Hiện nay nhiều người đang nhầm lẫn về căn cứ phân loại tội phạm. Có ý kiến cho rằng căn cứ để phân loại tội phạm là mức hình phạt mà Tòa án áp dụng đối với người phạm tội. Tuy nhiên đây là một nhận định sai lầm.

Tội phạm tuy có chung các dấu hiệu như tính nguy hiểm cho xã hội, tính có lỗi, tính trái pháp luật, tính phải chịu hình phạt nhưng những hành vi phạm tội cụ thể có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội rất khác nhau. Dựa vào tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, tội pham được phân thành 4 loại quy định tại Điều 9 BLHS:

+Tội phạm ít nghiêm trọng là tội pham có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội không lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù đến 03 năm;

+Tội phạm nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội lớn, mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là từ trên 03 năm tù đến 07 năm tù;

c) Tội phạm rất nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội rất lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là từ trên 07 năm tù đến 15 năm tù;

d) Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội đặc biệt lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là từ trên 15 năm tù đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình.

Như vậy thì phân loại tội phạm sẽ dựa trên tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi được quy định trong BLHS. Nói cách khác, căn cứ phân loại tội phạm phải dựa trên mức cao nhất của khung hình phạt (do Điều luật quy định), còn mức hình phạt do Tòa án áp dụng là hoạt động áp dụng pháp luật của Tòa án, không phải căn cứ phân loại tội phạm theo Điều 9 BLHS.

Ví dụ như Tòa án xét xử Avề tội “bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản” theo khoản

1 Điều 169 BLHS, có thể Tòa án quyết định hình phạt là 2 năm tù. Nhưng Khoản 1

Điều 169 có khung hình phạt là phạt tù từ 02 năm đến 07 năm, nên theo điểm b, Khoản 1 Điều 9 thì tội phạm mà A thực hiện thuộc loại tội phạm nghiêm trọng, chứ không phải dưa vào mức án 2 năm tù mà Tòa án tuyên mà kết luận A phạm tội ít nghiêm trọng.

Cách phân loại tội phạm theo BLHS năm 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017 được quy định tại một điều riêng tách biệt với khái niệm “Tội phạm” được quy định tại Điều 8 chứ không gộp vào thành một điều luật như ở BLHS 1999. Việc tách ra như vậy là hợp lý bởi việc gộp chung khái niệm tội pham với phân loại tội phạm vào một điều sẽ dễ dẫn đến nhận thức không cụ thể,không rạch ròi giữa hai khái niệm này. Việc quy định phân loại tội phạm thành điều riêng đã thể hiện được tính minh bạch trong qui định tội phạm và phân loại tội phạm.

Quy định về tội phạm ít nghiêm trọng trong BLHS năm 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017 cũng được mở rộng hơn so với Bộ luật hình sự 1999. Bộ luật Hình sự cũ chỉ căn cứ vào mức hình phạt tù có thời hạn không quá 3 năm nên không bao quát hết các khung hình phạt cơ bản mà không có hình phạt tù. Do đó BLHS 2015 bổ sung theo hướng ngoài mức phạt tù có thời hạn là 3 năm còn bổ sung thêm hình phạt khác như phạt tiền, cải tạo không giam giữ.