Bản Chất Của Hiệu Quả Kinh Doanh Nghiệp Sản Xuất, Hiệu Quả Kinh Doanh Là Gì

Để hiểu về bản chất phân tích hiệu quả hoạt động của DNSX, trước tiên cần làm rõ “bản chất hiệu quả hoạt động của DNSX”.

Bạn đang xem: Bản chất của hiệu quả kinh doanh

DNSX là DN thực hiện việc chuyển hóa các yếu tố sản xuất để tạo ra kết quả sản xuất nhằm đáp ứng nhu cầu của đời sống xã hội. Kết quả sản xuất là sản phẩm mới được tạo ra bằng cách kết hợp các yếu tố sản xuất theo cách thức nhất định của công nghệ sản xuất. Nhờ sự tích lũy kinh nghiệm và sáng tạo của con người, công nghệ sản xuất không ngừng được cải thiện để thực hiện hoạt động sản xuất ngày càng hiệu quả hơn.

DNSX là thực thể hoạt động nhằm mục đích kinh doanh, nên hoạt động chính là phương thức tồn tại của DNSX. Hoạt động của DNSX gồm nhiều loại khác nhau, như: hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư, hoạt động phúc lợi, hoạt động sự nghiệp,… Trong đó, hoạt động kinh doanh là trọng tâm, các hoạt động khác suy đến cùng đều nhằm hỗ trợ cho hoạt động kinh doanh để đạt mục đích kinh doanh. Vì thế, khi xét đến hiệu quả từ hoạt động của DNSX mang lại thì khái niệm “hiệu quả” đồng nhất với khái niệm “hiệu quả hoạt động”, trong đó “hiệu quả kinh doanh” là bộ phận chính yếu, cốt lõi.

Về khái niệm hiệu quả, cho đến nay có hai cách tiếp cận chính. Một là, tiếp cận theo cách truyền thống, hiệu quả được hiểu là phần kết quả đạt được sau khi đã loại trừ chi phí bỏ ra để có được kết quả đó. Cách hiểu đó giúp cho việc xác định hiệu quả rất đơn giản, nhưng có sự đồng nhất giữa “hiệu quả” với “kết quả”. Trong từ điển Tiếng Việt cũng đã giải nghĩa “hiệu quả là kết quả thực của việc làm mang lại”. Theo tác giả, cách hiểu này là đúng nếu có sự đồng nhất về thời gian, quy mô và điều kiện kinh doanh. Nhưng, trên thực tế thì bộ ba đồng nhất ấy hiếm khi xảy ra, nên cách tiếp cận truyền thống ít có giá trị thực tiễn. Hai là, tiếp cận theo cách hiện đại, hiệu quả là sự so sánh tương quan giữa kết quả đầu ra và các chi phí đã phát sinh trong quá trình hoạt động. Tương quan so sánh có thể là quan hệ tỷ lệ hoặc hiệu số giữa kết quả với chi phí bỏ ra để đạt được kết quả đó. Ưu điểm của quan điểm này so với các quan điểm trước đó là đã đề cập đến bản chất của hiệu quả chính là trình độ sử dụng chi phí. Với cách tiếp cận này, người ta hoàn toàn có thể đánh giá được hoạt động là có hiệu quả hay không, dù có sự đồng nhất hay không đồng nhất về thời gian, quy mô và điều kiện kinh doanh. Do đó, khái niệm về hiệu quả theo cách hiểu hiện đại có phạm vi áp dụng rộng hơn và có tính thực tiễn cao hơn.

Trên cơ sở những phân tích, đánh giá nêu trên, tác giả luận án có quan điểm về hiệu quả hoạt động của DNSX như sau: “Hiệu quả hoạt động của DNSX là một phạm trù kinh tế – xã hội, biểu thị trình độ khai thác, sử dụng các nguồn lực trong quá trình hoạt động của DNSX nhằm thu được lợi ích lớn nhất với mức tiêu hao nguồn lực thấp nhất”.

Theo khái niệm này, “nguồn lực’ được hiểu là tất cả những gì mà DNSX có thể huy động để phục vụ một cách trực tiếp hoặc gián tiếp cho quá trình hoạt động của nó. Đó có thể là nguồn lực nội tại của DNSX hoặc được DNSX huy động từ bên ngoài, có thể là nguồn lực phát huy giá trị trong hiện tại hoặc tương lai, trong ngắn hạn hoặc dài hạn, có thể là nguồn lực kinh tế hoặc nguồn lực xã hội, có thể là nguồn lực tài chính hoặc phi tài chính, có thể là nguồn lực riêng của DNSX hoặc chia sẻ chung trong xã hội. Và theo đó, “lợi ích” thu được từ việc tiêu hao các nguồn lực đó cũng có thể là lợi ích trực tiếp hoặc lợi ích gián tiếp, lợi ích thuộc về nội bộ DNSX hoặc lợi ích đối với các đối tượng khác, có thể là lợi ích hiện tại hoặc lợi ích tương lai, lợi ích trước mắt và lợi ích lâu dài, có thể là lợi ích kinh tế hoặc lợi ích xã hội, có thể là lợi ích tài chính hoặc lợi ích phi tài chính,…

Để hiểu rõ hơn về bản chất hiệu quả hoạt động của DNSX, cần tìm hiểu các dạng biểu hiện khác nhau của phạm trù này,…

– Theo phương diện là hiệu quả sử dụng nguồn lực, hiệu quả hoạt động của DNSX được chia thành hiệu quả kỹ thuật và hiệu quả phân bổ. Hiệu quả kỹ thuật phản ánh trình độ, khả năng chuyên môn và tay nghề liên quan đến phương diện vật chất của sản xuất, nó chỉ ra một đơn vị nguồn lực dùng vào sản xuất đem lại bao nhiêu đơn vị sản phẩm. Hiệu quả phân bổ phản ánh khả năng kết hợp các yếu tố đầu vào một cách hợp lý để tối thiểu hóa chi phí với một lượng đầu ra nhất định nhằm đạt được lợi nhuận tối đa.

– Theo phạm vi đánh giá, hiệu quả hoạt động của DNSX được chia thành hiệu quả hoạt động từng bộ phận và hiệu quả hoạt động chung. Hiệu quả hoạt động từng bộ phận được hiểu là hiệu quả hoạt động riêng của mỗi bộ phận cụ thể trong DN; hiệu quả hoạt động chung được hiểu là hiệu quả hoạt động tổng thể của DN, trên cơ sở có sự kết hợp hài hòa giữa các bộ phận để cùng thực hiện mục tiêu chung.

Xem thêm: Hướng Dẫn Sử Dụng Chuột Xiaomi Portable Mouse (Bluetooth & Wireless)

– Theo mục tiêu của chủ thể, hiệu quả hoạt động của DNSX được phân thành hiệu quả hoạt động về mặt kinh tế và hiệu quả hoạt động về mặt xã hội. Về mặt kinh tế, đó là hiệu quả mà bản thân DNSX với tư cách là chủ thể hoạt động thu được khi sử dụng nguồn lực đầu vào để thực hiện các mục tiêu kinh doanh (gọi tắt là hiệu quả kinh tế). Về mặt xã hội, đó là hiệu quả mà hoạt động của DNSX mang lại cho xã hội như: tăng thu cho NSNN, giải quyết việc làm cho người lao động, đảm bảo an toàn lao động và môi trường sinh thái,… (gọi tắt là hiệu quả xã hội), Trên thực tế, hai mặt hiệu quả này không phải luôn đồng thuận.

– Căn cứ vào thời gian phát huy hiệu quả, hiệu quả hoạt động của DNSX được chia thành hiệu quả trước mắt và hiệu quả lâu dài. Mục tiêu của DNSX suy đến cùng (lâu dài) là tối đa hóa lợi nhuận, nhưng nếu xét tính hiệu quả trước mắt (hiện tại) thì nó phụ thuộc vào các mục tiêu hiện tại mà DNSX đang theo đuổi như nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, nâng cao uy tín danh tiếng của DN, mở rộng thị trường,… Như vậy, các chỉ tiêu hiệu quả trước mắt có thể là trái với các chỉ tiêu hiệu quả lâu dài, nhưng mục đích của nó là nhằm thực hiện chỉ tiêu hiệu quả lâu dài.

– Theo phạm vi tính toán, hiệu quả hoạt động của DNSX bao gồm: hiệu quả cá biệt và hiệu quả nền kinh tế. Hiệu quả cá biệt là hiệu quả mà bản thân DNSX thu được từ hoạt động của mình, hiệu quả nền kinh tế là hiệu quả thu được xét trên phạm vi toàn bộ nền kinh tế. Hiệu quả cá biệt và hiệu quả nền kinh tế có quan hệ tác động qua lại lẫn nhau. Hiệu quả nền kinh tế chỉ có thể đạt được khi có hiệu quả cá biệt; khi đã đạt được hiệu quả nền kinh tế thì Nhà nước sẽ có những thay đổi trong chính sách nhằm hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho các DNSX hoạt động nhờ đó nâng cao hiệu quả hoạt động của mình.

– Theo tính chất tác động, hiệu quả hoạt động của DNSX gồm có: hiệu quả trực tiếp và hiệu quả gián tiếp. Hiệu quả trực tiếp là hiệu quả có được từ chính tác động của chủ thể đến kết quả hoạt động khi thực hiện các mục tiêu chủ thể đề ra. Hiệu quả gián tiếp là hiệu quả có được do một đối tượng nào đó tác động làm thay đổi kết quả hoạt động của chủ thể.

– Theo phương thức xác định, hiệu quả hoạt động của DNSX được phân thành hiệu quả tuyệt đối và hiệu quả tương đối. Hiệu quả tuyệt đối là hiệu quả được tính bằng hiệu số giữa kết quả đầu ra so với nguồn lực (chi phí) đầu vào. Hiệu quả tương đối là hiệu quả được đo bằng tỷ số giữa kết quả đầu ra so với nguồn lực (chi phí) đầu vào hoặc ngược lại. Hiệu quả hoạt động của DNSX phụ thuộc rất lớn vào tính chất ngành, nghề kinh doanh, điều kiện kinh doanh, quy mô kinh doanh,… Hiệu quả tuyệt đối chỉ có ý nghĩa khi so sánh cùng lĩnh vực hoạt động, cùng quy mô và điều kiện kinh doanh nên chủ yếu nó mang tính lý thuyết, trên thực tế thường sử dụng hiệu quả tương đối.

– Theo khả năng lượng hóa, hiệu quả hoạt động của DNSX bao gồm hiệu quả định lượng và hiệu quả định tính. Hiệu quả định lượng là hiệu quả có thể lượng hóa (tức là có thể đo lường bằng con số cụ thể). Hiệu quả định tính là hiệu quả không thể lượng hóa (tức là không thể đo lường bằng con số cụ thể mà chỉ có thể ước lượng thông qua cảm nhận).

– Theo khả năng tiền tệ hóa, hiệu quả hoạt động của DNSX bao gồm hiệu quả tài chính và hiệu quả phi tài chính. Hiệu quả tài chính là hiệu quả có thể lượng hóa bằng thước đo tiền tệ. Hiệu quả phi tài chính là hiệu quả không thể lượng hóa bằng thước đo tiền tệ (bao gồm: hiệu quả định lượng phi tiền tệ và hiệu quả định tính).