I. MỘT SỐ VẬT LIỆU THÔNG DỤNG

Câu hỏi 1: Kể tên một số loại vật liệu trong cuộc sống mà em biết . 

Lời giải tham khảo:

Một số loại vật liệu trong cuộc sống: thủy tinh, nhôm, gang, nhựa, thép, gỗ, xi măng,…

Câu hỏi 2: Liệt kê các loại đồ vật hoặc công trình xây dựng được làm từ những vật liệu trong hình 11.1. 

Lời giải tham khảo:

Các loại đồ vật hoặc công trình xây dựng được làm từ những vật liệu trong hình 11.1 là:

• Hình 11.1a: gồm có cốc uống nước, cửa kính, lan can kính,…
• Hình 11.1b: gồm có nhà cửa, trường học, bệnh viện, cầu,…
• Hình 11.1c: gồm có bát, đĩa, lọ hoa,…
• Hình 11.1d: gồm có nhà cửa, đường, tường bờ rào,…

Câu hỏi 3: Quan sát mẫu dây điện, phin cà phê, đồ chơi lego, dây phanh xe đạp, tủ quần áo ở hình 11.2, em hãy cho biết các sản phẩm đó được làm từ vật liệu gì? Tích dấu V để hoàn thành theo mẫu bảng 11.1. 

Lời giải tham khảo:

II. MỘT SỐ TÍNH CHẤT VÀ ỨNG DỤNG CỦA VẬT LIỆU  

Câu hỏi 1: Từ quan sát thực tế, em hãy cho biết một số tính chất của các vật liệu: kim loại, cao su, nhựa, gỗ, thuỷ tinh và gốm. Tích dấu V để hoàn thành theo mẫu bảng 11.2. 

Lời giải tham khảo:

Câu hỏi 2: Em hãy mô tả hiện tượng quan sát được ở thí nghiệm 1.

Thí nghiệm 1: Rót một ít giấm ăn vào các cốc thuỷ tinh lần lượt chứa các vật liệu sau: đinh sắt, miếng kính, miếng nhựa, miếng cao su, mẩu đá vôi và mẩu sành. Quan sát hiện tượng xảy ra.

Lời giải tham khảo:

Hiện tượng đã quan sát được ở thí nghiệm 1 là: 

• Đinh sắt và mẩu đá vôi bị tan ra 1 phần, có dấu hiệu bị ăn mòn.
• Miếng kính, miếng nhựa, cao su và mẩu sành thì không bị tan ra và không có hiện tượng gì.

Câu hỏi 3: Quan sát thí nghiệm 2, em hãy cho biết vật liệu nào dễ cháy và vật liệu nào dẫn nhiệt (cảm nhận qua dấu hiệu kẹp sắt bị nóng khi đốt).

Thí nghiệm 2: Lần lượt đốt nóng các vật liệu sau trên ngọn lửa đèn cồn (sử dụng kẹp sắt để kẹp vật liệu khi đốt): đinh sắt, dây đồng, mẩu gỗ, mẩu nhôm, miếng nhựa và mẩu sành. Chú ý khi kẹp sắt có dấu hiệu nóng thì không đốt nữa và cho vật liệu vào chậu nước tránh bị bỏng. 

Lời giải tham khảo:

Quan sát thí nghiệm 2, ta thấy:

• Vật liệu dễ cháy: gồm mẩu gỗ, miếng nhựa.
• Vật liệu dẫn nhiệt: gồm có đinh sắt, dây đồng, mẩu nhôm, mẩu sành.

Câu hỏi 4: Quan sát hình 11.3,11.4 và 11.5, em hãy cho biết những vật liệu nào dễ bị ăn mòn, bị hoen gỉ dẫn đến hư hỏng công trình, vật dụng. Nêu nguyên nhân dẫn đến sự hư hỏng đó. 

Lời giải tham khảo:

Quan sát hình 11.3, 11.4 và 11.5  những vật liệu dễ bị ăn mòn, bị hoen gỉ dẫn đến hư hỏng công trình, vật dụng là những vật liệu kim loại như sắt, kẽm,thép,…

Nguyên nhân: là do kim loại là vật liệu dễ bị ăn mòn (tức bị oxy hóa trong môi trường không khí nếu kim loại kết hợp với oxy khi có mặt nước hoặc không khí ẩm).

Câu hỏi 5: Đập quả bóng cao su xuống mặt đường hoặc ném vào tường sẽ xảy ra hiện tượng gì?  

Lời giải tham khảo:

Đập quả bóng cao su xuống mặt đường hoặc ném vào tường sẽ xảy ra hiện tượng quả bóng bị biến dạng.

Câu hỏi 6: Kéo căng một sợi dây cao su rồi buông tay, em có nhận xét gì? 

Lời giải tham khảo:

Kéo căng một sợi dây cao su rồi buông tay ta thấy sợi dây cao su lại trở về hình dạng ban đầu của nó.

Câu hỏi 7: Quan sát hình 11.6, 11.7 và các thí nghiệm 3,4, em hãy rút ra tính chất quan trọng của cao su. Kể tên một số ứng dụng của cao su. 

Thí nghiệm 3: Cho một đoạn dây cao su vào cốc nước nóng, sau đó lất ra rồi cho vào cốc nước nguội. Quan sát sự thay đổi hình dạng của dây cao su. 

Thí nghiệm 4: Cho một viên tẩy nhỏ  (cao su) vào cốc xăng. Quan sát hiện tượng xảy ra.

Lời giải tham khảo:

Tính chất quan trọng của cao su:

• Hình 11.6, 11.7 – tính đàn hồi.
• Thí nghiệm 3 – ít biến đổi khi gặp nóng lạnh, không tan trong nước, không dẫn nhiệt.
• Thí nghiệm 4 – tan được trong xăng. 

Một số ứng dụng của cao su là: làm dây tập, các loại bóng thể thao, sử dụng làm lốp xe, làm vỏ dây điện…

Câu hỏi 8: Tại sao vỏ dây điện thường được làm bằng nhựa hoặc cao su nhưng lõi dây điện làm bằng kim loại? 

Lời giải tham khảo:

Vỏ dây điện thường được làm bằng cao su hoặc nhựa vì nó là vật liệu cách điện, an toàn khi sử dụng. Còn lõi dây điện thì được làm bằng kim loại vì kim loại dẫn điện tốt, giúp dẫn nguồn điện để sử dụng. 

III. SỬ DỤNG VẬT LIỆU AN TOÀN, HIỆU QUẢ VÀ ĐẢM BẢO SỰ BỀN VỮNG

Câu hỏi 1: Từ thực tế dùng với việc tìm hiểu thông tin qua sách báo và internet, em hãy cho biết cách sử dụng đồ vật bằng nhựa an toàn, hiệu quả.

Lời giải tham khảo:

Hạn chế sử dụng đổ nhựa để đựng nước uống, thực phẩm hay thức ăn, nên sử dụng những bằng đồ thuỷ tinh để đựng.

Không sử dụng các loại hộp nhựa để đựng thực phẩm ở nhiệt độ cao (nước sôi, thức ăn nóng) hay sử dụng trong lò vi sóng nhằm tránh các hóa chất độc hại lây nhiễm vào thức ăn, đồ uống mà chúng ta sử dụng.

Hạn chế cho trẻ em chơi đồ chơi làm bằng nhựa vì chúng thường được chế tạo từ nhựa tái chế chứa nhiều các hoá chất độc hại và các bột kim loại pha sơn tạo màu bắt mắt cho đồ chơi.

Câu hỏi 2: Em hãy tìm hiểu và cho biết cách sử dụng vật đó bằng cao su an toàn, hiệu quả. 

Lời giải tham khảo:

Không nên để các đồ dùng được làm bằng cao su ở nơi có nhiệt độ quá cao (cao su dễ bị chảy) hoặc ở nơi có nhiệt độ quá thấp (cao su trở nên giòn, cứng….). 

Không để các loại hóa chất dính vào vật liệu bằng cao su. 

Không tẩy rửa bằng xà phòng hay xăng dầu làm biến chất, lão hoá vật liệu bằng cao su.

Câu hỏi 3: Những biện pháp nào được sử dụng để hạn chế sự hoen gỉ của kim loại? 

Lời giải tham khảo:

Khi sử dụng các vật liệu bằng kim loại, để tránh hoen gỉ, nên ngăn cách các vật liệu kim loại với môi trường bằng một số biện pháp ví dụ như sơn phủ bề mặt vật liệu, bôi dầu mỡ,…

Câu hỏi 4: Hãy kể tên một số vật liệu mới được sử dụng trong xây dựng đảm bảo phát triển bền vững.

Lời giải tham khảo:

Một số vật liệu mới được sử dụng trong xây dựng bền vững như đảm bảo phát triển bền vững: gạch không nung, tấm panel đúc sẵn, cửa nhôm, cửa trượt tự động, vách nhôm kính tiết kiệm năng lượng, vách kính chống cháy, mái che kính, cửa gỗ chống cháy, hệ thống rèm ngăn lửa, năng khói,…

Câu hỏi 5: Hãy cho biết ưu điểm của một số vật liệu mới so với vật liệu truyền thống trong xây dựng.

Lời giải tham khảo:

Ưu điểm của một số vật liệu mới so với vật liệu truyền thống trong xây dựng là: an toàn, hiệu quả, bảo vệ sức khỏe con người, tiết kiệm năng lượng, giá thành sản phẩm tiết kiệm kinh tế, thân thiện với môi trường.

Câu hỏi 6: Vật dụng nào sau đây được xem là thân thiện với môi trường: pin, máy tính, túi ni lông, ống hút làm từ bột gạo.

Lời giải tham khảo:

Vật liệu thân thiện với môi trường trong các vật trên là: ống hút làm từ bột gạo.

IV. BÀI TẬP

Câu hỏi 1: Điền thông tin theo mẫu bảng sau: 

Lời giải tham khảo:

Câu hỏi 2: Vật liệu nào dưới đây được sử dụng ngoài mục đích xây dựng còn hướng tới bảo vệ môi trường và đảm bảo phát triển bền vững: 

A. Gỗ tự nhiên.                               

B. Kim loại.

C. Gạch không nung.                      

D. Gạch chịu lửa. 

Lời giải tham khảo:

Đáp án đúng là: D. Gạch chịu lửa. 

Câu hỏi 3: Thiết kế một tấm áp phích tuyên truyền việc sử dụng vật liệu tái chế để tạo ra những sản phẩm có ứng dụng trong cuộc sống hằng ngày. 

Lời giải tham khảo:

Học sinh tự thiết kế áp phích.