Sau một lúc ta rút các ngón tay ra rồi cùng nhúng vào cốc 2.

Lời giải tham khảo:

Thực hiện thí nghiệm như mô tả ta cảm nhận được độ “nóng” và “lạnh” ở các ngón tay khi nhúng vào cốc 2 là khác nhau: Ngón tay từ cốc số 1 sẽ có cảm giác nóng, ngón tay từ cốc số 3 có cảm giác lạnh hơn dù nước trong cốc số 2 có nhiệt độ nhất định.

Nhận xét: Cảm giác của tay không xác định đúng được độ nóng và lạnh của 1 vật mà ta sờ hay tiếp xúc với nó.

Câu hỏi 2:  Để so sánh độ “nóng”, “lạnh” của các vật, người ta dùng đại lượng nào?

Lời giải tham khảo:

Để so sánh độ “nóng” hoặc “lạnh” của các vật, người ta dùng đại lượng đo là: nhiệt độ.

Câu hỏi 3:  Lấy ví dụ chứng tỏ giác quan của chúng ta có thể cảm nhận sai về nhiệt độ của vật

Lời giải tham khảo:

Ví dụ chứng tỏ rằng giác quan của chúng ta có thể cảm nhận sai về nhiệt độ của vật là:

• Khi thời tiết giá lạnh, nếu cho bàn tay đang được sưởi ấm vào trong nước lạnh bình thường xả ra từ vòi nước thì tay cũng sẽ cảm thấy lạnh.
• Ngược lại, nếu cho bàn tay đang bị buốt không được sưởi ấm cho vào nước lạnh bình thường được xả ra từ vòi nước thì tay sẽ cảm thấy ấm.

Câu hỏi 4: Kể tên một số loại dụng cụ đo nhiệt độ mà em biết. Nêu những ưu thế và hạn chế của mỗi loại dụng cụ đó.

Lời giải tham khảo:

Một số loại dụng cụ đo nhiệt độ và những ưu điểm và hạn chế của mỗi loại dụng cụ đó là:

• Nhiệt kế thủy ngân có ưu điểm là phổ biến, giá thành rẻ và cho độ chính xác cao.
• Nhiệt kế hồng ngoại có ưu điểm là thời gian đo nhanh, cách sử dụng đơn giản, độ an toàn cao, vị trí đo đa dạng (thường được dùng trong các bệnh viện), ngoài đo thân nhiệt còn có thể được sử dụng đo nhiệt độ của các vật thể khác, hay đo nhiệt độ phòng,…

Câu hỏi 5:  Hãy cho biết GHĐ và ĐCNN của mỗi nhiệt kế ở hình 7.3, 7.4 và 7.5.

Lời giải tham khảo:

Nhiệt kế ở hình 7.3: GHĐ là 42 độ C, ĐCNN là 0,1 độ C.

Nhiệt kế ở hình 7.4: GHĐ là 45 độ C, ĐCNN là 0,5 độ C.

Nhiệt kế ở hình 7.5: GHĐ là 50 độ C, ĐCNN là 1 độ C.

II. THỰC HÀNH ĐO NHIỆT ĐỘ

Câu hỏi 1: Có các nhiệt kế như hình 7.6, để đo nhiệt độ sôi của nước trong ấm ta nên dùng loại nhiệt kế nào? Đo nhiệt độ của cơ thể ta nên dùng loại nhiệt kế nào? Vì sao?

Lời giải tham khảo:

Để đo nhiệt độ sôi của nước trong ấm, chúng ta không dùng được nhiệt kế nào trong hình 7.6. Vì nhiệt độ sôi của nước lên tới 100 độ C, ta phải dùng những loại nhiệt kế có GHĐ lớn hơn hoặc bằng 100 độ C mà trong hình 7.6 cả 3 loại nhiệt kế có GHĐ lần lượt là 45 độ C, 42 độ C và 40 độ C đều không phù hợp để đo nhiệt độ sôi của nước trong ấm.

Để đo nhiệt độ của cơ thể, chúng ta có thể dùng cả 3 loại nhiệt kế trong hình 7.6 vì GHĐ của cả 3 loại nhiệt kế đều phù hợp để đo nhiệt độ cơ thể con người.

Câu hỏi 2: Hãy đo nhiệt độ của 2 cốc nước rồi điền kết quả theo mẫu bảng 7.1.

Lời giải tham khảo:

Học sinh tự thực hành đo nhiệt độ của hai cốc nước đã chuẩn bị trước, sau đó kẻ bảng và hoàn thành theo mẫu bảng 7.1.

Cần lưu ý khi thực hiện đo như sau:

Dụng cụ cần chuẩn bị: 

• 2 cốc nước (nước lạnh và nước ấm).
• Các loại nhiệt kế khác nhau.

Tiến hành đo nhiệt độ của 2 cốc nước:

• Bước 1: Ước lượng nhiệt độ của 2 cốc nước.
• Bước 2: Chọn nhiệt kế phù hợp với nhiệt độ đã ước lượng.
• Bước 3: Hiệu chỉnh nhiệt kế đúng cách trước khi đo nhiệt độ.
• Bước 4: Thực hiện phép đo nhiệt độ của 2 cốc nước.
• Bước 5: Đọc và ghi kết quả mỗi lần đo vào bảng 7.1.

Câu hỏi 3: Tại sao chỉ có nhiệt kế thủy ngân, nhiệt kế rượu mà không có nhiệt kế nước?

Lời giải tham khảo:

Chỉ có nhiệt kế thủy ngân, nhiệt kế rượu mà không có nhiệt kế nước, vì: 

• Rượu và thủy ngân có thể co dãn vì nhiệt, trong khi đó, nước giãn nở vì nhiệt không đều (khi tăng nhiệt độ từ 0 độ C đến 4 độ C thì nước co lại chứ không nở ra, chỉ khi tăng nhiệt độ từ 4 độ C trở lên nước mới nở ra). 
• Ngoài ra, nước có màu trong suốt, rất khó có thể nhìn và xác định chính xác được độ giãn nở của nước.

Câu hỏi 4: Mô tả cách đo và thực hành đo nhiệt độ của cơ thể em.

Lời giải tham khảo:

Khi đo nhiệt độ của cơ thể, chúng ta cần thực hiện theo các bước sau đây:

• Bước 1: Ước lượng nhiệt độ của cơ thể.
• Bước 2: Chọn nhiệt kế phù hợp với nhiệt độ đã ước lượng.
• Bước 3: Hiệu chỉnh nhiệt kế đúng cách trước khi đo nhiệt độ.
• Bước 4: Thực hiện phép đo nhiệt độ cơ thể.
• Bước 5: Đọc và ghi lại kết quả mỗi lần đo.

III. BÀI TẬP

Câu hỏi 1: Tại sao bảng chia nhiệt độ của nhiệt kế y tế thuỷ ngân thường ghi nhiệt độ từ 35 °C đến 42 °C?

Lời giải tham khảo:

Vì nhiệt kế y tế thủy ngân dùng để đo nhiệt độ của cơ thể con người, mà nhiệt độ cơ thể con người chỉ trong khoảng 34oC đến 42oC.

Câu hỏi 2: Nguyên tắc nào dưới đây được sử dụng để chế tạo nhiệt kế thường dùng?

A. Dãn nở vì nhiệt của chất lỏng.                            

B. Dãn nở vì nhiệt của chất khí.

C. Thay đổi màu sắc của một vật theo nhiệt độ.      

D. Hiện tượng nóng chảy của các chất.

Lời giải tham khảo:

Đáp án đúng là: A. Dãn nở vì nhiệt của chất lỏng.

Câu hỏi 3: Bảng dưới đây ghi tên các loại nhiệt kế và nhiệt độ ghi trên thang đo của chúng: Lựa chọn loại nhiệt kế để đo nhiệt độ của:

a, Cơ thể người.            

b, nước sôi.                        

c, không khí trong phòng.

Lời giải tham khảo:

a, Cơ thể người: lựa chọn loại nhiệt kế y tế.

b, Nước sôi: lựa chọn loại nhiệt kế thủy ngân.

c, Không khí trong phòng: lựa chọn loại nhiệt kế rượu.