[ad_1]
(Thethaovanhoa.vn) – Vừa rồi, nhân tình hình giá cả thịt lợn trên thị trường lên xuống thất thường, có một bạn sinh viên hỏi tôi: Thưa thầy, xưa nay em vẫn hiểu “cân móc hàm” tức là móc cái cân vào hàm con lợn để giết thịt phải không ạ?
Chữ và nghĩa: Canh ba bước qua đầu chó
“ Canh ba bước qua đầu chó ”. Có lẽ có rất nhiều người không biết đến tục ngữ này và tất yếu, càng không hiểu được nội dung ngữ nghĩa của nó .
Cách hiểu của bạn sinh viên vừa đúng vừa chưa đúng. Đúng về mặt “logic hình thức” còn chưa đúng theo cách hiểu bản chất của công việc cân đo (được thực hiện qua ngữ nghĩa giải thích của Từ điển tiếng Việt).
Bạn đang đọc: Chữ và nghĩa: ‘Cân hơi’, ‘cân móc hàm’ – hiểu theo dân gian
Để hiểu cho ngọn ngành, có lẽ rằng, tất cả chúng ta phải giải nghĩa 2 khái niệm có tương quan ngặt nghèo với nhau : “ cân hơi ” và “ cân móc hàm ” .Hai khái niệm này là rất quen thuộc với nhà nông ( nhất là những người trực tiếp chăn nuôi ) và những người làm việc làm đáp ứng thực phẩm ( mua và bán, giết mổ gia súc, Giao hàng cho nhu yếu thị trường ) .
Xem thêm: Lớp Urban Dance Là Gì – Bạn Đã Biết Gì Về Nhảy Hiện Đại
“ Cân hơi ” là cách gọi chỉ việc “ cân để giám sát khối lượng của gia súc khi còn sống ”. Còn “ cân móc hàm ” là “ cân để tính khối lượng của gia súc khi đã giết thịt, không kể lòng, lông và tiết ( những thứ này được tách riêng khi giết mổ, trong đó lông được bỏ đi, tiết và lòng được giữ lại để chế biến riêng, sau khi đã làm sạch ) ” .
Các khái niệm này áp dụng cho mọi gia súc nói chung, nhưng phổ biến là dùng cho lợn (heo).
Xem thêm: Nước tiểu – Wikipedia tiếng Việt
“ Cân móc hàm ” là một khái niệm định danh trên cơ sở mô phỏng một cách cân mà dân gian ta thường triển khai trước đây và lúc bấy giờ cũng vẫn sử dụng. Gia súc ( thường là lợn ) sau khi chọc tiết, cạo lông, mổ bỏ ruột, người ta liền bắc lên cân để xem khối lượng thịt chính thức được sử dụng là bao nhiêu. Bởi so với “ cân hơi ”, khối lượng gia súc sau khi giết mổ, làm sạch là có hao đi .
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet
Tùy theo từng con lợn mà tỷ suất cân móc hàm với cân hơi là khác nhau. Nó nhờ vào vào giống lợn ( lợn ta, lợn lai ), khối lượng ( lợn to, lợn nhỏ ), thực trạng nuôi vỗ ( lợn béo, lợn gầy, lợn no, lợn đói ) v.v… Thường thì tỉ lệ cân hơi / cân móc hàm giao động xấp xỉ 80 % ( 100 cân hơi cho 75-80 cân móc hàm ). Gia súc càng to thì tỷ suất hư hao càng thấp. Tục ngữ có câu “ cá cả, lợn lớn ” để nói về cái lợi khi sử dụng cá to, lợn to ( hao ít, chất lượng tốt hơn ) .Nó có khác đôi chút với pháp luật cân khối lượng, phân biệt với “ mổ khảo sát ”. Mổ khảo sát là thuật ngữ của ngành tiêu chuẩn thống kê giám sát : trước khi mổ, lợn phải cho nhịn đói tối thiểu 24 h. Chứ với người dân hay nhiều lò mổ trong dân chúng, khối lượng so sánh đơn thuần chỉ là đối sánh tương quan giữa cân hơi và cân móc hàm. Mà cân hơi là cân khi lợn ở thời gian xuất chuồng. Lúc đó, lợn được người nuôi cho ăn no tới mức tối đa ( có con bị nhồi ăn cả nồi cám to đùng ). Người nuôi còn hạn chế lợn không ỉa, đái trước khi cân nữa .
[ad_2]